Karol Marks - Walki klasowe we Francji 1848-1850.pdf - Dokumenty - kinder

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

Karol Marks

Walki klasowe we Francji

1848 – 1850.

Tower Press 2000

WSTĘP F. ENGELSA 1

Praca niniejsza, wydawana obecnie na nowo, była pierwszą próbą Marksa wyjaśnienia – z

punktu widzenia jego materialistycznego pojmowania dziejów – pewnego okresu historii na pod-

stawie stanu ekonomicznego tegoż okresu. W „Manifeście Komunistycznym” teoria ta zastoso-

wana została w ogólnych zarysach do całokształtu historii nowożytnej. Marks i ja posługiwali-

śmy się nią stale przy wyjaśnianiu bieżących wypadków politycznych w artykułach naszych w

„Nowej Gazecie Reńskiej”. Tutaj natomiast szło o to, by na przestrzeni kilkuletniego okresu roz-

woju historycznego, który był krytyczny i zarazem typowy dla całej Europy, wykazać wewnętrz-

ny związek przyczynowy, a więc zgodnie z koncepcją autora sprowadzić zdarzenia polityczne do

działania przyczyn, w ostatniej instancji ekonomicznych.

Przy rozpatrywaniu wydarzeń i kompleksów wydarzeń dziejów bieżących nie podobna do-

trzeć do ich ostatnich ekonomicznych przyczyn. I dziś jeszcze, kiedy odnośna literatura specjalna

dostarcza tyle bogatego materiału, nawet w Anglii pozostaje niemożliwością śledzenie z dnia na

dzień całego rozwoju przemysłu i handlu na rynku światowym oraz wszystkich zmian, jakim

ulegają metody produkcji, tak aby w każdej chwili można było wyciągnąć ogólny wniosek z tych

niezwykle skomplikowanych i wciąż zmieniających się czynników. W dodatku najważniejsze z

nich działają najczęściej długo w ukryciu, zanim nagle z wielką siłą wyłonią się na powierzchnię.

Jest rzeczą niemożliwą od razu zdobyć sobie jasny pogląd na historię ekonomiczną jakiegokol-

wiek bieżącego okresu: udaje się to dopiero później po zebraniu i przejrzeniu odpowiedniego

materiału. Niezbędnym środkiem pomocniczym jest przy tym statystyka, a ta zawsze się opóźnia.

Dlatego przy rozpatrywaniu dziejów bieżących aż nazbyt często zmuszeni jesteśmy uważać ten

najbardziej decydujący czynnik za wielkość stałą i traktować położenie gospodarcze, które zasta-

liśmy na początku omawianego okresu, jako dane i niezmienne dla całego okresu; albo też musi-

my uwzględniać tylko te zmiany ekonomiczne, które same wynikają z zachodzących przed nami

oczywistych wydarzeń, a więc są również całkiem oczywiste. Wobec tego metoda materiali-

styczna musi w takich wypadkach aż nazbyt często ograniczać się do sprowadzania konfliktów

politycznych, do starć interesów istniejących klas społecznych lub odłamów tych klas, będących

wytworem rozwoju ekonomicznego i wykazania, że poszczególne partie polityczne są mniej lub

bardziej adekwatnym wyrazem politycznym tych samych klas i ich odłamów.

„Vorwärts” („Naprzód”, centralny organ socjaldemokracji niemieckiej, redagowany przez W. Liebknechta) pu-

blikując w r. 1895 „Wstęp” Engelsa dokonał takich skrótów w tekście, że myśli Engelsa uległy zupełnemu wypacze-

niu. Engels pisał o tym do Lafargue’a dnia 3 kwietnia 1895 r.: „X (Engels ma na myśli W. Liebknechta. – Red.)

urządził mi ładny kawał. Powyjmował z mego wstępu do artykułów Mark s a o Francji r. 1848–1850 wszystko, co

mogło mu posłużyć do obrony taktyki pokojowej za wszelką cenę i odrzucającej stosowanie przemocy ; głoszenie

tego rodzaju taktyki upodobał sobie od pewnego czasu, zwłaszcza w chwili obecnej, gdy w Berlinie przygotowuje

się ustawy wyjątkowe”.

Oburzony bezceremonialną robotą „redaktorską”, której ofiarą padł jego „Wstęp”, Engels pisał także do Kaut-

sky’ego 1 kwietnia 1895 r.: „Ze zdumieniem zauważyłem dziś w «Vorwarts» wyciąg z mego «Wstępu» przedruko-

wany bez mej wiedzy i specjalnie tak okrojony, że wyglądam jak pokojowy wielbiciel legalności «quand meme» (za

wszelką cenę). Tym bardziej chciałbym, by «Wstęp» ukazał się teraz w całości w «Neue Zeit» (teoretyczne czasopi-

smo socjaldemokracji niemieckiej. – Red), aby zatrzeć to haniebne wrażenie. Powiem Liebknechtowi bardzo dobit-

nie, co o tym myślę, jak również tym – ktokolwiek by to był – którzy dali mu sposobność wypaczenia mej myśli”.

Jednak i „Neue Zeit” mimo wszystko nie zamieściła „Wstępu” w całości.

Całkowity tekst «Wstępu» Engelsa został po raz pierwszy opublikowany dopiero w ZSRR przez Instytut Marksa

– Engelsa – Lenina w Moskwie. – Red .

Rozumie się, że takie nieuniknione pomijanie zachodzących jednocześnie zmian w położeniu

gospodarczym, tej rzeczywistej podstawie wszystkich badanych wypadków, musi być źródłem

błędów. Ale warunki, w jakich wypada nam przedstawiać dzieje bieżące w ich syntezie, wszyst-

kie one nieuchronnie zawierają w sobie źródła błędów; to jednak nie wstrzymuje nikogo od pisa-

nia historii dnia bieżącego.

Gdy Marks podjął niniejszą pracę, wspomniane źródło błędów było jeszcze o wiele bardziej

nieuniknione. W okresie rewolucyjnym r. 1848–1849 nie podobna wprost było śledzić dokonują-

cych się jednocześnie zmian ekonomicznych a tym bardziej ogarnąć ich całkowicie wzrokiem.

Tak samo było w ciągu pierwszych miesięcy wygnania londyńskiego, w jesieni i zimą 1849–

1850 r. A w tym właśnie czasie Marks rozpoczął swą pracę. I pomimo tak niepomyślnych warun-

ków, dzięki dokładnej znajomości zarówno stanu ekonomicznego Francji w przededniu rewolucji

lutowej, jak i historii politycznej tego kraju od czasu tej rewolucji, Marks potrafił dać taki obraz

wypadków, który w nieprześcigniony dotąd sposób ujawnił wewnętrzny ich związek i który w

następstwie świetnie wytrzymał dwukrotną próbę, dokonaną przez samego Marksa.

Pierwsza próba dokonana została w r. 1850 dzięki temu, że od wiosny Marks znowu zyskał

wolny czas na studia ekonomiczne i zajął się przede wszystkim historią ekonomiczną ostatniego

dziesięciolecia. W rezultacie zbadane fakty wykazały Marksowi zupełnie jasno to samo, co już

przedtem na wpół apriorystycznie wywnioskował on z niekompletnego materiału: że wszech-

światowy kryzys handlowy r. 1847 był właściwym ojcem rewolucji lutowej i marcowej 2 oraz że

pomyślna koniunktura przemysłowa, która stopniowo zaczęła znowu występować od połowy

1848 r., a w r. 1849–1850 doszła do pełnego rozkwitu, była właśnie życiodajną siłą dla ponownie

wzmożonej reakcji europejskiej. Był to fakt rozstrzygający. Podczas gdy w pierwszych trzech

artykułach (zamieszczonych w styczniowym, lutowym i marcowym zeszycie „Nowej Gazety

Reńskiej, Przeglądu Polityczno-Ekonomicznego”, Hamburg 1850 r.) przebija jeszcze oczekiwa-

nie nowego rychłego wzrostu energii rewolucyjnej, to napisany przeze mnie i przez Marksa prze-

gląd wypadków historycznych w ostatnim podwójnym zeszycie, wydanym jesienią 1850 r. (maj–

październik) zrywa raz na zawsze z; tymi złudzeniami: „Nowa rewolucja możliwa jest tylko w

następstwie nowego kryzysu. Ale za to jest równie nieunikniona jak ten kryzys”. Była to wszakże

jedyna istotna zmiana, której należało dokonać. W wyjaśnieniu zdarzeń danym w poprzednich

artykułach, w przedstawionych tam związkach przyczynowych nic absolutnie nie trzeba było

zmieniać, jak tego dowodzi zamieszczony w tymże przeglądzie dalszy opis wypadków od 10

marca aż do jesieni 1850 r. Dlatego też zamieściłem ten opis w niniejszym nowym wydaniu jako

artykuł czwarty.

Próba druga była jeszcze w większym stopniu próbą ogniową. Wkrótce po zamachu stanu Lu-

dwika Bonaparte z dnia 2 grudnia 1851 r. Marks opracował na nowo historię Francji od lutego

1848 r. aż do tego wydarzenia włącznie, które chwilowo zamykało okres rewolucyjny („18 bru-

maire’a Ludwika Bonaparte”, trzecie wydanie, Hamburg, Meissner, 1885 r.). Broszura ta ponow-

nie, chociaż już krócej, omawia okres przedstawiony w niniejszej pracy. Dość porównać nasz

opis z tym drugim, danym w rok później już w świetle rozstrzygającego wypadku, aby się prze-

konać, że autor miał tylko bardzo niewiele zmian do poczynienia.

Szczególne znaczenie nadaje tej pracy okoliczność, że po raz pierwszy wypowiada ona for-

mułę, w której zgodna opinia partii robotniczych wszystkich krajów świata zwięźle ujmuje swe

żądanie przebudowy ekonomicznej: przejście środków produkcji na własność społeczeństwa. W

drugim rozdziale, w związku z „prawem do pracy”, które jest tam określone jako „pierwsza nie-

2 Rewolucja 1848 r. rozpoczęła się we Francji 24 lutego, w Niemczech – w marcu (w Wiedniu 13 marca, w Ber-

linie 18 marca). – Red .

Karol Marks - Walki klasowe we Francji 1848-1850.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: