Postępowanie administracyjne - pojęcia.doc

9

Właściwość organu.

Wyróżniamy szczególną i ogólną kompetencję organu do podjęcia rozstrzygnięcia:

1)   szczególna – zdolność organu do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy;

2)   ogólna – zdolność do załatwiania spraw ogólnie;

Właściwość szczególna to zdolność prawna organu do rozpoznawania i rozstrzygania spraw administracyjnych określonego typu:

-     ustawowa – wynika z przepisów ustawy;

-     delegacyjna – wynika z delegacji ze względu na  przekazanie sprawy z jednego organu adm.publ. do drugiego;

Właściwość ustawowa składa się z właściwości:

1) miejscowej – zdolność prawna organu adm.publ. do załatwienia określonych spraw na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju;

2) rzeczowej –ustala się ją na podstawie przepisów materialnoprawnych i ustrojowych, które to przepisy dotyczą kompetencji organów adm.publ.;

3) instancyjnej – zdolność organu administracji do przeprowadzenia weryfikacji decyzji na drodze administracyjnej; zasady ustalania tej właściwości określa kpa.

Właściwość delegacyjna

Kpa dopuszcza możliwość przekazania do rozpoznania i rozstrzygnięcia określonej sprawy będącej przedmiotem postępowania jednemu organowi przez drugi organ administracyjny. Przewidziane jest to w przypadku wyłączenia organu administracji od załatwienia sprawy. W momencie wyłączenia organu, właściwy do rozstrzygnięcia sprawy jest organ wyższego stopnia, który może przekazać rozpatrzenie i rozstrzygnięcie sprawy podległemu sobie organowi.

Przekazanie innemu organowi niektórych czynności procesowych nazywane jest instytucją pomocy prawnej.

Organy właściwe w sprawie generalnie nie mogą przekazać swej właściwości organowi wyższego lub niższego stopnia.

Przepis przewiduje tzw. dewolucję kompetencji.

Kpa ustala sankcje nieważności za naruszenie przepisów o właściwości. Właściwość organów administracji wynika albo wprost z ustawy, albo z aktów wykonawczych na podstawie ustawy, albo z zawartych na podstawie ustawy porozumień.

Rozstrzygnięcie sporu o właściwość następuje w formie aktu administracyjnego (art.22), ale nie w formach przewidzianych w postępowaniu adm.(ani w formie decyzji, ani w formie postanowienia):

-     nie przysługują do tego aktu środki odwoławcze w administracyjnym toku instancji

-     nie przysługuje też skarga do NSA.

Nie jest to rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej w formie decyzji – chodzi tu jedynie o ustalenie organu właściwego do przeprowadzenia postępowania.

Organy pozostające w sporze do czasu jego rozstrzygnięcia czasowo tracą zdolność prawną. Mogą jednak dokonywać czynności nie cierpiących zwłoki. W przypadku utraty zdolności do wydawania decyzji nie można przedstawić organowi zarzutu bezczynności.

Wyłączenie: pracownika, organu, członka organu kolegialnego ma miejsce w przypadku, gdy mogłoby dojść do naruszenia zasad ogólnych, tzn.:

-     zasady prawdy obiektywnej (bliskość wobec strony, bliskość wobec sprawy);

-     zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów administracji publicznej (może tu nastąpić wyłączenie całej instancji; organ jako całość jest niezdolny do prowadzenia postępowania i wydania decyzji: osobiste zaangażowanie w sprawę, sprawowanie funkcji kierowniczych, bliskośc osoby zajmującej stanowisko kierownicze wobec sprawy);

Strona.

Art. 28 – zasada dostępu do procesu ma na celu umożliwienie ochrony interesu prawnego.

Prawo do procesu składa się z:

-     prawa podmiotowego – prawa jednostki do ochrony jej interesu prawnego;

-     właściwości organu administracji do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej;

-     elementu przedmiotowego, który polega na tym, że sprawa musi być: 1) indywidualna i 2) rozstrzygana w drodze decyzji adm.

Konstytucyjne prawo dostępu do sądu realizowane jest w procesie administracyjnym przez prawo do uczestniczenia przez strony w procesie administracyjnym.

Zdolność administracyjno-prawną posiada ten, kto może być podmiotem praw i obowiązków, o których rozstrzyga się przez wydanie decyzji administracyjnej:

-     osoby fizyczne – bez ograniczeń;

-     osoby prawne;

-     inne podmioty – wyodrębnione organizacyjnie w strukturze aparatu państwowego lub organizacje społeczne, niezależnie od tego, czy z mocy Kc posiadają zdolność prawną.

-      

Podmioty na prawach stron:

1)       organizacje społeczne

2)       prokurator

3)       Rzecznik Praw Obywatelskich.

Prokurator i RPO sam postanawia, że weźmie udział w postępowaniu – wynika to z funkcji kontrolnej tego organu.

Organizacja społeczna jest dopuszczana do udziału w postępowaniu.

Podmiot występujący na prawach strony nie ma interesu prawnego, ani obowiązku do występowania. Podmiot taki nie jest adresatem decyzji, ma jedynie uprawnienia procesowe przysługujące stronie.

Organizacja społeczna może wystąpić w interesie strony przeciwko żądaniom i interesom drugiej strony. Może także nie wiązać swoich czynności z żadną ze stron – może być rzecznikiem interesu publicznego.

Organizacja społeczna może wystąpić z inicjatywą:

- żądania wszczęcia postępowania w interesie innej osoby;

- żądania wszczęcia postępowania w interesie innej osoby i dopuszczenia organizacji do udziału w postępowaniu;

- żądania dopuszczenia do postępowania już toczącego się w sprawie zawisłej przed organem administracji w każdej instancji i w każdym trybie;

Organizacja może także ubiegać się o zgodę organu administracji do przedstawienia swego poglądu w sprawie.

Przesłanki inicjatywy procesowej: cel statutowy i względy interesu społecznego, muszą występować łącznie.

Żądanie wszczęcia postępowania może mieć miejsce:

-     tylko w sprawie, gdzie organ administracji może wnieść sprawę z urzędu (postanowienie o wszczęciu postępowania z urzędu);

-     w przypadku postępowania wszczynanego na wniosek, żądanie organizacji społecznej w sprawie jego wszczęcia powinno być załatwione odmownie, chyba że przemawia za tym interes strony i strona godzi się na to.

Dopuszczenie do udziału następuje w sprawie już zawisłej i nie ma znaczenia, czy postępowanie wszczęto na wniosek czy z urzędu.

Zgoda organu na przedstawienie poglądu wymaga formy postanowienia.

Od chwili doręczenia postanowienia o dopuszczeniu organizacji społecznej do udziału w postępowaniu, uzyskuje ona prawa strony. Nie może ona:

1)       dokonywać czynności dyspozycyjnych;

2)       domagać się zawieszenia postępowania;

3)       domagać się umorzenia postępowania;

4)       żądać wznowienia postępowania na podstawie faktu, że strona nie brała czynnego udziału w postępowaniu.

Organizacja nie może składać oświadczeń woli wymaganych w prawie materialnym odnośnie nabywania czy zrzekania się uprawnień.

Pełnomocnictwo.

Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.

Osobiste działanie może wynikać z przepisów prawa, z natury czynności procesowych.

Od chwili doręczenia organowi pełnomocnictwa pełnomocnik powinien być traktowany na równi ze stronami (zawiadamiany o czynnościach, wzywany do udziału w postępowaniu). Pominięcie pełnomocnika strony jest równoznaczne z pominięciem strony i stanowi podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 § 1 pkt 4).

Mocodawca ma prawo:

-  cofnąć pełnomocnictwo;

-  chwilowo zawiesić;

-  dokonywać pewnych czynności osobiście;

-  określić zakres pełnomocnictwa (umocowanie do jednej/ kilku/ wszystkich czynności w postępowaniu)

Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych, nie musi posiadać szczególnych uprawnień zawodowych. Pełnomocnik może ustanowić substytut gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa.

Ustanowienie pełnomocnika (opłata skarbowa):

-  ogólne w formie aktu notarialnego – wszystkie sprawy, które toczą się z udziałem strony;

-  szczególne – do reprezentowania strony w konkretnej sprawie lub do dokonania konkretnej czynności procesowej.

Ustanowienie przedstawiciela

Organ administracji publicznej może wystąpić do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych, o ile przedstawiciel nie został już wyznaczony. (art.34)

Załatwianie spraw. (art.35-38)

Należy zapewniać względną szybkość działania.

Terminy załatwiania spraw:

-  bez zbędnej zwłoki – zakaz nieuzasadnionego przetrzymywania spraw bez nadawania im biegu; obowiązek prowadzenia postępowania bez zbędnych zahamowań;

-  niezwłocznie podlegają załatwieniu sprawy, których stan faktyczny czy prawny może być od razu wiarygodnie ustalony przy wszczęciu postępowania na podstawie istniejącego materiału dowodowego.

Terminy załatwiania spraw mają charakter procesowy – ich upływ ne pozbawia organu administracji zdolności do rozpoznania sprawy przed nim już zawisłej. W przypadku przekroczenia terminu decyzja, która została wydana jest ważna, gdyz nie są to terminy prawa materialnego, które powodowałyby przedawnienie rozstrzygania sprawy.

Zwłoka ma następstwa o charakterze procesowym:

-  odpowiedzialność organu za szkodę wyrządzoną stronie;

-  pociągnięcie pracownika do odpowiedzialności dyscyplinarnej(porządkowej) za naruszenie obowiązków służbowych.

Zwłoka nie jest podstawą zarzutu wadliwości decyzji.

Bieg terminu załatwiania sprawy w I instancji:

-  art. 61§ 3 – datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień złożenia podania przez stronę;

-  z urzędu – termin biegnie od momentu pierwszej czynności urzędowej, o której powiadomiono strony;

-  tak samo będzie określony termin, gdy chodzi o postępowanie nadzwyczajne (np. stwierdzenie nieważności).

-  termin do załatwienia sprawy przez organ odwoławczy będzie się liczył od nia wpływu odwołania wraz z aktami sprawy do organu odwoławczego;

-  okres przeznaczony na czynności postępowania tylko organu odwoławczego: nie zalicza się tu czasu trwania czynności organu I instancji, za pośrednictwem którego to odwołanie jest wnoszone.

Zwłoka – zawiadomienie o zwłoce powinno mieć formę postanowienia, nie zażalenia.

Zażalenie na milczenie władzy:

-  termin wniesienia tego zażalenia nie jest określony w żadnym przepisie prawa; może być ono wniesione w każdym czasie, kiedy organ pozostaje w zwłoce w stosunku do pierwszego lub następnego terminu.

-  I termin – ustawowy

-  II termin – dodatkowy, wyznaczony przez organ;

-  III termin – wyznaczony przez organ wyższego stopnia.

Doręczenie. (art. 39-48)

Zasada oficjalności doręczeń:

-  organ dokonuje doręczeń z urzędu – jest to jego obowiązek ustawowy;

-  ważne jest samo doręczenie pisma; ni ma znaczenia czy adresat zapozna się z jego treścią. Jeżeli pismo zostało doręczone, doręczenie jest prawidłowe;

-  pokwitowanie ma znaczenie dowodowe – stwarza ono domniemanie doręczenia, które może być obalone przeciwdowodem, jeżeli faktycznie doręczenie to nie nastąpiło;

-  doręczeni jest czynnością materialno-techniczą.

Jeżeli adresat jest osobą fizyczną, pismo należy mu doręczyć osobiście. Są jednak pewne wyjątki:

-           jeżeli strona jest reprezentowana przez inne podmioty, np. kuratora (tylko on może odebrać pismo); opiekuna lub przedstawiciela ustawowego;

-           w przypadku gdy strona jest reprezentowana przez pełnomocnika;

-           gdy pismo odbiera osoba uprawniona do odbioru pism (przedstawiciel)

Doręczenie pisma stronie z pominięciem przedstawiciela, kuratora, czy pełnomocnika jest prawnie bezskuteczne.

Istnieje możliwość tzw. Doręczenia zastępczego – pismo odbiera za pokwitowaniem osoba inna niż adresat (dorosły domownik, dozorca domu, sąsiad) – w skrzynce zostawia się zawiadomienie o tym fakcie. (p. też art.44)

Odmowa odbioru pisma nie tamuje biegu doręczenia, a ponadto przyjmuje się fikcję prawną doręczenia pisma.

Terminy. (art.57-70)

Termin jest to zastrzeżenie dodatkowe czynności prawnej, przez które skutek czynności prwnej zostanie ograniczony w czasie (termin jest, w przeciwieństwie do warunku, pewny).

Rodzaje terminów:

Przesłanki przywrócenia terminu:

1)   przywrócenie to czynność procesowa mająca na celu ochronę jednostki przed negatywnymi skutkami uchybienia terminu do podjęcia czynności procesowych przez strony lub uczestników postępowania.

2)   Instytucji przywrócenia terminu nie można stosować do terminów materialno-prawnych, a jedynie do terminów dokonania czynności procesowych, np. termin wniesienia odwołania.

3)   Legitymację do wystąpienia o przywrócenie terminu ma osoba zainteresowana, tzn. nie tylko osoba mająca interes  prawny, ale i osoby występujące jako uczestnicy postępowania, np. świadkowie, biegli.

Organ ma obowiązek rozpatrzyć wniosek o przywrócenie terminu pozytywnie, jeśli spełnione zostaną następujące przesłanki:

1.  osoba zainteresowana uprawdopodobni brak swojej winy. Strona ma bowiem obowiązek szczególnej staranności przy wykonywaniu czynności procesowych; brak winy ma miejsce tylko wówczas, gdy niedopełnienie obowiązku nastąpiło z powodu przeszkody nie do przezwyciężenia (nagła choroba, powódź, pożar);

2.  wniesienie przez zainteresowanego wniosku o przywrócenie terminu

3.  dochowanie nieprzywracalnego terminu do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu (7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu);

4.  dopełnienie wraz z wniesieniem wniosku tej czynności, do której termin był wyznaczony.

Rozstrzygnięcie podania o przywrócenie terminu następuje w formie procesowej postanowienia. Prawo zażalenia służy tylko od postanowienia o odmowie przywrócenia terminu.

Zarzut naruszenia prawa przy przywróceniu terminu nie może być przesłanką uchylenia decyzji.

Dopuszczalność wstrzymania wykonania decyzji lub postanowienia:

-     organ na żądanie strony może wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia,

-     wniesienie odwołania z mocy prawa wstrzymuje wykonanie decyzji; odwołanie jest środkiem zaskarżenia bezwzględnie suspensywnym;

-     zażalenie jest środkiem względnie suspensywnym, tzn. wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia i jest to pozostawione ocenie organu (postanowienia, na które służy zażalenie).

Wszczęcie postępowania (art.61-66)

Gdy postępowanie oparte jest na zasadach skargowości wówczas niezbędny jest wniosek strony. Wnioskodawca musi mieć legitymację procesową strony. Złożenie wniosku przez osobę, która nie jest stroną (jej pełnomocnikiem lub przedstawicielem) powinno spowodować wydanie decyzji odmownej z przyczyn formalnych (brak legitymacji procesowej wnioskodawcy).

Gdy przepis prawa nie normuje wprost inicjatywy wszczęcia postępowania, przyjmuje się ,że jeżeli prze...