Zarys+części+ogólnej+prawa+administracyjnego+(uniw.śląski).doc

Justin Credible

Zarys części ogólnej prawa administracyjnego
[wersja 2.02]
 

Uniwersytet Śląski

1.     Pojęcie administracji publicznej

Istnieje kilka koncepcji związanych z początkami administracji, należą do nich koncepcje administracji pożarniczej plemion pierwotnych, administracji religijnej lub administracji wojennej. Początki administracji mającej pewne pierwiastki współczesne należy upatrywać w Rzymie, była ona planowa, celowa, trwała i skoncentrowana. W średniowieczu administrację taką posiadał Kościół oraz miasta samorządowe. Jedynym państwem pozaeuropejskim o administracji mającej charakter rzymski było Peru. Początki nowoczesnej administracji wiąże się z powstaniem państwa policyjnego i monarchiami absolutnymi.

Administracja publiczna – termin, którego nie da się jednoznacznie zdefiniować. Słowo „administracja” pochodzi z łaciny i oznacza posługiwanie, prowadzenie, służenie, wykonywanie. Publiczna – dotycząca potrzeb zbiorowych.

Mnogość definicji administracji:

Negatywne – wszystko to co pozostaje po wykluczeniu ustawodawstwa i wymiaru sprawiedliwości. (Administracja jest to działalność państwa poza ustawodawstwem i sądownictwem) Pozytywne wyodrębniają tego, kto wykonuje funkcje administracyjne. Definicja przedmiotowa wskazuje jakie czynności zalicza się do czynności administracyjnych. Definicje podmiotowe, wskazują na to jakie organy sprawują administrację. (Administracja jest to działalność organów administracyjnych)

Ogólnie można stwierdzić, iż administracja jest to celowa, zorganizowana działalność skierowana na osiągnięcie jakiegoś celu. Izdebski nazywa ją sługą i podmiotem wykonawczym ustroju państwa.

2.     Cechy i funkcje administracji publicznej

Cechy:
- oparta na prawie
- w imieniu państwa lub grupy samorządowej
- władcza
- non profit
- celowość, aktywność i inicjatywa administracji
- opiera się na zawodowym personelu
- hierarchiczność
- charakter organizatorski
- skierowana na zaspokajanie potrzeb bieżących lub przyszłych
- zjawisko społeczne
- konkretna
- stoi za nią przymus państwowy
- jest bezosobowa (decyzje wydaje organ a nie osoba)
- wyraża politykę rządu

Funkcje – często rozumiane jako zadania lub cele. Można mówić o celach podstawowych – ustalane przez organy władzy państwowej, na gruncie ogólnej polityki państwa oraz o celach cząstkowych (pośrednich, operacyjnych) – określane i weryfikowane w bieżącej działalności administracji.

Z punktu widzenia funkcji administracji publicznej, które ona wypełnia w interesie publicznym, można wyróżnić: 1) klasyczną administrację porządkowo-reglamentacyjną, a więc administrację władczą, 2) administrację świadczącą, 3) administrację wykonującą uprawnienia właścicielskie i zarządzające .Wychodząc od rzeczowego (przedmiotowego) podziału zadań wyróżnia się liczne działy administracji publicznej, jak np. administrację budownictwa, oświaty, ochrony zdrowia, spraw socjalnych, itd. Z punktu widzenia podmiotowego można wyróżnić administrację rządową i administrację samorządową, zwłaszcza samorządu terytorialnego.

3.     Sfery działania administracji publicznej

Sfera reglementacji – sfera świadczenia – sfera właścicielsko-zarządzająca (dot. Gospodarki państwowej)

4.     Władztwo administracyjne

Administracja publiczna dysponuje możnością użycia bezpośredniego przymusu, będącą wynikiem posiadania przez państwo monopolu używania siły fizycznej, możnością stosowania władztwa. Państwo może udzielić władztwa- w zakresie przez siebie ustalonym- innym podmiotom sprawującym w oznaczonym zakresie administrację publiczną. Chodzi tutaj o samorządy różnego typu, czy inne podmioty pełniące funkcję administracji publicznej w zleconym im zakresie. Władztwo to nazywa się władztwem administracyjnym (imperium dla odróżnienia cywilnoprawnego dominium). Pod tym określeniem rozumieć należy prawo użycia przymusu bezpośredniego przez organy administracyjne dla zrealizowania ich jednostronnych zarządzeń (rozstrzygnięć).
 

5.     Pojęcie prawa administracyjnego

Generalnie należy powiedzieć, iż prawo administracyjne stanowi znaczącą część prawa publicznego. Powstało w starożytnym Rzymie, a jego nowożytne początki łączą się z rewolucją francuską i powstaniem doktryny państwa prawnego w Niemczech. Prawo administracyjne służyło temu by ograniczyć wszechwładzę administracji i dlatego powstało, wyjątkiem była Polska, gdzie miało ono charakter ofensywny.

Podobnie jak z pojęciem administracji, stworzenie zadowalającej wszystkich definicji prawa administracyjnego jest trudne. Niewątpliwie prawo administracyjne to porządek prawny przydany do administracji, prawo administracyjne opisuje państwo dynamiczne i jego ustrój.

Definicje: dział prawa normujący działalność administracji publicznej, gałąź prawa regulującą działalność organów publicznych podejmowaną w celu wykonywania określonych prawem funkcji organizatorskich, dział prawa regulujący działalność, formy działalności i struktury organizacyjne administracji publicznej. Istnieją też definicje odwołujące się do swoistości prawa administracyjnego lub też do cech administracji – szczególnie do władztwa.


 

6.     Podział wewnętrzny (działy) prawa administracyjnego,

Na system prawa administracyjnego składają się trzy rodzaje norm. Normy ustrojowe, materialne i formalne (procesowe). Normy ustrojowe dotyczą budowy, organizacji administracji publicznej. Prawo materialne to najobszerniejszy dział prawa administracyjnego, jest to system praw i obowiązków organów administracji publicznej oraz podmiotów wstępujących z organami administracji w stosunki prawne. Normy te określane są ustawami lub umowami międzynarodowymi. Ze względu na obszerność treści, nie istnieje kodyfikacja prawa materialnego. Prawo procesowe pełni role służebną, pomocniczą wobec przepisów materialnych, jest wobec niego wtórne. Określa sposób i tryb nakładania prawa lub obowiązku. Istnieje dość ogólna kodyfikacja tego działu prawa administracyjnego w postaci ustawy z 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego.

Istnieją wszak inne próby podziału przepisów prawa administracyjnego.
Przepisy o charakterze reglementacyjnym (regulacja określonej działalności społecznej) – przepisy administracji świadczącej (pomoc społeczna, oświata, kultura) – przepisy dotyczące sfery zarządzania.

Przepisy zewnętrzne i wewnętrzne. Zewnętrzne to wszystkie przepisy określające stosunki między administracją a innymi podmiotami, wewnętrzne to te, które regulują zagadnienia związków między organami administracji publicznej, mają one charakter wewnątrzadministracyjny, nie normują ich ustawy lecz regulaminy, polecenia itp.)
 

7.     Stosunek prawa administracyjnego do innych gałęzi prawa,

Trudności w rozgraniczeniu pojawiają się wówczas, gdy istnieją bliższe związki między prawem administracyjnym a inną gałęzią prawa. Dotyczy to przede wszystkim prawa konstytucyjnego i prawa cywilnego. Prawo administracyjne i prawo konstytucyjne należą do dziedzin prawa publicznego, która dotyczy ustroju i działań organów państwa podejmowanych w interesie publicznym. Z tego faktu można wyprowadzić wniosek- „pod względem teoretycznoprawnym prawo konstytucyjne i administracyjne stanowią jedność, bowiem posługują się tymi samymi konstrukcjami, metodami i regułami. Konstytucja jest głównym normatywnym źródłem ustroju i działań administracji, a także prawną podstawą nieustannego procesu wyważania interesów ogólnych i indywidualnych, co jest jurydyczną treścią zadań wykonywanych przez administrację”. Można stwierdzić, że normy prawa konstytucyjnego stanowią punkt wyjścia dla norm prawa administracyjnego; dotyczy to zwłaszcza regulacji prawnej dotyczącej ustroju administracji, np. prawo konstytucyjne zajmuje się Radą Ministrów z punktu widzenia jej pozycji w systemie organów państwa, natomiast prawo administracyjne- pozycją tego organu w systemie organów administracji i jego rolą w procesie administrowania. Przeważającą większość norm prawa administracyjnego, zwłaszcza prawa materialnego i procesowego nie wykazuje tak ścisłych związków z prawem konstytucyjnym i dlatego do tej grupy norm nie należy odnosić sformułowania, iż stanowi ona skonkretyzowane prawo konstytucyjne.

Najtrudniej jest odgraniczyć prawo administracyjne od prawa cywilnego. Problem ten w doktrynie niemieckiej jest ujmowany jako rozgraniczenie prawa publicznego od prawa prywatnego. W doktrynie niemieckiej podkreśla się, że ani nauka, ani praktyka nie wyjaśniły różnic między prawem publicznym a prawem prywatnym w sposób wystarczający. Pojawiło się wiele różnych teorii w sprawie podziału prawa na publiczne i prywatne, można je ująć w trzech grupach: 1.teoria interesu- wywodząca się od Ulpiana, prawo publiczne służy interesowi publicznemu, natomiast prawo prywatne urzeczywistnia interesy prywatne. 2.teoria podporządkowania- jako kryterium rozgraniczenia przyjmuje charakter stosunku prawnego. Gdy występuje stosunek prawnej nadrzędności państwa i podporządkowania obywatela, to wtedy mamy do czynienia z prawem publicznym, a gdy zaś pozycja stron stosunku prawnego jest równa- to wtedy chodzi o prawo prywatne. 3.teoria podmiotu (teoria praw specjalnych)- do prawa publicznego należą te normy prawne, które uprawniają lub zobowiązują podmioty dysponujące władztwem państwowym; zaś normy prawne, które mogą uprawniać lub zobowiązywać każdego należą do prawa prywatnego. Żadna z tych teorii nie jest zadawalająca, co do każdej zgłaszane są zastrzeżenia.Za uzasadnione należy uznać stanowisko, że trzon prawa administracyjnego stanowią te przepisy, które mogą stanowić podstawę powstania stosunku administracyjnoprawnego .Według J. Łętowskiego „nie istnieje żadna materialna nieprzekraczalna granica między prawem cywilnym a administracyjnym, a o każdorazowej kwalifikacji konkretnego stosunku prawnego powinna decydować analiza jego treści i przyjętej przez ustawodawcę metody rozwiązywania powstających na jego tle konfliktów. Trzeba odrzucić przekonanie, że stosunek prawny zawsze musi być albo prywatno- albo publicznoprawny, nie może być natomiast nigdy publiczno- i prywatnoprawny łącznie”. Związek prawa cywilnego z administracyjnym może polegać na tym iż czynność prawa administracyjnego może warunkować, zastępować, ograniczać lub być uwarunkowana czynnością cywilnoprawną. Istnieją też bliskie związki z prawem finansowym, publicznym gospodarczym czy prawem pracy.
 

8.     Pojęcie stosunku administracyjnoprawnego

Gdy podmiot administracji występuje wobec innego podmiotu, np. wobec obywatela, gdy żąda od niego jakiegoś świadczenia bądź nakłada nań obowiązek albo na coś mu zezwala, to wtedy nawiązuje z tym podmiotem stosunek prawny. Stosunki między państwem i działającymi w jego imieniu podmiotami administracji publicznej a obywatelami i innymi podmiotami oparte są na normach prawa administracyjnego i dlatego te stosunki nazywa się stosunkami administracyjnoprawnymi. Cechą charakterystyczną tego stosunku, różniącą go od stosunku cywilnoprawnego, jest nierównorzędność pozycji podmiotów tego stosunku, możność decydowania o treści tego stosunku przez podmiot administrujący. Nierównorzędność podmiotów stosunku administracyjnoprawnego wynika stąd, iż prawo przyznaje jednemu z uczestników tego stosunku (organowi administracyjnemu) prawo orzekania, przesądzania o sprawie w sposób wiążący innych uczestników stosunku. W ten sposób organ administracyjny w pewnej mierze orzeka i „w swojej sprawie”. Ta sytuacja nie zachodzi w stosunku cywilnoprawnym. Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego leży zawsze w sferze prawem określonych zadań administracji publicznej a relacja zawsze określana jest normami prawa administracyjnego. Stosunek opiera się na zasadzie legalizmu, wszelkie decyzje oparte są na przepisach prawa, muszą być podejmowane w prawnie określonych granicach i na podstawie przepisu.
 

9.     Podmioty, przedmiot i treść stosunku prawno administracyjnego,

Podmioty: co najmniej dwa, jeden z nich jest organem administracji publicznej lub wykonuje zadania z zakresu administracji publicznej na podstawie ustawy lub porozumienia administracyjnego. Drugim podmiotem może być osoba prawna, fizyczna, inna jednostka organizacyjna, czy organ administracji publicznej. Są to strony stosunku, istnieją też podmioty mogące występować na prawach strony, jak prokurator czy RPO.

Przedmiot stosunku leży w sferze działania administracji publicznej i jest uregulowany przepisami prawa administracyjnego, trzeba odnotować iż jest to sfera niestała.

Treść obejmuje obowiązki i uprawnienia podmiotów, wynikają one wyłącznie z przepisów prawa i są wzajemnie zrelatywizowane (z jednej strony uprawnienie, a z drugiej obowiązek rozpatrzenia). Ujawnia się tutaj jednak nierówność stron, gdyż tylko jeden z organów ma prawo rozstrzygania, nie ma także swobody wyboru organu. (Właściwość miejscowa, przedmiotowa i instancyjna organu)
 

10. Sposoby nawiązania stosunku stosunku administracyjnoprawnego.

Istnieją trzy generalne sposoby nawiązania stosunku prawnoadministracyjnego:
- z mocy prawa (gdy obowiązek lub uprawnienie określone jest w ustawie – np. obowiązek podatkowy, obowiązek szkolny, )
- w wyniku czynności prawnych dokonywanych przez podmioty (wiele czynności z zakresu prawa administracyjnego jest uwarunkowana czynnością cywilnoprawną)
- w wyniku czynności faktycznych (korzystanie z urządzeń publicznych)
- w wyniku aktu administracyjnego (konkretyzacja praw i obowiązków wynikających z ustawy)
 

11. Rodzaje stosunków.

Materialnoprawne – proceduralne – spornoprocesowe.

Materialne to stosunki oparte o przepisy prawa materialnego i dlatego jest tak trwały jak przepis. Stosunek proceduralny (procesowy) jest stosunkiem nietrwałym, związanym z ustalaniem konkretnej treści stosunku prawnego, zachodzi w trakcie postępowania na podstawie przepisów o procedurze administracyjnej. Stosunek spornoprocesowy jest także nietrwały, powstaje na tle możliwości zaskarżenia decyzji ostatecznej do sądu administracyjnego. Charakterystyczną jego cechą jest równość stron przed sądem.

Podział ze względu na adresata: wewnętrzne (organ – organ), zewnętrzne (wychodzące poza strukturę administracji publicznej)

Stosunki powstające z woli organu – z woli strony

Stosunki trwałe (obowiązek szkolny) – ad hoc

Stosunek jest zawsze jednostronny, w sferze prawa cywilnego stos. ten wywołuje skutek pośredni, bezpośredni lub obojętny. [decyzja o pozwolenie na broń – kupno]

Stosunki zakładowe:
Organ zakładu – pracownicy
Organ zakładu – destynatariusze
Organ zakładu – osoby trzecie

Rzeczowe i osobowe (podział bez znaczenia)
 

12. Konstytucyjne źródła prawa administracyjnego,

Doktrynalnie źródła prawa dzielą się na źródła powstania i źródła poznania prawa. Źródłem powstania prawa może być jakiś czynnik o charakterze społecznym, czy politycznym – wola narodu, sytuacja polityczna, świadomość prawna obywateli itp.. Do źródeł poznania prawa należy zaliczyć zarówno oficjalne dzienniki promulgacyjne (Dziennik Ustaw), jak i inne źródła, z których czerpie się wiedzę o prawie – książki, broszury, osoby wyedukowane w prawie. Źródła prawa w znaczeniu konstytucyjnym spotykamy w III Rozdziale konstytucji, art. 87 wymienia cały ich katalog.

Cechy źródeł prawa administracyjnego:

- brak kodyfikacji (oprócz Japonii i Portugalii)
- wydawane przez administrację na zasadzie legalizmu
- projekty są w znacznej mierze tworzone przez organy administracji publicznej
- organ nie może uchylić się od stanowienia prawa
- niejednolitość norm
- różnorodność i skomplikowanie
- istnieje także prawo miejscowe, lokalne
 

13. Pojęcie i klasyfikacja źródeł,

Źródłami prawa powszechnego (zewnętrznego) według art. 87 Konstytucji RP są: konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego wydane przez organy terenowej administracji publicznej na obszarze ich działania. ß zamknięty katalog

Akty wewnętrzne obowiązują tylko określone podmioty wewnętrzne, nie są to zatem powszechnie obowiązujące źródła prawa administracyjnego. ß katalog otwarty

Według organu stanowiącego: centralne i terenowe
 

14. Przepisy prawne stanowione przez organy naczelne i centralne, tryb ich stanowienia

Konstytucja, ustawa, rozporządzenie
 

15. Ustawy

Konstytucja – ustawa zasadnicza:
- zasada konstytucjonalizmu, najwyższy hierarchicznie akt prawny, fundament ustroju, zawiera podstawowe zasady ustrojowe – demokratyczne państwo prawne, praworządność, ustanawia system źródeł prawa, daje prawa i wolności, określa ogólnie organizację aparatu państwa, administracji publicznej, samorządu, kontroli, wyznacza to co jest MATERIĄ USTAWOWĄ (obszarem, który może być regulowany tylko ustawami). Stosuje się bezpośrednio, chyba że sama mówi inaczej (przy rozstrzyganiu o prawach i obowiązkach gdy są uregulowane bezpośrednio i wyczerpująco oraz gdy stan faktyczny i prawny pozwalają na takie stosowanie). Ustawy muszą być zgodne z konstytucją.

Akty z mocą ustawy (rozporządzenia, dekrety)
Kiedyś mogły być wydawane przez prezydenta, Radę Państwa i Radę Ministrów,
obecnie podmiotem uprawnionym do wydawania takich rozporządzeń jest tylko Prezydent RP w czasie stanu wojennego, na wniosek Rady Ministrów, gdy Sejm nie może się zebrać na posiedzeniu. Podlegają one zatwierdzeniu na najbliższym posiedzeniu Sejmu. Wydawane są w granicach określonych art. 228 ust 3-5

Ustawa zajmuje szczególne miejsce w procesie administrowania. Art.7 Konstytucji mówi, że „organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”. Adm. publiczna może legalnie działać, gdy działanie jej znajduje podstawy i w obowiązujących ustawach. Dla adm. wynikają dwie ważne zasady: 1) zasada nadrzędności ustaw w systemie prawa, zgodnie z którą wszystkie inne źródła prawa muszą być zgodne z ustawami oraz materialnie powinny służyć ich wykonywaniu; 2) zasada wyłączności ustaw (wyłącznej materii ustawowej), zgodnie z którą najważniejsze dla funkcjonowania państwa i jego organów oraz dla życia obywateli sprawy powinny być rozstrzygane w drodze ustawowej. Realizacji tych podstawowych zasad służy teoria stopniowej budowy prawa. Cała budowa prawa jest budową stopniową. Na czele znajduje się Konstytucja, która normuje prawne warunki tworzenia ustaw i innych aktów prawnych. Konstytucję należy traktować jako akt nadrzędny. Ustawy wykonywane są przez rozporządzenia, decyzje, wyroki i umowy. Rozporządzenia i statuty mają charakter dwoisty- są zarówno aktami wykonawczymi jak i normotwórczymi. Hierarchiczna budowa porządku prawnego zakłada że akt niższej rangi nie może być sprzeczny z aktem wyższej rangi. Badaniem konstytucyjności ustaw oraz zgodności aktów niższej rangi z aktami wyższej oraz z ustawą zajmują się sądy konstytucyjne (u nas TK).
 

16. Zasady wydawania ustaw

Inicjatywa ustawodawcza – posłowie, komisje sejmowe, Senat, Prezydent, Rada Ministrów, 100 tyś obywateli (z uzasadnieniem, skutkami finansowymi i projektami aktów wykonawczych)

à Marszałek Sejmu à 3 czytania (odpisy dla posłów, prezydenta, PRM, Marszałka Sejmu)

I czytanie (zgłaszanie poprawek autopoprawek, możliwość wycofania projektu) odbywa się na posiedzeniu plenarnym lub komisjach – możliwość przyjęcia lub odrzucenia. Gdy przyjęto przekazuje się ustawę do komisji

à komisje lub podkomisje przyjmują sprawozdanie, mogą przyjąć z poprawkami, bez, wnioskować o odrzucenie, mogą być wnioski mniejszości

II czytanie – przedstawienie Sejmowi sprawozdania Komisji, debata, zgłaszanie poprawek i wniosków à ponowne odesłanie do komisji

III czytanie – ostateczne sprawozdanie komisji, poprawki i wnioski, głosowanie – Zwykłą większością głosów przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (za > przeciw przy co najmniej 230)

Przekazanie ustawy do Senatu, który w terminie 30 dni może przyjąć bez zmian, z poprawkami, lub odrzucić, gdy się nie zajmie oznacza to, że ustawę przyjmuje

(gdy poprawki lub odrzucenie à ponownie projekt do Sejmu, który bezwzględną większością głosów przy co najmniej połowie ustawowej liczby posłów głosuje ustawę (za > p + w)

Ustawa idzie do Prezydenta, który ma 21 dni na ogłoszenie, veto lub odesłanie do TK, gdy zawetuje Sejm większością kwalifikowaną 3/5 głosów przy obecności co najmniej ½ uchwala à 7 dni na podpisanie)
 

17. Rozporządzenia i istota delegacji ustawowych

Rozporządzenie jest źródłem prawa administracyjnego, podstawową formą prawną działania administracji, formą dekoncentracji prawotwórstwa i służy odciążeniu najwyższych organów władzy. Nie może być sprzeczne z Konstytucją i ustawami i wydawane jest na podstawie delegacji.

Delegacje dzielą się na fakultatywne lub obligatoryjne. Delegacja musi zawierać organ upoważniony, zakres sprawy która ma być uregulowana rozporządzeniem oraz dodatkowe wytyczne dotyczące treści rozporządzenia. Rozporządzenie muszą być ogłoszone zgodnie z prawem.

Podmiotami uprawnionymi do wydawania rozporządzeń są:
- Prezydent RP
- Ministrowie kierujący działami administracji rządowej oraz przewodniczący komitetów
- Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
- Rada Ministrów i Prezes Rady Ministrów

Moc obowiązująca rozporządzenia trwa tak długo jak ustawy, chyba że ustawa stanowi inaczej. Istnieją rozporządzenia wydawane na określony czas, rozporządzenie późniejsze deroguje wcześniejsze, może być uchylone orzeczeniem TK.

Zakaz subdelegacji!
 

18. Kontrola legalności

Dzieli się ją na kontrolę wewnątrzadministracyjną i pozaadministracyjną.
Rada Ministrów na wniosek Prezesa RM może uchylić rozporządzenie ministra. Kontrolę pozaadministracyjną sprawuje TK oraz w ograniczonym zakresie sądy powszechne.
 

19. Terenowe przepisy prawne (akty prawa miejscowego): ich klasyfikacja i charakter prawny, podmioty uprawnione do ich stanowienia, kontrola legalności tych aktów

Terenowe przepisy prawne obowiązują powszechnie na terenie działania organów, które je ustanowiły, podejmowane są przez organy administracji lokalnej na podstawie delegacji ustawowej, w granicach ustawy

Klasyfikacja:

Kryterium podmiotowe (rządowe/samorządowe – woj.,pow., gmina)
Według delegacji ustawowej (wykonawcze/generalne)

Kryterium przedmiotowe:

Akty statutowe (ustrojowo-organizacyjne) – sensu stricto <- regulują ustrój jednostki samorządu terytorialnego, akty dotyczące zarządzania majątkiem komunalnym, akty dotyczące korzystania z komunalnych urządzeń administracji publicznej.

Akty o charakterze wykonawczym – mnogość aktów, wydawane są na podstawie upoważnienia ustawowego, nie mogą być sprzeczne z ustawami, nie mogą formułować tego co już zostało dozwolone, ich stanowienie jest albo obowiązkiem albo uprawnieniem

Akty porządkowe – nie są wydawane na podstawie delegacji ustawowej, regulują sytuację gdy istnieje jakiś nieprawny charakter stosunków społecznych – gdy chodzi o ochronę takich wartości jak życie, zdrowie, bezpieczeństwo publiczne, porządek i spokój (w powiecie także ochrona mienia) – treść takich aktów to zakazy i nakazy egzekwowane według przepisów prawa o wykroczeniach. Podejmowane w opraciu o upoważnienia ogólna.

Kontrola legalności prawa miejscowego dzieli się na kontrolę prawa samorządowego i aktów administracji rządowej.

Nadzór nad legalnością aktów samorządu sprawują Prezes Rady Ministrów, Wojewoda, Regionalna Izba Obrachunkowa, kryterium badania aktów jest legalność.

Wojewoda może w terminie 30 dni unieważnić akt samorządowy gdy stwierdzi jego istotną niezgodność z prawem (brak podstawy prawnej, złamanie procedury, przekroczenie delegacji ustawowej, wkroczenie w materie uregulowane aktami wyższego rzędu), jeśli minie 30 dni to traci to uprawnienie, jednak może wystąpić do sądu administracyjnego. W razie nieistotnych naruszeń prawa Wojewoda wydaje akt deklaratoryjny o nieistotnym naruszeniu prawa, stanowi on ewentualną podstawę do roszczeń odszkodowawczych.

Każdy czyj interes prawny lub obowiązek został naruszony aktem prawa miejscowego, to po bezskutecznym wezwaniu organu do uchylenia aktu, może zaskarżyć go do sądu administracyjnego. (Bezskuteczny – gdy organ nie odpowiada 2 miesiące lub odmawia uchylenia aktu)

Kontrola legalności aktów administracji rządowej jest sprawowana przez Wojewodę i organy administracji niezespolonej.

a) Wojewoda – przesyła rozporządzenie właściwemu rzeczowo ministrowie – ten dokonuje wstępnej kontroli legalności, i gdy istnieją uchybienia przesyła wniosek o uchylenie aktu do ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Tutaj istnieją dwa tryby – albo przedkłada się prośbę o uchylenie do PRM wraz z uzasadnieniem, a ten rozpoznaje i uchyla – albo w trybie samokontroli wojewoda może uchylić akt w terminie 14 dni.

b) Organy administracji niezespolonej – przekazują akty ministrowi branżowemu i ten przedkłada wniosek do PRM o uchylenie albo wniosek do organu o dokonanie samokontroli. Kryterium kontroli jest zgodność z ustawami i przepisami wykonawczymi, polityką rządu, zasadami rzetelności i gospodarności.
 

20. Inne źródła prawa administracyjnego,

Umowy międzynarodowe. Istnieją dwie teorie określające stosunek prawa międzynarodowego do wewnętrznego. Teoria monistyczna (jeden system prawa, przy czym zakłada się prymat albo prawa wewn. Albo zewnętrznego – szkoła wiedeńska), teoria dualistyczna (Anzilottiego) mówi o istnieniu dwóch odrębnych gałęzi, dwóch systemów prawa.

W Polskim porządku prawnym istnieje obowiązek inkorporacji normy prawa międzynarodowego do porządku wewnętrznego. Następuje to po ratyfikacji umowy i ogłoszeniu. Podmiotem uprawnionym do ratyfikacji jest Prezydent RP za zgodą Sejmu wyrażoną w ustawie ( art. 89 ust 1. – pokój, sojusze, układy polityczne i wojskowe, umowy dotykające konstytucyjnych wolności, praw lub obowiązków, członkostwa RP w organizacji międzynarodowej, znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym, spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga...