rehabilitacja_artykul_2007_02_8668.pdf

FIZYKOTERAPIA

Rola

i zastosowanie

diatermii

krótkofalowej

w fizykoterapii

zduwdoqlnsudnw|n¥z

il}mrwhudsllluhkdelolwdfml

Cel pracy to przedstawienie podstaw fizycznych z zakresu

pól elektromagnetycznych wielkiej częstotliwości oraz za-

sad ich aplikacji w wybranych jednostkach chorobowych.

Omówiono wskazania i przeciwwskazania dotyczące za-

stosowań diatermii krótkofalowej w fizykoterapii. Dokona-

no również praktycznej analizy głębokiego efektu cieplnego

przy użyciu termowizji na przykładzie pacjenta z naderwa-

niem więzadła pobocznego stawu kolanowego oraz chorej

z reumatoidalnym zapaleniem stawów.

Ĭgldjqrvw|nd

Ĭnlqh}|whudsld

Ĭ}|nrwhudsld

Ĭpdvd¸

Ĭidupdnrwhudsld

Ĭrgqrzdelrorjlf}qd

Ĭ}du}g}dqlh

Ĭ}h«zldwdqdxnl

gnetyczne wielkiej częstotliwości, od wielu lat znajdują za-

stosowanie w lecznictwie. Rozwój elektroniki umożliwia dosko-

nalenie aparatury wytwarzającej pola elektromagnetyczne oraz

wprowadzanie wielu nowych, skutecznych terapii.

Istota leczniczego oddziaływania tych metod polega na wy-

twarzaniu ciepła w tkankach. Z tego też powodu zabiegi, w któ-

rych na organizm oddziałują elektryczne, magnetyczne i elektro-

magnetyczne pola wielkiej częstotliwości, noszą nazwę diatermii,

czyli głębokiego przegrzania (ciepło endogenne).

Pola elektryczne i magnetyczne stosowane w diatermii krótko-

falowej (DKF) to drgania o częstotliwości 13,56 MHz i długości fa-

li 22,12 m, o częstotliwości 27,12 MHz i długości fali 11,05 m oraz

o częstotliwości 40,68 MHz i długości fali 7,38 m.

dsudv}dp|grsuhqxphudw|

}ld suhqxphudw|ÞwhoÝÓÌËÐÑÑÎÊÊÒ

ÞÓÑÓÊÑÑÑÒÑÓ

zduwdoqlngrvwsq|u¥zqlh¸zz|eudq|fk

vdorqdfkvlhfl

}f}hj¥ |qdqdv}hmvwurqlhzzz

zzzÝuhkdelolwdfmdÝhodphgÝso

Podstawy biofizyczne

W obrębie DKF wyróżnia się metodę kondensatorową i induk-

cyjną. Obecnie najbardziej popularne jest zastosowanie elektrod

kondensatorowych sztywnych, miękkich oraz specjalnego kształ-

tu. W warunkach wykonywania DKF kondensatorowych, w któ-

rych częstotliwość zmian kierunku natężenia pola elektrycznego

sięga nawet 40 MHz, wytwarzanie ciepła wewnątrz ciała zależy

przede wszystkim od właściwości dielektrycznych płynów ustro-

jowych i struktur tkankowych organizmu ludzkiego oraz od prze-

wodnictwa jonowego elektrolitów tkankowych. Pod wpływem

zewnętrznego pola elektrycznego w atomach i cząsteczkach (bę-

dących elementami budulcowymi poszczególnych tkanek i narzą-

dów) następuje przesunięcie ładunku, zwane polaryzacją. Wyróż-

nia się następujące rodzaje polaryzacji:

– polaryzację elektronową, polegającą na przesunięciu powłoki

elektronowej w stosunku do jądra atomu lub przesunięciu po-

włoki elektronowej cząsteczki o symetrycznym rozkładzie ła-

dunków w stosunku do źródła symetrii ładunków dodatnich;

gÊÎodw

|vrnl

|gdmhp|ÊÐf}dvrslvpÞ

ÏËÓÓÓÓ hj}hpsodu}|

surihvmrqdoq|fkpdjd}|q¥zurf}qlhè

40 REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2007

M etody fizykalne, w których wykorzystuje się pole elektroma-

FIZYKOTERAPIA

Generatory

diatermii

k kró tkofalowej

tkofalowej

Nazwa urządzenia

THERMO 500

Producent

GYMNAUNIPHY N.V., Belgia

Fot. 1. Orientacyjne badanie natężenia pola elektromagnetycznego za pomocą świetlówki

Wymiary urządzenia

(wys.x szer. x głęb.)

930 mm x 380 mm x 360 mm

Masa urządzenia

43 kg

Zasilanie

230 V ± 10%: 50/60 Hz

Maksymalny: ok. 450 VA

W czasie oczekiwania: ok 100 VA

Klasa ochronności I, typ BF (z podłączonymi elektrodami)

Generowana częstotliwość 27,12 MHz ± 0,6%

Moc wyjściowa

200 W

śr. moc w impulsie (dla termoplody 140 mm):

praca 1-kanałowa: 70 W

praca 2-kanałowa: 2 x 40 W

śr. moc w impulsie (dla termoplody 80 mm):

praca 1-kanałowa: 32 W

praca 2-kanałowa: 2 x 32 W

Fot. 2. Orientacyjne badanie natężenia pola elektromagnetycznego za pomocą świetlówki

(w warunkach ciemni)

Typ emisji (impulsowa-ciągła)

Impulsowa

– czas impulsu

65 - 400 μs

– polaryzację jonową, występującą w kryształach jonowych, po-

legającą na przesunięciu w polu elektrycznym jonów dodat-

nich w jednym kierunku a jonów ujemnych w drugim;

– polaryzację orientacyjną, polegającą na zmianie orientacji

przestrzennej cząsteczek o niesymetrycznym rozkładzie ła-

dunków dodatnich i ujemnych, czyli dipoli.

Na skutek polaryzacji, a właściwie przesunięć i ruchu (ener-

gia kinetyczna) powłok elektronowych w atomie lub naładowa-

nych elektrycznie cząsteczek dochodzi do wydzielenia się znacz-

nych ilości ciepła na zasadzie tarcia z otoczeniem.

Działanie DKF opiera się na wpływie ciepła na tkanki ustroju.

Różnica w stosunku do innych metod ciepłoleczniczych polega

na tym, że w omawianym przypadku energia termiczna wytwarza

się wewnątrz tkanek, więc jest to ciepło endogenne, w odróżnie-

niu do ciepła egzogennego, dostarczanego do ustroju z zewnątrz

(strumień ogrzanego powietrza, promieniowanie podczerwone,

parafina).

Do najważniejszych skutków oddziaływania wytworzonego

w tkankach ciepła należy zaliczyć:

– rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz zwiększenie ich prze-

puszczalności,

– zwiększenie przepływu krwi tętniczej,

– przyspieszenie procesów wchłaniania tkankowego,

– przyspieszenie komórkowej przemiany materii,

– obniżenie pobudliwości nerwowo-mięśniowej,

– działanie przeciwbólowe,

– obniżenie napięcia mięśni.

– częstotliwość

25-500 Hz przy pracy dwukanałowej

25-875 Hz przy pracy jednokanałowej

Czas zabiegu:

– zakres

– sposób pomiaru

0-60 minut

Wyposażenie standardowe

Elektroda indukcyjna „Termoploda” 140 mm

(bez przewodu), przewód do termoplody, ramię

elektrody, instrukcja obsługi Thermo 500

Wyposażenie dodatkowe

Elektroda indukcyjna „Termoploda” 80 mm

(bez przewodu), elektroda indukcyjna

„Termoploda” 140 mm (bez przewodu),

przewód do termoplody, ramię elektrody

Inne istotne informacje

• 2 niezależne kanały do terapii impulsowym

polem magnetycznym wielkiej częstotliwości

(efekt termiczny oraz a-termiczny) • wyświe-

tlacz ciekłokrystaliczny LCD • 38 procedur

terapeutycznych wprowadzonych przez

producenta • możliwość wprowadzenia do

pamięci własnych procedur terapeutycznych

(maks. 50) • nowoczesne, ekranowane

elektrody i przewody – zabezpieczenie przed

emisją zakłóceń elektromagnetycznych,

łatwiejsza obsługa • identyfikacja elektrod

Atesty, dopuszczenia, certyfikaty

Znak CE, deklaracja zgodności

Gwarancja

24 miesiące

Serwis

MEDEN-INMED Sp. z o.o.

Cena (brutto)

17 441,00 zł brutto (VAT 7%)

Nazwa dostawcy

MEDEN-INMED Sp.z o.o.

Adres

75-256 Koszalin, Stoczniowców 11-13

Tel.

094 347 10 50-51

Zasady dawkowania i aplikacji

Dawkowanie energii pola elektrycznego lub magnetycznego wiel-

kiej częstotliwości nastręcza wielu trudności. Do tej pory nie usta-

lono dostatecznie ścisłego i obiektywnego sposobu określania

dawki zabiegowej, ponieważ ilość wytwarzanego w tkankach

Fax

094 347 10 41

Mail

ro@meden.com.pl, km@meden.com.pl

www

www.meden.com.pl

Osoba do kontaktów handlowych

Rafał Oleszczuk, Kamilla Modzelewska

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2007

Generatory

Pobór mocy

FIZYKOTERAPIA

Rodzaj choroby

Dawka

Czas zabiegu

Podostre i przewlekłe

zapalenie stawów

II-III (2-4 cm elektrody od skóry)

10-15 min

Choroba zwyrodnieniowa stawów

II-III (2-4 cm elektrody od skóry)

15-20 min

Reumatoidalne zapalenie stawów

II-III (2 cm elektrody od skóry)

10-15 min

Zapalenie pochewek ścięgien

I-III (2 cm elektrody czynnej od skóry, 4 cm – biernej)

10-15 min

Nerwobóle

II-IV (2-4 cm elektrody od skóry)

10-20 min

Przewlekłe zapalenie zatok

II-III (4-6 cm elektrody od skóry)

5-15 min

Przewlekłe zapalenie ucha

I-II (2 cm elektrody czynnej od skóry, 5 cm – biernej)

5-15 min

Przewlekłe zapalenie

migdałków podniebiennych

II-III (3 cm elektrody od skóry)

5-15 min

Przewlekłe zapalenie krtani

I-III (1-3 cm elektrody od skóry)

5-15 min

Odmroziny

I-III (2-3 cm elektrody od skóry)

5-15 min

Przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego

II-III (4 cm elektrody czynnej od skóry, biernej – 6 cm)

10-15 min

Przewlekłe zapalenie stercza

II-III (2-4 cm elektrody czynnej od skóry, biernej – 5 cm)

10-15 min

Przewlekłe zapalenie przydatków

II-III (2-4 cm elektrody od skóry)

15-20 min

Zaburzenia czynności dokrewnej jajników

II-III (2-4 cm elektrody czynnej od skóry, biernej – 6 cm)

5-15 min

Zapalenie gruczołu mlecznego karmiącej

II-II (3-5 cm elektrody czynnej od skóry, biernej – 6 cm)

5-10 min

Przewlekły nieżyt oskrzeli

II-IV (4 cm elektrody czynnej od skóry, biernej – 10 cm)

10-20 min

Przewlekły nieżyt jelit

II-III (2-3 cm elektrody od skóry)

10-15 min

Tab. 1. Wskazania do DKF kondensatorowej

Fot. 3. DKF z użyciem elektrod sztywnych u chorego po naderwaniu więzadła pobocznego stawu kolanowego

Fot. 4. DKF z użyciem elektrod miękkich u chorej z RZS

Parametry obiektu

Wartość

Parametry obiektu

Wartość

Parametry obiektu

Wartość

Parametry obiektu

Wartość

Parametry obiektu

Wartość

Maks.

29,2°C

Maks.

36,9°C

Maks.

38,0°C

Maks.

26,1°C

Maks.

37,3°C

Rycina 1. Termogram kolana przed

zabiegiem DKF

Rycina 2. Termogram kolana po

zabiegu DKF (zdjęcie AP)

Rycina 3. Termogram kolana po

zabiegu DKF (zdjęcie celowane)

Rycina 4. Termogram ręki przed

zabiegiem DKF

Rycina 5. Termogram ręki po

zabiegu DKF

42 REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2007

FIZYKOTERAPIA

ciepła zależy od osobniczego odczuwania

wrażenia przegrzania, czasu trwania za-

biegu, rodzaju i umiejscowienia procesu

chorobowego.

Natężenie pola elektromagnetycznego

wielkiej częstotliwości można oszacować

za pomocą świetlówki. Poprzez obserwa-

cję zmniejszania się intensywności świe-

cenia żarówki, w miarę oddalania się od

elektrod kondensatorowych, ocenia się za-

sięg i natężenie pola (fot. 1 i 2). Powszech-

nie stosuje się dawkowanie oparte na do-

znaniach cieplnych chorego.

Wyróżnia się następujące dawki:

– dawka I (atermiczna), nieco mniejsza

od granicy odczuwania łagodnego cie-

pła, tzw. podprogowa;

– dawka II (oligotermiczna), powodująca

odczucie bardzo łagodnego ciepła;

– dawka III (termiczna), przy której chory

odczuwa przyjemne i wyraźne ciepło;

– dawka IV (hipertermiczna), przy której

chory odczuwa silnie ciepło, jednak bez

bolesnych i nieprzyjemnych doznań.

Omówiony sposób dawkowania jest,

niestety, obarczony znacznym błędem, po-

nieważ odczuwanie ciepła zależy od su-

biektywnej wrażliwości osobniczej.

Niezależnie od trudności związa-

nych z zasadami dawkowania w stadiach

ostrych i podostrych stosuje się dawki sła-

be (I i II), zaś w przewlekłych – dawki sil-

niejsze (III i IV). Czas zabiegów DKF waha

się zwykle od kilku do 20 minut, w zależ-

ności od wskazań i zastosowanej dawki.

Zabiegi wykonuje się codziennie lub co

drugi dzień. Seria zabiegowa składa się

z 10-15 ekspozycji. Jeśli istnieje koniecz-

ność ich powtórzenia, należy to uczynić

po 1-2-tygodniowej przerwie.

Wskazania do stosowania DKF są bar-

dzo rozległe (tabela 1). Ogólnie można

stwierdzić, że metoda ta jest skuteczna we

wszystkich schorzeniach, w których celo-

we jest stosowanie ciepła. W przypadku

stwierdzenia w czasie nagrzewania obja-

wów przedawkowania – wzmożenie do-

legliwości bólowych, rozprzestrzenienie

się stanu zapalnego, bóle głowy, gorącz-

ka – należy przerwać terapię. Do przeciw-

wskazań DKF należą: nowotwory i stany

po radioterapii, choroby zakaźne, ciąża,

miesiączka, krwawienia z przewodu po-

karmowego i dróg oddechowych, ropne

stany zapalne, metalowe implanty oraz

czynne choroby naczyń obwodowych. Za-

biegów nie powinno się także wykony-

wać u dzieci.

cowany jest sworzeń, służący do osiowego

przemieszczania płyty wewnątrz obudo-

wy. Niektóre typy elektrod mają specjal-

ny prowadnik wykonany z materiału izo-

lacyjnego. Obudowa elektrody składa się

z dwóch części, połączonych ze sobą gwin-

tem i zbudowanych z ebonitu, co chroni

przed oparzeniem pacjenta i wykonują-

cego zabieg. Tylna część obudowy ma na

środku trzonek, służący do zamocowania

elektrody na wysięgniku. Konstrukcja wy-

sięgników umożliwia dowolne ustawienie

elektrod.

W niniejszym opracowaniu przedsta-

wiono przypadek wykorzystania elek-

trod sztywnych u chorego po naderwaniu

więzadła pobocznego stawu kolanowego

(fot. 3). W celu zmniejszenia dolegliwości

bólowych związanych z przewlekłym sta-

nem pourazowym (3 tygodnie od nacią-

gnięcia więzadła) zastosowano dawkę ter-

miczną (III) przez 15 minut. Elektrodę po

stronie uszkodzonego więzadła ułożono

nieco bliżej ciała (około 1-2 cm) niż elek-

trodę po przeciwnej stronie, aby uzyskać

zagęszczenie natężenia pola elektromagne-

tycznego w okolicy więzadła i przesunąć

efekt cieplny w stronę boczną kolana. Pod

wpływem znacznego przegrzania miejsco-

wego zniwelowano uczucie bólu (ryc. 1,

2, 3). Zabiegi prowadzono co drugi dzień

przez 1,5 miesiąca.

Przykład metody kondensatorowej

z użyciem elektrod miękkich

Elektroda kondensatorowa miękka ma po-

stać prostokątnej, elastycznej płyty. We-

wnątrz płyty znajduje się folia lub siatka

metalowa pokryta warstwą materiału izo-

lacyjnego. Zewnętrzną warstwę stanowi

guma. Elektrody układa się na skórę za po-

średnictwem specjalnych podkładek z fil-

cu lub gumy piankowej.

Elektrod miękkich używa się do zabie-

gów w okolicach o nierównej powierzch-

ni ciała. W pracy przedstawiono sposób

aplikacji DKF u pacjentki z reumatoidal-

nym zapaleniem stawów. W celu przygo-

towania chorej do ćwiczeń redresyjnych

i manualnych ręki zastosowano ciepło en-

dogenne (fot. 4). Zabieg trwał 10 minut.

Wykorzystano dawkę termiczną (III). Po

zakończeniu ekspozycji zanotowano sil-

ne przegrzanie ręki w stosunku do stanu

wyjściowego, co pozwoliło przeprowadzić

kinezyterapię bez dolegliwości bólowych

(rycina 4 i 5).

D R MED . J AKUB T ARADAJ

Katedra i Zakład Biofizyki Lekarskiej

Śl.AM w Katowicach

Instytut Fizjoterapii Państwowej Medycznej

Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu

Przykład metody kondensatorowej

z użyciem elektrod sztywnych

Elektroda kondensatorowa sztywna skła-

da się z dwóch podstawowych części (me-

talowej płyty elektrodowej, tzw. okładki

kondensatora, i obudowy elektrody). Pły-

ta elektrodowa jest okrągłą, płaską i sztyw-

ną płytką metalową, pośrodku której umo-

M GR P ATRYCJA D OLIBOG

Katedra i Zakład Biofizyki Lekarskiej

Śl.AM w Katowicach

REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2007

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: