124 ROZDZIAŁ SZÓSTY Jak przyobiecał znachor, bartny ludek przeprowadził Kolarza i Przemękę bocznymi cieżkami aż na samo żalnickie pogranicze. W pierwszej osadzie kupili dwa srokacze. Jechali ku Spichrzy, roztropnie unikajšc co ludniejszych miasteczek, ale też nie kryjšc się zanadto. Okolica była dziwnie spokojna. Od ranka natknęli się na kilka wozów, ale jechały pojedynczo, bez obstawy zbrojnych, furmani za nie wydawali się zbytnio wylęknieni. Owszem, grzecznie życzyli Przemęce i Kolarzowi dobrego dnia, ale ani nie zachęcali do pogawędki, ani nie ciekawił ich nadmiernie widok wędrowców. Szlak wił się po dnie wšskiego parowu i po kolejnym zakręcie drogę zagrodziła im przyprzężona do siwej kobyłki dwukółka. Wóz był wyładowany po brzegi i nakryty burš płachtš, szczelnie okrywajšcš ładunek. Z kozła dobiegały odgłosy sprzeczki. Przemęka widział tylko dwa szpiczaste kaptury ze zwieszajšcymi się na uszy ozdobnymi chwostami: musiały im te chwosty niele słuch przytępiać, bo darli się straszliwie. - Krochmalu dolewać! - wrzeszczał cytrynowy kaptur. - Krochmalu więcej, powiadani! - Sam krochmal nie poradzi! - odkrzykiwał rano brunatny. - Obcišżać trza! Obcišżać, ile wlezie! Kiedy podjechali bliżej, dostrzegli, że powoził niewielki człowieczek w wypchanym padzierzami kaftanie. Obok niego siedział grubas w krótkiej żółciutkiej kurcie. W ręce dzierżył kawałek pergaminu i tak zajadle co towarzyszowi klarował, że zrazu żaden nie odpowiedział na pozdrowienie Przemęki. - Co to za okolica? - zagadnšł Przemęka. - Księże Wiergi - grubas w szafrannej żupicy spojrzał na nich nieprzychylnie znad wystrzępionej paginy i zwinšł jš pospiesznie. - A miasto czyje? - A nasze. - Chyba nie waszmoci? - zdziwił się najemnik. - E, nie - grubas aż pokraniał z zadowolenia, że go tytułujš waszmociš i stał się bardziej rozmowny. - Nasze, znaczy się pospólne. - Jakże to tak? - zamiał się Kolarz. - Księże Wiergi, powiadacie, to i ksišżę być powinien. - Z daleka, widzę, jedziecie - rzekł grubas chełpliwie - bocie tutejszych spraw nic nie znajomi. Nie ksišżę tu był, jeno księżna, pani wištobliwa. A raczej panienka, bo ona nigdy za chłopem nie była. - Żeby jš z jej wištobliwociš pospołu zaraza zżarła! - żachnšł się wonica. - Paskudna baba była, gębę całš miała ognipiórem stoczonš, słodkim wrzodem. Gniło to, cuchnęło tak okrutnie, że tęgie chłopy w jej przytomnoci mdlały. A te, co nie mdlały, rwały ze dwora ile sił w nogach, bo w pannie taka ochota była do zamšżpójcia, że krew jej medycy musieli puszczać. - I co? Wychłodła? - zaciekawił się Przemęka, rozumiejšc, że trafiła im się wcale ciekawa kompania. - Nie, za to zmarło się księciu nieborakowi, jej ojcu -podjšł z uciechš ten w kanarkowym kubraku. - Synowie po nim dziedzinę rozdrapali. Pięciu ich było, tedy każdy tyle ziemi ledwo dostał, żeby tyłek porzšdnie usadzić. O wianie dla panienki ani który zamylał. Uradzili, że u Bad Bidmone za mniszkę ostanie i precz jš ze dwora popędzili. - Ano - przytaknšł wonica. - Stšd jej wištobliwoć. Ze szpetnoci i braterskiego skšpstwa. - Tęgo im potem za owo skšpstwo odpłaciła - pokiwał głowš grubas. - Ale z poczštku to my się za głowy brali, jak ona tu po okolicy łaziła. Brudna, bosa, w samej konopnej koszulinie na grzbiecie. Głodna taka, że wińskie pomyje z koryta żarła. Straszne było w narodzie zgorszenie. - My się jej, panie, bali. Łeb sobie ogoliła, jak to gadała, na znak pokuty. Lazła od wsi do wsi, batogami się po plecach ćwiczyła, aż krew szła. A jak bluniła! Szykujcie się, wołała. Podeptani będš bogowie w swej nikczemnoci, jeden po drugim. Nie sczezło ostrze w otchłani wykute i posłaniec już naznaczon. Szykujcie się, bowiem nie sczezła Biała Kniahini. Czysta wariatka! - Biała Kniahini? - spytał Kolarz. - Ano - przytaknšł grubas - tak tu na Annyonne wołajš. Zrazu my się po czołach pukali - opowiadał. - Mylelim, że z tej nędzy do szczętu baba zdumiała. Ale ona, zamiast gdzie po przyzwoitoci zemrzeć, coraz głoniejszy raban czyniła. Tu, panie, jak się rok mniej urodzajny trafi, to zawdy wszelakimi szaleńcami obrodzi, prorokami, wieszczkami... Ani takich, co się bogami mieniš, nie brakuje, bo się ludziom z głodu we łbach miesza. - Tyle że ich pospolicie wójtowie wyłapujš i w co głębszych piwnicach zamykajš. Ale kto by księżniczkę w ciemnicy zawarł? - splunšł wonica. - Co było czynić? Nim my się obejrzeli, wielka gromada wszelakiej chanai uczepiła się naszej janie panienki. Prorokiniš jš obwołali. Pono cuda czyniła, chorych uzdrawiała, wodę z kamieni wypuszczała... - Jako i byle wiedma potrafi! - oburzał się grubas. -Ale żadna wiedma nie miałaby bogom zagłady zwiastować i Annyonne na wiat przywoływać. Oj, było zamieszania ze wištobliwš panienkš. Ksišżęta po cichu zaczynali się niecierpliwić i pewnie by jej na koniec łeb kazali ukręcić, ale włanie wtedy wojna z Pomorcami nastała. - I wypełniły się przepowiednie - zgadł Kolarz. - Okazało się, że księżniczka szczerš prawdę głosiła. A tych, co wcišż nie dowierzali, Pomorcy migiem w pobożnoci wyćwiczyli. Poczšwszy od wyrodnych braci. - Bystrzycie, panie - przytaknšł grubas. - Choć nie do końca. Pomorcy icie do księżniczki posyłać poczęli, ale ona ich precz popędziła. Przeklęty wasz pan i wycie przeklęci, tak im rzekła, takoż kres wam pisany. Ona, panie, jak ta wciekła suka, wszystkim po sprawiedliwoci szczekała. Nieledwie połowš Gór Żmijowych owładnęła, cholera. Zewszšd do niej ksišżęta posyłali po poradę, a kręciła nimi, jako chciała. Bo widzicie, panie, ona wieszczyła. Najpierw my myleli, że nam oczy mydli. Ale gdzie tam! Prawdę wieszczyła! Sami Pomorcy się jej lękali. - Co tam o Pomorcach gadać! - żachnšł się wonica. - Najgorsze, że się owa wištobliwa panienka włanie w naszej okolicy zalęgnšć musiała. Ot, wjedziem na górkę, obaczycie waszmociowie, jaki klasztor naszym kosztem wystawiła, potężny niby zamczysko. I tam pokutowała... - A my wszyscy z niš pospołu - wtršcił drugi. - Bo nasza księżna założyła ze trzy legiony pokutników. Tyle że ci pokutnicy to najgorsze szumowiny były! Tak nas przydusili, że i zbój lepiej by nie potrafił. Po wsiach jedzili, kurwie syny, wszelkš chudobę przepatrywali. Niech jeno kto nowy dom pobuduje, a już podatek od zbytku. Obrodziło pole, nuże daninę płacić. Nasza wištobliwa panienka okazała się łakoma jak pleban, ale bardziej uczona była, cholera, i przemylna. Spisy porobiła, panie! - z oburzenia poczšł tak wymachiwać rękami, że mu pergamin spadł na dno wozu. - Spisy, rozumiecie?! Przyłaziły te jej pokutniki, po trzech, bo już wtedy w ludziach taka złoć była, że za kłonice brali, i po obejciu węszyli. Spisywali! - Wszelka radoć ich w oczy kłuła - gadał wonica. - Niech jeno niewiasta gdzie z odkrytš głowš wyjdzie, to jš ze szczętem golš. Trafi się weselisko, kapela kapkę głono przygrywa, to drzwi zaprš i ogień podłożš. W koci grać nie Iza, dziewek na sianie nie Iza obracać ani gorzałki pędzić... To po co żyć, panie? - Icie - westchnšł grubas. - Szczęciem od ustawicznych postów i batożenia nasza wištobliwa pani coraz bardziej słabowała. Aż razu jednego, jak na rynku prorokowała, jucha jej z gęby buchnęła. Bez życia jš w klasztor ponieli i przed witem sczezła. - Jako my natenczas owych pokutników popędzili! - zamiał się wonica. - Serce rocie! Zewszšd chłopy szły. Jedni z cepami, inni z kosami, co tam kto w komorze miał pochowane. Takemy się zawzięli, że przed zmierzchem całe plugastwo było przemożone. - Na trzeci dzień poselstwo od księcia przyszło, naszej wištobliwej pani brata. W opiekę nas brać obiecywał, relikwie po najdroższej siostrze chronić. A zaraz następnego dzionka od Wężymorda z Żalników przysłano. Takoż chciał nas przyhołubić. Ażemy się nadziwić nie mogli, ile po wiecie mamy przyjaciół. - Ale widzę, żecie postronnej pomocy nie szukali -umiechnšł się Kolarz. - Widzicie, panie - jegomoć w szafranowym kubraku podrapał się po brzuchu. - Mymy się z tš wištobliwš cholerš bez mała tuzin lat męczyli. Tak i uradzilimy, że słusznie nam się po niej pociecha należy. Zeszlimy się, wszyscy co znaczniejsi, w refektarzu i uradzilimy, że odtšd nie będziem znać inszego pana. Naszš pobożnš księżniczkę za więtš a prawdziwš patronkę tej ziemi wemiem - splunšł potężnie. - A nie próbowali was gwałtem do innej opieki nęcić? - spytał Przemęka. - Z poczštku - umiechnšł się tłucioch. - Miasto raz nawet podpalili. Ale że my tu pomiędzy Żalnickimi a ksišżętami siedzimy, tedy posyłali do nas z obu stron i jedni drugim brudzili. A my się znowuż w refektarzu zeszli i uradzilim, że zdałaby się nam opieka, co by nas przed opiekunami broniła. Jedni chcieli mury wedle miasta sypać i pospolitš milicję ustanowić. Ale głupia była rada, bo tu ludek pracowity i, za przeproszeniem, nadto roztropny, by z sulicami po krzakach ganiać. Od słowa do słowa, ugodzilimy po Servenedyjki słać. - Dlatego droga spokojna jak ksišżęcy szlak - pokiwał głowš Przemęka. - Bogate musi być miasteczko, skoro się południowym wojowniczkom opłaca. Grubas w żółtym hybercu...
aniona