POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Procedura administracyjna nie sięga do czasów rzymskich.

Wraz z rozwojem państwowości zaczynają się wytwarzać początki prawa administracyjnego.

1.      monarchia absolutna – wewnętrzna instrukcja kancelaryjna, brak pojęcia aktu, decyzji administracyjnej, akty o charakterze indywidualnym wiążą jednostronnie (tylko adresata), nie ma instytucji odwołania, nie ma instancji wyższej, jest instytucja zwana rekursem historycznym – doniesienie do władzy wyższej, nie ma zewnętrznej kontroli administracji

2.      monarchia konstytucyjna lub republika

Rozwój administracji wygląda tu w ten sposób:

·         pojawiają się pierwsze konstytucje i parlament

·         źródłem prawa jest akt prawny wydany przez parlament (ustawa)

·         początki prawa materialnego i ustrojowego (kształtuje się ustrój organów administracji)

·         granice administracji to granice prawa (działa w granicach i na podstawie prawa)

·         akt administracyjny w zbliżonym do naszego ujęciu, wiążący dwustronnie (adresata i organ, który ten akt wydał)

·         podstawy prawne do uchylenia aktu

·         pojawia się instytucja odwołania – krok do stworzenia pewnej procedury

·         pojawia się sądowa (zewnętrzna) kontrola administracji

GENEZA SĄDOWNICTWA ADMINISTRACYJNEGO

Sądownictwo administracyjne utworzono dla ochrony praw podmiotowych jednostki przed dyskrecjonalną władzą administracji. Chodziło tu o powołanie takiego organu przed którym pozycja organu administracji była by równorzędna z pozycja obywatela. Utworzenie sądownictwa administracyjnego gwarantowało, że administracja nie będzie sędzią we własnej sprawie. Początkowo jednak poza kontrolą sądowniczą pozostawała sfera oparta na swobodnym uznaniu administracyjnym.

Pierwszym sądem administracyjnym był sąd powołany przez Napoleona w 1799r. i nosił nazwę Rady Stanu; działał 2-instancyjnie – w 1-instancji orzekały tzw. Rady Prefekturalne a w 2-instancji orzekała Rada Stanu ( Polska 2004 – 2-instancyjność sadu administracyjnego). Początkowo Rada Stanu miała charakter opiniodawczy, a potem zaczęła rozstrzygać sprawy administracyjne. Formalnie status sądu został jej nadany w 1872r.

Dualizm orzekania w sprawach administracyjnych

sądy administracyjne                                                                                    sądy powszechne             

- Anglia                                                                                                  - Francja

- kraje skandynawskie                                                                      - Polska

                                                                                                                - Niemcy

(sądy powszechne nie rozróżniają czy jest to skarga administracyjna, cywilna czy karna)

1863r. – powstaje Trybunał Administracyjny w Badenii

1875r. – powstaje Wyższy Sąd Administracyjny w Prusach

1876r. – powstaje Trybunał Administracyjny w Austrii

Rozwój sądownictwa administracyjnego przyczynił się do rozwoju kodyfikacji proceduralnej w Europie. Pierwsza kodyfikacja powstaje w 1889r. w Hiszpanii, ale ta ustawa ma charakter jedynie ramowy (ogólny) i wielkiego wpływu na dalszy proces kodyfikacji nie miała. Doniosłe znaczenie ma (1925r.) ustawa austriacka. Spowodowała lawinę kodyfikacji europejskich – w 1928r. kodyfikacje w Czechosłowacji, Jugosławii, Polsce.

Rozbiory w Polsce – w każdej dzielnicy mamy do czynienia z innym prawem. Kiedy

dochodzi do utworzenia Państwa Polskiego było jasne, że będzie istniał sąd administracyjny.

Konstytucja marcowa z 1921r. od razu zakłada istnienie sądownictwa administracyjnego, mało tego nazywa ten sąd Najwyższym Trybunałem Administracyjnym. Kodyfikacja powstała błyskawicznie. 3 sierpnia 1922r. zostaje wydana ustawa o Najwyższym Trybunale Administracyjnym i powołuje ona do życia pierwszy sąd administracyjny. Jest on wyodrębniony z sądownictwa powszechnego, orzeka o legalności indywidualnych aktów administracyjnych zarówno wydawanych przez administrację rządową jak i samorządową. Podlegają mu wszystkie sprawy administracyjne z nielicznymi wyjątkami - np. sprawy dyplomatyczne, konsularne, dyscyplinarne czy oparte na swobodnym uznaniu administracyjnym jako relikt państwa policyjnego. W 1932r. – sąd przyjmuje nowe kompetencje – wykładnia przepisów prawnych budzących   wątpliwości w praktyce. Sąd ten działa jednoinstancyjnie. Jedynie na terenie byłej dzielnicy pruskiej pozostały jeszcze po czasach zaborów dwuinstancyjne wydziały powiatowe lub miejskie 2-instancyjne wydziały obwodowe. Najwyższy Sąd Administracyjny jest instancją kasacyjną. Oprócz NTA na ziemiach polskich mamy do czynienia ze specjalnym sądownictwem administracyjnym i takim sądem jest (’35) Inwalidzki Sąd Administracyjny, który orzekał w sprawach zaopatrzenie inwalidów wojennych.

22 marca 1928r. powstaje kodyfikacja administracyjna kiedy rozporządzeniem Prezydenta RP dochodzi do wydania 3-ech aktów prawnych:

·         o postępowaniu administracyjnym (Kpa)

·         o postępowaniu przymusowym w administracji (egzekucja)

·         o postępowaniu karno-administracyjnym

Te akty prawne obowiązywały do 1961r.

W 1939r. powstaje Trybunał Ubezpieczeń Społecznych – był powołany do życia w wyniku podpisania przez Polskę konwencji międzynarodowej (nie został zlikwidowany po II wojnie światowej.

Wybucha II wojna światowa – wszystkie regulacje prawne przestają obowiązywać.

Po II wojnie światowej w Polsce nastąpiła zmiana systemu ustrojowego – socjalizm.

W doktrynie istnieje zapis o barku sprzeczności między interesami jednostki a państwem, dlatego też  brak jest reaktywacji Sądu Administracyjnego. Mimo to próbowano to zmienić:

·         lata 56 – 57

·         lata 70-te

·         rok 80-ty dnia 31 stycznia zostaje uchwalona ustawa powołująca Naczelny Sąd Administracyjny

Sąd ten był powołany do badania zgodności z prawem decyzji administracyjnych oraz rozpatrywania skarg na bezczynność administracji. Sąd ten orzekał jedynie kasacyjnie. Zakres przedmiotowy był określony poprzez wyliczenie spraw, którymi sąd mógł się zajmować. Stopniowo zakres ten ulegał rozszerzeniu. Ogromną zmianę przyniosła ustawa z 11 maja 1995 o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, która znacznie rozszerzyła zakres działania tego sądu, ale nadal sąd ten był sądem jednoinstancyjnym. W 1997r. dochodzi do uchwalenia konstytucji, która zakłada istnienie sądownictwa dwuinstancyjnego. Prace nad tym założeniem trwają 5 lat. W 2002r. uchwalono dwie ustawy:

·         25 lipca – prawo o ustroju sądów administracyjnych

·         30 sierpnia – o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

W 2004r. ustawy te, po 1,5 roku vacatio legis, wchodzą w życie i tak powstaje sąd

2-instancyjny:

·         I- instancja – Wojewódzkie Sądy Administracyjne

·         II-instancja – Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie

KODYFIKACJA ADMINISTRACYJNA W POLSCE

Uchwała Rady Państwa i Rady Ministrów z 14 grudnia 1950r., która wprowadziła na wzór regulacji radzieckiej instytucję skarg i zażaleń, odegrała pozytywną rolę, ponieważ dała obywatelom prawo do składania skarg i wniosków w zasadzie do wszystkich organów władzy państwowej. W 1956r. na fali odwilży zaczęto przygotowywać projekt nowej kodyfikacji administracyjnej. 14 czerwca 1960r. dochodzi do uchwalenia kodeksu postępowania administracyjnego. Kodeks ten wchodzi z życie 1 stycznia 1961r. i ze zmianami obowiązuje do dnia dzisiejszego. W stosunku do rozporządzenia z 1928r. osiągnięciem było to, że stworzono katalog zasad ogólnych postępowania administracyjnego, rozszerzono gwarancje procesowe strony, wprowadzono organizację społeczną i prokuratora do postępowania, włączono instytucje skarg i wniosków, natomiast w wyniku nowelizacji w 1980r. dodano postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń

NORMY PROCEDURALNE W SYSTEMIE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

PRAWO ADMINISTRACYJNE

prawo ustrojowe                            prawo materialne                            prawo proceduralne

                                                                                                                       (formalne)

1.      prawo ustrojowe – normuje ustrój, organizację i budowę organów administracji i ich jednostek organizacyjnych, reguluje kwestię tworzenia, obsadzania stanowisk, zakresu działania organów i wzajemne powiązania między organami administracji

2.      prawo materialne – obejmuje normy ustanawiające wzajemne prawa i obowiązki organów administracji oraz podmiotów znajdujących się na zewnątrz struktury organizacyjnej administracji; prawo to określa sposób zachowania się adresatów przyznając im pewne uprawnienia, wprowadzając nakazy i zakazy określonego działania; w sytuacji zachowania niezgodnego z tymi normami prawo to określa odpowiednie zachowanie organów administracji

3.      prawo proceduralne                                                                                                                15 marzec 2006

prawo proceduralne

prawo proceduralne                                                                                    prawo proceduralne

sensu stricte                                                                                                       sensu largo

postęp.                              postęp.              postęp.

                                                                                    wykonawcze                szczególne              uproszczone

1. sensu stricte (ogólne) – określa tryb i zasady stosowania norm prawa administracyjnego materialnego, realizujące się poprzez wydawanie zewnętrznych aktów administracyjnych jak również tryb zaskarżania tych aktów na drodze administracyjnej; celem tej regulacji jest określenie sytuacji prawnej indywidualnie oznaczonego adresata na podstawie norm prawnych; dlatego też zdaniem niektórych przedstawicieli doktryny (prof. Borkowski) prawo proceduralne pełni rolę służebną względem norm prawa materialnego; ten proces odbywa się w pewnych etapach stosowania prawa:

·         wszczęcie postępowania

-          często poprzedzone jest tzw. fazą przygotowawczą

-          nie zawsze ustawodawca określa dokładnie, precyzyjnie moment, w którym to wszczęcie postępowania następuje

·         postępowanie wyjaśniające

-          ustalenie stanu prawnego i wykładnia przepisów prawa

-          ustalenie stanu faktycznego, któremu służy przeprowadzenie postępowania dowodowego

·         subsumcja normy prawnej tzw. podciągnięcie stanu faktycznego pod normę prawną

·         orzekanie poprzez wydanie decyzji administracyjnej

·         weryfikacja rozstrzygnięć w drodze zwyczajnych i nadzwyczajnych środków prawnych

2. sensu largo – jest to zespół norm prawnych regulujących wszelkie procedury postępowań prowadzonych przed organami administracji publicznej m.in. tryb stanowienia aktów normatywnych, tryb wydawania aktów administracyjnych wewnętrznych, a także postępowania szczególne i uproszczone, wykonawcze

Rodzina procedur administracyjnych

T: ZAKRES POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

1)     zakres przedmiotowy

Do jakich spraw ma zastosowanie Kpa ?

o       gdy sprawa nadaje się do rozstrzygnięcia w drodze decyzji administracyjnej

o       gdy sprawa należy do właściwości organów administracji

o       gdy cechuje się podwójną konkretnością (konkretny adresat i konkretna sprawa)

Postępowanie administracyjne znajduje się w:

a)     w Kpa

b)     poza Kpa

a)     zakres regulacji objętej Kpa

Zakres ten jest zmienny, po licznych nowelizacjach wygląda następująco:

·         postępowanie administracyjne sensu stricte – w sprawach indywidualnych rozstrzygany w drodze decyzji administracyjnej, wyróżniamy zagadnienia

- ogólne

- dział I

- dział II, IV, IX Kpa

·         postępowanie w sprawach ubezpieczeń społecznych – jest szczątkową regulacją, kilka przepisów znajdujących się w dziale III

·         postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń (dodane do Kpa w roku 80.)

·         postępowanie w sprawie skarg i wniosków

·         postępowanie w sprawie rozstrzygania sporów kompetencyjnych

1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. 1. rozstrzyganie sporów wewnętrznych (art. 22 Kpa)
                     2. rozstrzyganie sporów zewnętrznych – do 1 stycznia 2004r. spory między organami administracji publicznej a sądami rozstrzygało, na podstawie przepisów Kpa-dział V, Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym; obecnie te spory są rozstrzygane przez istnienie 2 przepisów-w Kpa (art. 66 par. 4) i w K...