Jest wyspecjalizowaną dziedziną w prawie karnym, nawiązuje do szeregu aktów prawnych prawa administracyjnego, cywilnego, finansowego (dewizowego) i do szeregu innych ustaw, które związane są z systemem finansowym obowiązującym w RP.
Cechuje:
- automatyzm pełny – widoczny szczególnie w części materialnej KKS, automatyzm pełny stosuje się jeśli ustawa tak stanowi
- automatyzm częściowy – związany jest z postępowaniem w przedmiocie sprawy (art. 113 KKS), w przedmiocie wykonania (art. 178 KKS).
Składa się z 3 części:
- materialnej, która dzieli się na część ogólną i szczególną. W części ogólnej są zasady odpowiedzialności za przestępstwa karno skarbowe uregulowane są ponadto kwestie związane z przedawnieniem, stosuje się tutaj regulacje Kodeksu karnego (art. 20 § 2). W części szczególnej mamy doczynienia z poszczególnymi przestępstwami np. przestępstwa w skali czynów dewizowych
- postępowanie w przedmiocie orzekania - wyróżnia się postępowanie przygotowawcze a także postępowanie sądowe w I i II instancji , w postępowaniu mandatowym stosujemy kodeks postępowania w sprawie wykroczeń.
- Postępowanie w przedmiocie wykonania orzeczenia – stosujemy przepisy kodeksu wykonawczego , przedmiotem PKS jest interes i porządek skarbu państwa w zakresie regulacji finansowej.
Pod pojęciem Skarbu państwa rozumiemy :
1. Osobę prawną będącą podmiotem praw i obowiązków.
2. W znaczeniu przedmiotowym jest to tzw. „ masa majątkowa”
3. W znaczeniu organizacyjnym jest to tzw. byt organizacyjny z wyodrębnionymi organami specjalnymi , którym to organom przypisane są określone funkcje.
Źródła PKS :
- ustawa z dnia 10 . 09. 1999 roku
- ustawa z dnia 17 . 10. 1999 roku – zastąpiła ona wcześniejszą ustawę , która nosi nazwę ustawa karno skarbowa z 1971 r. jednakże nie była ona pierwsza 1926 , 1932 , 1936 , 1947 , 1960 .
KKS przez krótki okres czasu cechował się zupełnością teraz są wyjątki chodzi o to że definicja art. 53 § 2 odnosi się tylko do czynów określonych w tym kodeksie. Zmieniło się gdy weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług i podatku akcyzowym , wprowadziły one rozdział , które noszą nazwę przestępstwa i wykroczenia skarbowe
- ordynacja podatkowa art. 79
Konstrukcja przepisów KS:
I część nosi nazwę recepcji czyli objęcia dyspozycją przepisu prawa karnego – skarbowego regulacji znajdującej się w innej ustawie . Recepcja może mieć charakter:
- bezpośredni – ma wówczas , kiedy KKS przejmuje przepis umiejscowiony w innej ustawie bez jakikolwiek zmian ( art. 45 § 2 KKS )
- pośrednia – ma wówczas , kiedy mamy doczynienia z odpowiedzialnością stosowania przepisu innej ustawy (art. 113 bądź 178 ) – art. 103 § 1 p. 3 KKS
II Blankietowość – polega ona na umieszczeniu w przepisie KKS określonego pojęcia bądź terminu a które to pojęcie bądź termin nie jest definiowane przez żaden przepis KKS np. art. 81 KKS posługuje się pojęciem podatnika
III Odesłanie może być:
- bezpośrednie- art. 20 § 2
- odpowiednie
W części szczególnej wyróżnia się przepisy :
- kazuistyczne – polega na opisie czynu zabronionego , wyjaśnia pojęcia , są podane odmiany czynu zabronionego
- dyspozycja blankietowa – są wskazane pewne etapy , sięgamy do przepisów innych ustaw ( art. 81 KKS )
Regulacja KKS weszła w życie 17.10. 1999 roku oznacza to , że przepisy ustawy z 1971 r z tym dniem przestały obowiązywać , zasada ta została zawarta w art. 15 w przepisach wprowadzających KKS.
Czyn zabroniony - Art2 ustawy mówi nam , że czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie w którym nastąpiło zachowanie się sprawcy , określenie czasu czynu zabronionego jest istotne :
1 W chwili popełnienia czyny czy ten czyn był zabroniony
2 Czy osoba osiągnęła odpowiedni wiek , zgodnie z art. 5 § 1 KKS
3 Czy osoba nie jest osobą młodocianą art. 53 § 17
4 Określenie poczytalności osoby
5 Czy osoba nie pozostawała w błędzie
6 Czy dana wierzytelność , należność w czasie popełnienia czynu konstruowała typ uprzywilejowany bądź kwalifikowany czy nie uległa przedawnieniu
art. 2 mówi o zachowaniu się sprawcy – zachowanie się sprawcy to aktywność lub brak pewnej aktywności wymaganej prze przepisy prawa , zachowanie się jest zawsze czynem.
Czynem jest takie zachowanie się człowieka , które charakteryzuje się elementami pozwalającymi zgodnie z ukształtowanym przez nasz rozwój cywilizacyjny systemem wartości oprzeć odpowiedzialność na tym wycinku ludzkiej rzeczywistości jakim jest zachowanie się człowieka , sposobem realizacji czynów jest działanie lub zaniechanie.
Działaniem jest ruch człowieka w określonym kierunku, zamierzeniem jest brak ruchu w określonym kierunku .
Postrzegana na skutek oczekiwań, które z tą aktywnością łączą odpowiedzialność na gruncie KKS, szczególnie jest to widoczne przy przestępstwach skutkowych przed zamierzeniem
w chwili obowiązującej ustawy
to wówczas stosujemy ustawę co do zasady stosujemy ustawę nowa, chyba , że ustawa jest korzystna dla sprawy. Pod pojęciem ustawy względniejszej kryje się całokształt związany z odpowiedzialnością.
Zasadą od której nie ma wyjątku jest zakaz stosowania ustawy starej i nowej. Dany czyn wg ustawy nowej nie jest czynem zabronionym, wówczas następuje zatarcie skazania z mocy prawa.
Miejsce popełnienia czynu zabronionego :
KKS przewiduje szereg teori :
- teoria wszędobylska – miejscem jest terytorium RP lub w wyjątkowych przypadkach terytorium innego państwa art. 3 KKS
- teoria wielomiejska
Zgodnie z zasadą pierwszeństwa właściwy będzie sąd w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze art. 31 § 3 KPK w związku z art. 113 KKS.
Terytorium RP jest to obszar wydzielony granicami lądowymi , morskimi , a także granicą powietrzną.
12 mil morskiej – to obszar RP , 90 km powietrznej a w dół bez ograniczeń
Terytorium innego państwa – jest to reguła wyjątkowa , jednakże na szczególny interes, obywatel polski lub cudzoziemiec będzie odpowiadał za przestępstwo jeżeli godzi ono istotne interesy państwa polskiego , wówczas miejscem jest miejsce każdego innego państwa. W zakresie od strony budżetu wspólnotowego UE miejscem czynu zabronionego może być miejsce innego państwa.
Ważny interes Państwa Polskiego art. 53 § 2 mamy doczynienia wtedy , kiedy szkoda bądź narażenie na uszczuplenie wynosi co najmniej 10 krotność wielkiej wartości.
Wielka wartość art. 53 § 16 – jest to 1000 krotność najniższego miesięcznego wynagrodzenia
Postępowanie w stosunku co do nieobecnych art. 173 – 177 KKS
Zasady odpowiedzialności karnej :
- art. 1 KKS – zasada nie ma kary bez ustawy
- zakaz działania prawa wstecz
- zasada wystąpienia wyższej niż znikoma szkodliwość czynu , czyn musi być wyższy niż znikomy
- zasada winy
- zasada humanitaryzmu art. 12
Społeczna szkodliwość – art. 53 § 7 KKS odwołuje się do elementów podmiotowych i przedmiotowych. Do elementów podmiotowych należą zamiar , motywacja , zakres , stopień naruszenia reguł ostrożności. Do elementów przedmiotowych należą rodzaj i charakter zagrożonego lub naruszonego dobra , waga naruszonego zobowiązania finansowego , wysokość uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie należności publiczno – prawnej a także sposób i okoliczności popełnionego czynu zabronionego.
Art. 1 § 3 KKS – zasada winy – wina może być przypisywana sprawcy , który osiągnął określony wiek przewidziany przez prawo , nie zachodzi wyłączenie poczytalności , sprawca nie pozostaje w błędzie co do nieświadomości karalności czynu i w błędnym co do bezprawnego zachowania ( art. 10 § 2 ) .
Ustawowe znamiona przestępstwa jest to zespół cech charakteryzujących czyn zabroniony , zostały one stworzone poprzez wydobycie wspólnych cech z przepisów części szczególnej KKS i nastąpiła tzw. Typizacja przestępstw i wykroczeń.
Czyny zabronione dzielimy na :
- przestępstwa art. 53 § 2
- wykroczenia art. 53 § 3 , art. 53 § 6
dzielimy na :
- formalne
- materialne
Większość przestępstw ma charakter formalny oznacza to , że wraz z dokonaniem czynu zabronionego wystarczy samo zachowanie się sprzeczne z normą prawną , która przewiduje sankcję . Wyjątkowo mamy doczynienia z przestępstwami materialnymi inaczej skutkowymi np. narażenie na uszczuplenie należności finansowej.
Ustawowe znamiona dzielą się na :
- podmiot
- stronę podmiotowa
- przedmiot
- stronę przedmiotową
Podmiot art. 5 § 1 jeżeli osoba nie ukończyła 17 lat to stosujemy ustawę o nieletnich , przewiduje ona środki wykonawcze i poprawcze w stosunku do nieletnich i definicję. Nieletni dopuszcza się czynu karnego a nie czyny skarbowego.
Art. 5 § 2 podmiot po ukończeniu 17 lat a przed 18 stosuje się środki wykonawcze poprawcze bądź środki lecznicze przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich jeżeli po raz pierwszy i jeżeli okoliczności sprawy , stopień rozwoju sprawcy , warunki i właściwości osobiste za tym przemawiają.
Strona podmiotowa art. 4 KKS przestępstwa i wykroczenia mogą być popełnione umyślnie, umyślnie kiedy ustawa tak stanowi i jest on umyślny gdy sprawca chce go popełnić bądź też z przestępstwem umyślnym związany jest zamiar , wyróżnia się zamiar bezpośredni , który łączy się z chęcią i zamiar ewentualny (wynikowy ).
Zamiar – jest to ukierunkowane zachowanie się do osiągnięcia określonego celu i sterowanie przez sprawcę tym zamiarem. Zamiar składa się z 2 stron :
- intelektualna ( wyobrażenie celu )
- wolutatywna ( motywacje osiągnięcia celu )
Chęć to nastawienie wolutatywne , ukierunkowane na osiągnięcie celu połączone z aktywnością bądź pasywnością sprawcy.
Jako proces musi odnosić się do całości zachowania sprawczego.
Zamiar ewentualny :
- strona intelektualna – o przewidywaniu możliwości popełnienia czynu
- wolutatywna – o godzeniu się przez sprawcę
Zamiar ewentualny występuje obok zamiaru bezpośredniego czyli obok chęci osiągnięcia korzyści i jego godzenia się.
Przestępstwa nieumyślne art. 4 § 3 – polegają na naruszeniu reguł ostrożności. Składa się z :
- świadomej nieumyślności ( lekkomyślności ) polega na tym , że jest brak zamiaru czynu zabronionego a jednocześnie z przewidywaniem możliwości jego popełnienia z jednoczesnym przypuszczeniem że sprawca uniknie czynu zabronionego
- nieświadoma nieumyślność czyli niedbalstwo , sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu chociaż powinien i mógł przewidzieć.
Reguły ostrożności to reguły postępowania z określonym dobrem prawnym , są zawarte w ustawie , rozporządzeniu , regulaminach wewnętrznych. Określają one obszar zachowania adresata.
WYKŁAD II
Zasadą jest , że przestępstwa popełniane są umyślnie są jednak wyjątki art. 82 §1 § 3 – przestępstwa nieumyślne ( art.86 § 4 nieumyślny przemyt celny ). „ chociażby nieumyślnie” – oznacza , że dane przestępstwo może być popełnione nieumyślnie bądź umyślnie art.84 § 1 – art.96 § 1 , 106 § 1 , 11 § 1.
Przestępstwa nieumyślne – paserstwo nieumyślne znakami towarowymi , towarami pochodzącymi z przestępstw, wykroczeń celnych ( 91 § 2 ).
Ustalenie umyślności / nieumyślności jest istotne z punktu widzenia odpowiedzialności sprawcy . Jeżeli sprawca nieumyślnie naruszył przepisy prawa a dany typ czynu zabronionego nie przewiduje przestępstwa bądź wykroczenia nieumyślnego wówczas „sprawca” nie poniesie odpowiedzialności karnej.
Ustalenie umyślności jest warunkiem:
- ustalenia recydywy skarbowej art.37
- zaostrzenia kary z uwagi na tzw. dużą wat. Przedmiotu art.37 § 1. 1
- przedmiot ochrony ( zamachu ) dobrem , które jest chronione na podstawie przep. KS a także ustaw adm. finansowych jest interes finansowy skarbu państwa.
- Strona przedmiotowa – łączy się z czynem – z zachowaniem człowieka . Kolejnym elementem jest skutek – wówczas gdy ustawodawca zawarł jego wystąpienie w normie prawnej z którą to normą łączy się odpowiedzialność , między zachowaniem a skutkiem musi zachodzić związek przyczynowy czyli takie powiązania zjawisk w których jedno wynika z drugiego z bez zaistnienia pierwszego ( warunku ) drugie by nie nastąpiło.
Tam gdzie jest skutek to jest przestępstwo materialne.
Jeżeli sprawca swoim zachowaniem wypełnił normę prawną a skutek nie zaistniał to sprawca ponosi odpowiedzialność za usiłowanie popełnienia przestępstwa , wykroczenia.
Przestępstwa formalne – popełnienie wymaga złamania przepisu normy prawa z którą to normą łączy odpowiedzialność karna. Skutek nie musi wystąpić przy przestępstwach formalnych , jednak gdy skutek nastąpi sprawca może ponieść surowszą odpowiedzialność.
Przestępstwa powszechne i indywidualne ( z uwagi na podmiot przestępstwa )
Powszechne – może popełnić każdy indywidualnie – może popełnić osoba posiadająca określone cechy podmiotu np. płatnik , podatnik , inkasent.
Zasada zawinienia in. winy – mówi ona o uznaniu osoby za winną popełnienia czynu zabronionego , aby tak nastąpiło taka osoba musi popełnić :
1. czyn bezprawny – czyn sprzeczny z normą prawa i podwójnie naganny ( I - zachodzi ujemna ocena czynu wynikająca z przyjętego przez system prawny systemu wartości , II – ujemna ocena pochodzi z samego nieposłuszeństwa wobec ustawodawcy. )
2. czyn karalny – realizuje wszystkie znamiona czynu zabronionego i jednocześnie jest czynem zabronionym pod groźbą kary.
3. Czyn karygodny – stopień społ. szkodliwości czynu musi być wyższy niż znikomy art. 182 w szczególności na stopień społ . szkodliwości nie wpływa dobra bądź zła opinia o sprawcy lecz społeczna szkodliwość czynu łączy się z celem. Przedmiotowym i podmiotowym. Art.63 § 7.
Przesłanki:
1. sprawca musi ukończyć 17 lat
2. musi zachodzić przynajmniej ograniczona poczytalność art.11 § 2
3. możliwość rozpoznania , że nie zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność . art. 10 § 3
4. możliwość rozpoznania karalności czynu art.10 § 4 KKS
Podział przestępstw z uwagi na zagrożenie , okoliczności modalne
1. Typ podstawowy- typ zasadniczy , kiedy ustawa z określonym zachowaniem lub wystąpieniem skutku łączy odpowiedzialność tj. sprawca swoim czynem spowoduje szkodę przekraczającą dużą wartość
2. Typ kwalifikowany – przewiduje zaostrzoną odpowiedzialność karną, duża wartość jest okol. modalną
3. Typ uprzywilejowany – mała wartość – wystąpienie małej wartości powoduje niższą odpowiedzialność sprawcy.
Okoliczności wyłączające winę :
a. nieletność sprawcy – poniżej 17 lat – bezwzględnie
b. błąd
c. niepoczytalność
Błąd – art.10 rozbieżności pomiędzy świadomością sprawcy o rzeczywistości a obiektywną rzeczywistością przy błędzie sprawca jest poczytalny jednakże w konkretnym przypadku na skutek przyczyn wewnętrznych bądź zewnętrznych nasz sprawca pozostaje w błędzie.
KKS rozróżnia 3 błędy :
1. błąd co do okoliczności stanowiący znamię czynu art. 10 § 1 i 2
2. błąd co do kontratypu in. bezprawności art. 10 § 3.
3. błąd co do prawa , karalności czynu art. 10 § 4
Mylna świadomość sprawcy o okoliczności konstytuującej czyn zabroniony czyli o okolicznej dyspozycji normy prawnej. Błąd może dotyczyć tylko znamion przedmiotowych , nie może dotyczyć strony podmiotowej . Błąd może obejmować status rezydenta czy podatnika , ważność zezwolenia dewizowego , pozwolenia celnego ale nie może dotyczyć określonej umyślności , nieumyślności , zamiaru bezpośredniego ewentualnego , lekkomyślności , niedbalstwa. Jednak sprawca pozostaje w błędzie nie ponosi odpowiedzialności za przestępstwo umyślne art. 10 § 1.
Jednak ustawa przewiduje odpowiedzialność za przestępstwa nieumyślne , wówczas nasz sprawca poniesie odpowiedzialność za taki rodzaj czynu.
Art. 86 § 5 w związku z art. 86 § 1 i 4
Art. 60 § 1 KKS – obowiązek prowadzenia księgi w zależności od dochodu
Art. 10 § 2 – sprawca ponosi odpowiedzialność za przestępstwo.
Błąd sprawcy jest usprawiedliwiony .
Błąd dotyczy okoliczności z którym związana jest łagodniejsza odpowiedzialność ( okol. Modalne ) np.: loteria fantowa .
Ciężar dowodu spoczywa na osobie powołującej się na zaistnienie błędu . Aby stwierdzić , że osoba pozostaje w błędzie usprawiedliwionym należy w jej miejsce wstawić modelowego człowieka i zadać pytanie czy obywatel rozpoznałby karalność czynu . Jeżeli odpowiedź jest twierdząca wówczas taka osoba – sprawca powinna mieć świadomość że jej czyn jest zabroniony – błąd usprawiedliwiony.
W pewnych wyjątkowych sytuacjach niejasność interpretacyjna może w wyjątkowych sytuacjach wyłączać odpowiedzialność karną osób z uwagi na ... Nie można od podatnika wymagać więcej niż od przedstawionego sprawozdania.
W KK nie ma okoliczności wyłączających bezprawność – okol. wyłącz. bezprawność ( kontratyp )np. stan wyższej konieczności , obrona konieczna.
Recypuje ona z prawa karnego eksperyment ekonomiczny lub poznawczy poprzez regulację art. 20 § 5 w związku z art. 27 § 1 KK.
Przesłanki eksperymentu :
...
gosicka