SAMORZĄD TERYTORIALNY – ustrój WYKŁAD dr Radosław Giętkowski
Ustrój poniedziałek – wystarczy do egzaminu wykład
Teoria – Mikołajczyk
Egzamin 2 czesci teoria plus ustroj , test jednokrotnego wyboru 50 pytan po polowie z kazdej czesci
Podręcznik – prof. Izdebski „Samorzad terytorialny podstawy ustroju i działalności”
Beck – Leoński
Akty prawne we własnym zakresie w nawiązaniu do wykladu
- 12 ustaw konstytucja, referendum, ordynacja wyborcza do rad gmin, o wyborze wójta, samorz gminny, ustroj warszawy, samorz powiatowy, pracownicy Samorzodowi, gospodarka komunalna, SKO, RIO
Konsultacje poniedzialek 15-16, 17-18 pokój 3020
ZARYS WYKŁADU
1. Ogolna charakterystyka
2. Jednostki samorządu (gmina najdokładniej jako głowna jednostka)O
3. Pracownicy samorządowi
4. Ograniczenia antykorupcyjne
5. Akty prawa miejscowego
6. Mienie samorządowe, dział. gosp. jednostek
7. Samorzad a prawo do informacji
8. Formy współdzialania
9. SKO
10. Obywatelskie prawo zaskarżania uchwał, nadzór
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
§ jeden z podmiotów adm. publicznej, która to łączy się z władzą wykonawczą szeroko rozumianą
§ zaspokajanie potrzeb społecznych bądz indywidualnych uznanych przez państwo za na tyle istotne iż państwo przejęło je na siebie (np: bezpieczeństwo społeczne – ochrona przed zamieszkami, policja, straż pożarna, pomoc społeczna)
§ administrację wykonują podmioty administracji publicznej:
ü śliśle państwowe (np: organy rządowe: rada ministrów, prezes GUS, GINB, wojewoda, komendant KGP)
ü podmioty samorządowe – niezależne ale związane z podmiotami państwowymi, reprezentują społeczności lokalne
ü całkowicie niepaństwowe (oranizacje pożytku publicznego – pomoc społeczna, edukacja publiczna, opieka nad zabytkami)
§ 2 rodzaje samorzadów
ü terytorialny
ü specjalne
SAMORZĄD
§ szer.: forma organizacyjna pewnej grupy społecznej, która charakteryzuje się tym, iż podejmuje istotne dla niej decyzje w sposób samodzielny i niezależny od innych podmiotów, działając bezpośrednio lub za pośrednictwem wybranych przez siebie przedstawicieli
§ prawo adm.: (2 dodatkowe warunki: - samorząd musi wykonywać zadania z zakresu administracji publicznej w imieniu państwa; - przynależność do samorządu obligatoryjna, następuje ex lege – podstawą zamieszkiwanie na określonym obszarze - każdy kto zamieszkuje na okreslonym obszarze jednostki jest ex lege członkiem samorządu terytorialnego) art. 16 ust 1 konstyt.
§ jednostki zasadnicze - gmina, powiat, województwo
§ samorządy specjalne (również obligatoryjne) – zawodowe (np :adwokaci, studenci)
SAMORZĄD TERYTORIALNY
§ jednostki lokalne: gmina, powiat
§ jednostki regionalne : województwo samorządowe
§ podstawowa jednostka – gmina
§ poszczególne stopnie jednostek są od siebie niezależne, nie ma nadrzędności np powiatu nad gminą
ZASADA SUBSYDIARNOŚCI (pomocniczości) – przybliżanie władzy obywatelom, aby obywatel miał jak najszerszą władzę i wykonywał zadania publiczne, natomiast pańśtwo ma charatker wtórny, pomocniczy w realizacji i zaspokajaniu potrzeb, gdy realizacja przekracza możliwości obywateli;
§ art. 163 Konstytucji – jeżeli są zadania publiczne niezastrzeżone przez prawo na rzecz innych podmiotów, to należą do zakresu zadań samorządu terytorialnego;
§ domniemanie na rzecz gminy: jeżeli zadania nie są zastrzeżone dla innych jednostek, to wykonuje je gmina
SAMODZIELNOŚĆ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
§ wyodrębnienie organizacyjne ograniczone i gwarantowane przez ustawy
§ każda jednostka samorządu może szczegółowo określać swój ustrój i organizację w statucie jednostki
§ każda jednostka ma zadania własne – wyłączność w ich relizowaniu
§ samodzielność w sferze prawa prywatnego – każda jednostka ma osobowość prawną (przysługuje prawo własności i innego mienia)
§ samodzielność finansowa – zapewnione własne dochody
§ niezależność od innych organów jednostek samorządu terytorialnego
§ regulacja nadzoru – jedynie kryterium legalności (zgodności z prawem) – samodzielność w granicach prawa
§ ochrona sądowa samodzielności gwarantowana przez Konstytucję (dotyczy szczególnie nadzoru – mozliwość zaskarżenia przekroczenia granic nadzoru do Sądu Administracyjnego)
ZADANIA WŁASNE I ZLECONE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
§ zadania własne – zadania publiczne słuzące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej, odpowiedzialnośc za wykonywanie wyłącznie jednostka
ü od decyzji wydanych w sprawie tych zadań odwołania do SKO
§ zadania zlecone – z zakresji administracji rządowej lub z zakresu działania innej jednostki samorządu terytorialnego, zlecenie może nastąpić
ü przez ustawę (np: Ustawa o ewidencji ludności - ewidencja ludności, wydawanie dowodów tożsamości) - obligatoryjne
ü na podstawie porozumienia zawartego w oparciu o ustawę (utawa zawiera podstawę prawną do zawarcia porozumienia – odrębnego aktu zlecenia, np: wojewoda na zasadzie porozumienia zleca pewne zadania gminie, lub gmina z gminą zawiera porozumienie i zlecają sobie jakieś zadania na zasadzie zlecenia) – dobrowolne
ü za realizację odpowiada również podmiot zlecający
ü organem odwoławczym organ rządowy (np: wojewoda – pozwolenie na budowe wydaje starosta, odwołanie do wojewody), lub wyjątkowo SKO
WŁADZE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Podmioty upoważnione do decydowania w spawach samorządu
§ Wspólnota samorządowa
ü Podejmuje rozstrzygniecia bezpośrednio (w drodze referendum, konsultacji społecznych, wyborów) lub częściej pośrednio
§ Organy samorządu terytorialnego
ü Organy stanowiące – nie jest to ustawodawsto, jest to uchwałodawstwo mające charakter wykonawczy – Rada Gminy, Powiatu, Sejmik Województwa, wybierane w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, tajnych
ü Organy wykonawczne – Wójt, burmistrz, prezydent, wybierają zazwyczaj organy stanowiące
ü Kadencja wszystkich organów trwa cztery lata
GMINA JAKO WZORCOWA I PODSTAWOWA JEDNOSTKA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
RODZAJE GMIN (podział z przepisów o statystyce publicznej)
§ Gminy miejskie
ü siedziba organu gminy w mieście
ü organ stanowiący - Rada miejska
ü organ wykonawczy – burmistrz, prezydent
ü nadanie statusu miasta w takim samym trybie jak tworzenie gmin
ü aby nadać gminie status miasta należy uwzględnic infrastrukturę społeczną, techniczną, układ urbanistyczny i charakter zabudowy
§ Gminy wiejskie
ü siedziba organów gminy we wsi
ü organ stanowiący – Rada Gminy
ü organ wykonawczy - wójt
§ Gmiy miejsko-wiejskie
TWORZENIE ZNOSZENIE ŁĄCZENIE DZIELENIE, ZMIANA GRANIC (PRZEKSZTAŁCANIE) GMIN
§ mamy około 2500 gmin (prezes GUS – krajowy rejest urzędowy terytorialnego podziału - rejstr terytorialny, tam też rejstry powiatów i województw)
§ tworzenie i jakiekolwiek przekształcanie następuje w drodze rozporządzenia wydawanego przez Radę Ministrów
ü z urzędu
ü na wniosek zainteresowanej Rady Gminy
+ potrzebna konsultacja z radami określonych gmin, te opinie są wydawane przez Radę Gminy po konsultacjach z mieszkańcami
§ należy brać pod uwagę układ osadniczy, przestrzenny, więzy gospodarcze, społeczne, kulturowe tak by gmina była w miarę jednorodna
§ nowo powstała gmina lub gmina w nowym kształcie musi mieć zapewnioną jak największą zdolność wykonywania zadań publicznych
§ istnieją pewne niezgodności z prawem polskim a Europejską Kartą Samorządu Lokalnego:
ü wymaga aby wszelkie przekształcenia samorządowe były poprzedzone konsultacjami z zainteresowaną społecznością (pojęcie szersze niż mieszkańcy)
ü jeżeli w danym państwie istnieje referendum lokalne to w sprawie przekształcenia granic gminy referendum powinno zostać przeprowadzone
ü wszelkie istotne decyzje dotyczące społeczności lokalnej powinny byc konsultowane z tą społecznością w sposób wiążący
ZADANIA GMINY
§ zadania własne
ü Art. 6 ustawy o samorządzie gminnym– do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone na rzecz innych podmiotów
ü zaspokajanie potrzeb wspólnoty gminnej
+ nie tylko podjemowanie kroków w celu zaspokojenia ale chodzi o realne rzeczywiste realizowanie potrzeb mieszkańców gminy
ü zadania ze sfery infrasturktury technicznej
+ organizacja ruchu drogowego
+ wodociągi (typowo giminne – nie występują w powiecie i województwie)
+ kanalizacja typowo gminne
+ usuwanie odpoadów typowo gminne
+ zaopatrzenie w gaz, energię cieplną, energię elektryczną
+ lokalny transport zbiorowy
+ budownictwo mieszkaniowe typowo gminne
+ cmentarze
+ targowiska typowo gminne
ü zadania ze sfery infrastruktury społecznej
+ ochrona zdrowia
+ pomoc społeczna
+ edukacja publiczna
+ kultura
ü zadania dotyczące ładu przestrzennego i ekologicznego
+ gospodarowanie nieruchomościami
+ ochrona środowiska
+ utrzymanie zieleni miejskiej (typowo gminne)
ü dotyczące porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli
ü dotyczące reprezentacji zewnętrznej gminy
+ wspieranie, rozpowszechnianie ideii samorządowej (typowo gminne)
+ promocja gminy
+ współpraca z organizacjami miedzyrządowymi i obcych państw
ü można poszerzyć powyższy katalog ale wraz z przekazaniem gminie nowych zadań jako zadań własnych pod warunkiem zapewnienia koniecznych środków finansowych (dotacje, subwencje, zwiększenie dochodów własnych
ü ...
gosicka