Współczesne ustroje polityczne
28.02
Marksizm opiera sie na bardzo różnorodnych źródłach
– filozoficznych: metody, której używa jest metoda Hegla, Morus "Utopia"
– prace angielskich ekonomistów – A. Smitha
Wartości do których marksizm się odwołuje to:
– wspólna własność
– wspólnota
– równość społeczna
– klasa społeczna
Marksizm jest systemem filozoficznym, ale takim systemem, w którym podstawową rolę odgrywa ekonomia polityczna. Na ekonomii politycznej opara jest wizja państwa komunistycznego. Jest to wizja ustroju w którym panują społeczne stosunki własności (własność jest ogólnospołeczna) w którym istnieje bezklasowe społeczeństwo, w którym obumrze państwo polityczne,a sprawy ekonomiczne przejmie samorząd. Sartori – wizja raju na ziemii.
Dlaczego ekonomia pełniła taką podstawową rolę dla powstawania ustroju społeczno-politycznego?
Marks przyjmował, że warunki życia materialnego ludzi są podstawą wszystkich form życia społecznego i historycznego. Najważniejszą jest produkcja – bo żeby żyć i żeby tworzyć, trzeba mieć co jeść i gdzie spać. Stąd źródeł poglądów prawnych, politycznych, filozoficznych, religijnych należy doszukiwać się w materialnych warunkach życia ludzi. Każda epoka historyczna ma takie państwo, prawo, moralność jaki ma ustrój gospodarczy.
Główna teza marksizmu: istniejący sposób produkcji i życia materialnego warunkuje (określa) proces społeczny, historyczny, polityczny i duchowy. Nie świadomość społeczna ludzi stanowi o ich bycie, lecz to byt społeczny określa świadomość społeczną.
Warunki materialne w jakim ludziom przychodzi żyć określa to co o tym świecie myślą.
Najbardziej dynamiczną formą ludzkiej działaności jest produkcja, a ona stale się rozwija.
2 czynniki produkcji:
– technologia (siła wytwórcza),
– ludzie
Technologie, czyli zmiany w siłach wytwórczych zawsze dokonują się szybciej aniżeli zmiany w stosunkach międzyludzkich – te są bardziej konserwatywne.
Ustrój gospodarczy też rozwija się szybciej aniżeli jego nadudowa gospodarcza – czyli państwo, prawo, instytucje państwowe.
Ta sprzeczność która powstaje przez ścieranie się dynamicznego ustroju gospodarczego z nadbudową jest czynnikiem rewolucyjnym, to jest musi doprowadzić prędzej czy później do rewolucji.
Formacja społeczno-ekonomiczna – to połączenie ustroju ekonomicznego z nadbudową polityczną.
Te nastepujące po sobie w historii sposoby produkcji, a zarazem formacji to:
1) wspólnota pierwotna
2) niewolnictwo
3) feudalizm
4) kapitalizm
5) socjalizm
Każdy etap w rozwoju historycznym był postepem w stosunku do poprzedniej epoki.
Komunizm będzie końcem historii opartej na antagonistycznych stosunkach społecznych – koniec prehistorii ludzkości.
Kapitalizm musi się przekształcić w socjalizm.
Argumenty na rzecz uzasadnienia tezy, że kapitalizm w socjalizm, a socjalizm w komunizm, się przekształci. 2 argumenty popadające ze sobą w sprzeczność:
1) oparty na pojęciu konieczności – obiektywne (niezależne od podmiotów historycznych) prawa rozwoju kapitalizmu narastająca sprzeczność między technologiami a stosunkami produkcji – między ludźmi; prowadzą warunkują jakościową zmianę, czyli rewolucję a ta rewolucja doprowadzi do upadku kapitalizmu; podmiotem rewolucji będzie proletariat ponieważ jest najbardziej uciskaną klasą w kapitalizmie, Marks był przekonany, że proletariat tą walkę podejmie; proletariat walcząc o zmianę swego położenia walczyć też będzie o ogólnoludzkie uniwersalne wartości; racja moralna jest po stronie klasy robotniczej, bo to ona jest najbardziej uciskana
2) charakter woluntarystyczny – oparty na woli
Marksistowsko-społeczny ustrój polityczny:
– rozważania o istocie państwa, powstaniu państwa, mechanizmy zmian, typów państwa, obumieranie państwa
– Marks nie sformuował definicji państwa, jedynie podkreślał, że państwo ma charakter klasowy;
– definicję państwa sformuował Lenin – pańswto jest władzą klasową, jest organem panowania politycznego klas panujących ekonomicznie – władzę ma ten kto jest bogaty – odnosi się do wszytskich typów państwa wyróżnionych przez Marksa a opartych na anatgonistycznych interesach społecznych – niewolonictwo, feudalizm, kapitalizm
– wspólnota pierwotna nie była oparta na antagonistycznych interesach społecznych
– z tej analizy wynika, że państwo nie istaniało wiecznie – jest tworem historycznym a powstało z podziałem społeczeństwa na klasy, gdy klasy podzieliły się na tych którzy posiadają środki produkcji i tych którzy sprzedają swoją siłe roboczą – mamy biegunowość
– klasy posiadające dla ochrony swej sytuacji materialnej powołały do życia państwo
– państwo jest instytucją przymusu, która sprawuje władzę za pomocą aparatu biurokratycznego, wojska, policji i sądownictwa; broni interesów kapitalistów przed robotnikami
– dlaczgo klasa robotnicza w państwie kapitalistycznym jest klasą wyzyskiwaną:
– odp. Bo zmuszona jest sprzedawać swoją siłe robotniczą poniżej przeciętnej?. Bo kapitaliści chcą maksymalizować zyski.
– Państwo tworzy prawo, prawo też jest wyrazem panowania sił panujących, czyli klasy posiadającej
– we wszystkich państwach które oparte są na antagonistycznych stosunkach społecznych musi dojść do walki klas. Według Marksa walka klas jest podstawowym prawem rozwoju historycznego. Podmiotem historii nie są bohaterowie, jednostki jak u Hegla; ale klasy społeczne. Odkąd istaniły klasy toczyła się między nimi walka na 3 płaszczyznach:
1) ekonomiczna – dostęp do środków produkcji
2) polityczna – przejęcie władzy
3) moralna – wprowadzenie swojego systemu wartości
– M. zakładał, że walka klas będzie miała swój koniec – wtedy kiedy zaniknie podział na klasy – kiedy wejdzie ustrój socjalistyczny i komunistyczny
– Ta walka klasowa – proletariatu z burżuazją doprowadzi do powstania państwa dyktatury proletariatu. -> ten okres dyktatury będzie krótkotrwały (przejściowy) – nie był.
– M. walka proletariatu doprowadzi do stworzenia społeczeństwa bezklasowego a wtedy instytucja państwa straci podstawę swojego bytu -> nie będzie dłużej potrzebna.
bigmagic