1) W obrębie gatunku występuje zmienność osobnicza. Zmienność ta ma charakter losowy. Różnice występujące wśród osobników mogą być dla nich korzystne lub niekorzystne.
2) Zmienność jest przekazywana potomstwu przez rodziców (Darwin dopuszczał dziedziczenie cech nabytych).
3) Organizmy cechują się zazwyczaj dużą rozrodczością, a jednak ich liczebność w warunkach naturalnych jest prawie stała. Dzieje się tak ze względu na opór środowiska, który działa poprzez czynniki abiotyczne i biotyczne. Opór środowiska powoduje wysoką śmiertelność (zwłaszcza wśród osobników młodych).
4) Dysproporcja między liczbą rodzących się osobników przeżywających stwarza konkurencję między osobnikami, która przejawia się w postaci walki o byt. Organizmy konkurują ze sobą o zasoby środowiska, których zawsze jest za mało.
5) Jeżeli część osobników musi zginąć to najczęściej giną najsłabsze, a przezywają takie, które są najlepiej przystosowane do danego środowiska. Przeżywanie osobników najlepiej przystosowanych przy jednoczesnej eliminacji osobników gorzej przystosowanych nazywamy doborem naturalnym.
6) Tylko osobniki, które przeżyły mogą swoje cechy przekazać potomstwu, co powoduje, że z czasem w kolejnych pokoleniach korzystne cechy się kumulują. Tak powstają formy coraz lepiej przystosowane do danych warunków. Z tego wynika, że gatunek może zmieniać się w czasie.
7) Na różne grupy osobników tworzących dany gatunek mogą oddziaływać różne czynniki. Prowadzi to do wytworzenia odmian, ras, podgatunków, a wreszcie może doprowadzić do powstania nowego gatunku.
8) Wyższe taksony powstają w podobny sposób poprzez pogłębianie różnic między grupami organizmów, czyli w drodze dywergencji.
anatomia porównawcza –dowiadywanie się o pokrewieństwach między organizmami za pomocą szczegółowej analizy ich budowy i funkcjonowania
narządy szczątkowe –resztki struktur dobrze rozwiniętych u przodków i krewniaków
dane paleontologiczne –zapis kopalny
badania molekularne –najnowsze narzędzie odtwarzania przebiegu ewolucji za pomocą komputerów porównywanie sekwencji DNA lub białek różnych organizmów
drzewo rodowe –graficzny obraz ewolucji, pień to wspólny przodek, a gałęzie – linie potomne
radiacja adaptacyjna –różnicowanie się na różne linie potomne o odmiennych przystosowaniach
dobór sztuczny –hodowlany, którego czynnikiem selekcjonującym jest hodowca (a nie jak w d.naturalnym warunki środowiska)
antropopresja –obciążenie środowiska powodowane działalnością człowieka
melanizm przemysłowy -przykład szybkiego działania selekcji naturalnej, stwierdzony na przykładzie jednego z gatunków motyli, który na uprzemysłowionych terenach Anglii występuje w formie ciemno ubarwionej.
aramanda