Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1.     Budżet państwa i jego funkcje.

Budżet państwa to scentralizowane zasoby pieniężne państwa przeznaczone na pokrycie wydatków związanych z realizacją jego funkcji. Jest to plan działalności finansowej tj. pobierania dochodów i dokonywania wydatków państwa jako podmiotu władzy.

Funkcje budżetu państwa:

1.     redystrybucyjna albo rozdzielcza, której istota polega na tym, że za pośrednictwem budżetu reguluje się dochody podmiotów gospodarczych w gospodarce. Zewnętrznym wyrazem redystrybucyjnej działalności budżetu jest gromadzenie dochodów głównie w postaci podatków i przeznaczenie ich na rzecz podmiotów, które albo w ogóle nie osiągają dochodów, albo osiągają je, ale w stopniu niewystarczającym na pokrycie potrzeb.

2.     stabilizacyjna zwana wyrównawczą albo kompensacyjną; funkcja ekonomiczna, pojawiła się w latach 30-tych wraz z koncepcją interwencjonizmu państwowego.

3.     alokacyjna – utożsamia się ją z ekonomicznego punktu widzenia z funkcją redysrybucyjną.

4.     fiskalna – jej istotą jest przejmowanie na rzecz państwa dochodów.

5.     bodźcowa – kwalifikowana do funkcji ekonomicznych budżetu; jej rolę sprowadzić można do pozytywnego zachowania się podmiotów gospodarczych wobec stosowanych przez państwo instrumentów budżetowych, zwłaszcza w zakresie ciężarów podatkowych.

6.     kontrolna, często również zaliczana do funkcji ekonomicznych. Polega ona na wykorzystaniu gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych do kontroli celowości, efektywności i legalności gospodarki budżetowej.

7.     koordynacyjna – polega na traktowaniu budżetu jako narzędzia koordynacji w takim zakresie, w jakim ujęte są w budżecie dochody i wydatki sektora publicznego.

8.     polityczne: ustrojowa, demokratyczna, prawna.

9.     planowania.

10. kredytowa.

11. administracyjna.

2.     Rola budżetów samorządowych w warunkach decentralizacji państwa.

Budżety samorządów terytorialnych

W literaturze przedmiotu finanse przyjmuje się najczęściej, że decentralizacja polega na samoograniczaniu się władz centralnych na rzecz innych podmiotów publicznych w zakresie:

-          wykonywania zadań,

-          dysponowania majątkiem,

-          gospodarowania środkami publicznymi.

Zakłada się, że decentralizacja jest ważnym instrumentem poprawy efektywności gospodarowania środkami publicznymi. Korzyści z decentralizacji wynikają z następujących przesłanek:

-          lepsze rozpoznanie potrzeb, co stwarza szanse trafniejszej alokacji środków,

-          kontrola wydatkowania środków publicznych może być skuteczniejsza ze względu na mniejszą anonimowość osób podejmujących decyzje,

-          państwo przekazując część swoich uprawnień może zwiększyć efektywność działania w kwestiach strategicznych,

-          konieczność dostosowania polskich struktur terytorialnych do potrzeb UE.

Przesłanki decentralizacji finansów publicznych

Analiza problemu przesłanek decentralizacji powinna dotyczyć przede wszystkim procesu wydatkowania środków publicznych. Istota problemu tkwi w tym kto decyduje o wydatkowaniu środków. Teoria i praktyka finansów publicznych zgodnie potwierdzają prawidłowość, że wykorzystanie środków publicznych jest tym bardziej efektywne im dysponenci środków i realizatorzy zadań publicznych są bliżej społeczności, na rzecz której działają.

W procesie decentralizacji należy jednak dostrzegać problemy, które decydują o konieczności gromadzenia części środków publicznych na szczeblu budżetu centralnego. Wśród przyczyn tego zjawiska wymienia się przyczyny obiektywne i subiektywne.

Wśród przyczyn obiektywnych wyróżnia się:

-          konieczność ograniczania zróżnicowania przestrzennego w rozwoju kraju,

-          konieczność finansowania zadań o znaczeniu ogólnokrajowym.

Przyczyny subiektywne tkwią w zasadzie w mechanizmach politycznych. Władze państwowe bardzo niechętnie oddają swoje uprawnienia dotyczące gospodarowania środkami publicznymi.

Podstawą decentralizacji finansów publicznych jest podział kompetencji władz. Ogólnie rzecz biorąc w rozważaniach na temat rodzajów i skutków decentralizacji konieczne jest uwzględnienie następujących zagadnień:

-          podział kompetencji, obowiązków i zadań między władze państwowe i samorządowe,

-          określenie zakresu władztwa podatkowego wg poszczególnych szczebli władz publicznych,

-          określenie zasad zasilania finansowego poszczególnych szczebli władz publicznych.

Finansowe podstawy działalności władz regionalnych.

O poziomie rozwoju ekonomicznego decyduje stan i struktura regionalnej bazy ekonomicznej, którą tworzą wszystkie podmioty gospodarcze bez względu na formę ich własności czy formę organizacyjną.

Mechanizm kształtowania finansowych zasobów regionu obejmuje:

-          transfery publicznych środków finansowych poza region,

-          transfery publicznych środków finansowych na rzecz regionu.

Transfery środków publicznych wypracowanych w regionie są konsekwencją istnienia powszechnie stosowanych instrumentów fiskalnych (podatki, cła, opłaty).

Granice autonomii władz lokalnych.

Decentralizacja finansów publicznych polegająca na przekazywaniu kompetencji, obowiązków i środków na szczebel samorządowy oznacza z reguły zmianę formy własności z państwowej na samorządową. Twierdzenie, że może to spowodować powstanie państw w państwie jest zbyt krańcowe, ale może tłumaczyć postawę władz centralnych. Nie znajduje to uzasadnienia ponieważ:

-          władze państwowe i samorządowe tworzą jednolity system władzy publicznej,

-          podstawa działalności władz państwowych i samorządowych to nieprywatny majątek i nieprywatne fundusze,

-          zarówno władze państwowe, jak i samorządowe charakteryzuje ten sam sposób pozyskiwania pieniędzy oparty na sięganiu do dochodów wypracowanych przez inne podmioty.

Finansowe podstawy autonomii władz samorządowych.

Stworzenie trwałych podstaw finansowych można osiągnąć min. poprzez:

-          ustalenie udziału władz samorządowych w dochodach władz państwowych. Udziały te muszą być prawnie chronione, a ich stawki powinny obowiązywać przynajmniej w średnich okresach,

-          ustanowienie dodatków do podatków państwowych na powszechnie obowiązujących zasadach,

-          oddanie do wyłącznej dyspozycji władz samorządowych pewnych rodzajów podatków zwanych lokalnymi,

-          ustalenie zobiektywizowanych kryteriów zasilania finansowego władz samorządowych poprzez władze państwowe w formie dotacji i subwencji (np. liczba mieszkańców, liczba młodzieży uczącej się, stan infrastruktury, poziom zapadalności na choroby),

-          wyposażenie władz samorządowych w określony majątek, który może być źródłem zasilania finansowego.

Dochody stawiane do dyspozycji władz samorządowych można podzielić następująco:

-          dochody własne, które z mocy ustaw zostały w sposób trwały oddane do dyspozycji władz samorządowych,

-          dochody wyrównawcze – przede wszystkim w formie transferów od władz państwowych,

-          wpływy z kredytów i pożyczek.

Rodzaje publicznych funduszy lokalnych.

W praktyce na szczeblu lokalnym wykształciły się dwie podstawowe formy organizacyjne gromadzenia środków pieniężnych władz lokalnych. Są to:

-          budżet samorządowy – działa na identycznych zasadach jak budżet państwa.

-          lokalny fundusz celowy jest publicznym funduszem celowym działającym na takich samych zasadach jak publiczne fundusze celowe zlokalizowane na szczeblu centralnym.

3.     Sposoby określania wartości przedsiębiorstwa.

Wartość firmy – rynkowa wartość, jaką należy zapłacić za prawo do posługiwania się nazwą i ewentualnie znakiem firmowym funkcjonującego podmiotu gospodarczego. Wartość ta zależy od pozycji rynkowej tego podmiotu, czyli od jego udziału w rynku.

W warunkach gospodarki rynkowej przedsiębiorstwo traktowane jest jako towar i podlega prawom i mechanizmom regulującym rynek. Dlatego przede wszystkim należy mówić o jego wartości użytkowej i wymiennej (handlowej).

Wartość wymienna p-stwa oznacza ilość środków pieniężnych, które nabywcy są w stanie wydać na to p-stwo.

Wymieni się też inne wartości, jak:

-          arbitralną – wartość firmy jest określona tylko na podstawie danych
p-stwa, charakteryzujących jego stan ekonomiczno – finansowy. Pozostaje ona poza wpływem zainteresowanych stron i jest określana przez specjalnie powołanych ekspertów.

-          Decyzyjna – wyznaczana jest przez sprzedającego lub kupującego, czyli zainteresowaną stronę. Obejmuje więc w swoim wyrazie interesy strony wartościującej. Wyznaczana jest w bardzo szerokim zakresie na podstawie przesłanek subiektywnych.

-          Subiektywna – jest ona pojmowana jako wartość wyznaczana przy uwzględnieniu określonej funkcji celu.

-          Obiektywna – wartość budowana na podstawie przesłanek rynkowych, bez wpływu lub przy minimalnym udziale osób zainteresowanych. Jest ona efektem poszukiwania kompromisu między intencjami nabywcy i sprzedawcy.

Wartość przedsiębiorstwa bywa też interpretowana jako:

-          wartość księgowa – wartość p-stwa wynikająca z zapisów w księgach handlowych (bilansie),

-          wartość likwidacyjna – suma cen uzyskanych ze sprzedaży poszczególnych składników majątkowych (lub całości) p-stwa,

-          wartość odtworzeniowa – suma nakładów finansowych niezbędnych do odtworzenia poszczególnych elementów majątku p-stwa na dany moment,

-          wartość zastawna – gwarantująca zabezpieczenie udzielonego kredytu, może być wyrażona jako procent wartości netto aktywów firmy, której bank udziela kredytu,

-          wartość ekonomiczna p-stwa – jest odzwierciedleniem jego zdolności do pomnażania dochodów (zysków),

-          wartość p-stwa jako działającego organizmu gospodarczego, a więc wynikająca ze stopnia zorganizowania (pozycja na rynku, struktura organizacyjna, kwalifikacje zawodowe kadry), odzwierciedla ona efekt synergii materialnych i niematerialnych właściwości oraz cech
p-stwa, bez względu na stan jego zasobów finansowych,

-          wartość rynkowa – wartość ukształtowana w procesie transakcji na rynku.

Inne:

-          wartość właściciela – określa ją dysponent kapitału, uznając, że on najlepiej zna ten kapitał, w związku z czym może określić jego cenę,

-          wartość rynkowa – kształtowana przez prawa popytu i podaży, które się przyjmuje jako wyjściową w negocjacjach na podstawie ceny sprzedaży podobnych, porównywalnych p-stw (o podobnym kapitale),

-          wartość rozsądna – jest to wartość określana przez mianowanego eksperta.

Metody wyceny wartości p-stwa (najczęściej spotykane i najbardziej uniwersalne):

-          metody oparte na wycenie aktywów (metody majątkowe) –bazują wyłącznie na wartości majątku p-stwa. Zalicza się tutaj metodę księgową, metody kosztów odtworzenia i metody oparte na wartości likwidacji (upłynnienia),

-          metody dochodowe – podstawą wyceny są wyłącznie dochody p-stwa, określone w różny sposób, zaliczamy tu metody oceny wielokrotnej (złożonej) [metody oparte na relacji cen i zysku i metody oparte na dywidendzie i inne metody mnożnikowe] i metody oparte na zdyskontowanych strumieniach zysku [metody oparte na dyskontowaniu strumieni nadwyżek pieniężnych i stosowane w ocenie inwestycji metody dyskontowania nakładów i przychodów – „metoda UNIDO”],

-          metody mieszane – łączą wartość p-stwa zarówno  z posiadanym majątkiem, jak i innymi elementami mającymi wpływ na kształtowanie dochodów (zysku) p-stwa (metody oparte na wartości netto i reputacji –„metoda niemiecka, anglosaska i szwajcarska” oraz metoda oparta na aktywach i stopie pomnażania wartości).

Inna klasyfikacja:

-          metody majątkowe,

-          metody mieszane,

-          metody niekonwencjonalne – metoda multiplikatywna (metoda wyceny złożonej) oraz metoda wyceny z opóźnieniem w czasie, która w swej istocie jest metodą zdyskontowanych dochodów uwzględniająca dodatkowo korektę wartości p-stwa wyznaczoną na podstawie faktycznych wyników finansowych po upływie uzgodnionego okresu (2-5 lat) od momentu wyceny.

Kolejna klasyfikacja:

-          metody wartości netto,

-          metody bazujące na znajomości przyszłych zysków,

-          metoda sumaryczna cash flow,

-          metody mieszane.

Bardziej szczegółowe ujęcie:

-          metody wyceny według wartości księgowej majątku p-stwa,

-          metody wyceny p-stwa według kosztów odtworzenia,

-          metody wyceny na podstawie zdyskontowanych strumieni zysku,

-          metody wyceny na rynku papierów wartościowych (giełdzie),

-          metody wyceny wg cen rynkowych uzyskiwanych w trakcie sprzedaży (aukcja, przetarg).

Obie te klasyfikacje po uwzględnieniu różnic w stopniu szczegółowości i terminologii, można sprowadzić do omówionej na początku.

Interesujący jest też podział na:

-          metoda historyczna (inaczej księgowa, nominalna, klasyczna),

-          metoda ogólnej siły nabywczej pieniądza,

-          metoda wartości bieżącej,

-          metoda notowań rynku kapitałowego,

-          metody mieszane.

Klasyfikacja ta powszechnie stosowana jest w literaturze z zakresu rachunkowości.

4.     Podstawowe mierniki bogactwa narodowego i metody ich liczenia.

5.     Spółki osobowe i kapitałowe – podstawowe różnice.

6.     Metody oceny opłacalności inwestycji.

Kryterium oceny opłacalności inwestycji (dla inwestorów prywatnych):

Metody proste (lub statyczne) uwzględniające średnioroczne wartości zysku:

* okres zwrotu a

- w ciągu ilu lat nastąpi zwrot zainwestowanego kapitału,

- im krótszy okres tym sytuacja bardziej korzystna dla inwestora,

- kryterium jest stosowane na początku, gdyż brane są wartości średnioroczne,

- może być wykorzystywana na początku inwestycji, przy wstępnej selekcji później brane są pod uwagę wielkości uwzględniające dyskonto (zmianę pieniądza w czasie)

* stopa zwrotu 

- miara korzyści jaką uzyskamy,

- relacja korzyści do poniesionych nakładów,

- miara opłacalności inwestycji (odwrotność okresu zwrotu)

* stopa rentowności

Metody dynamiczne uwzględniające wielkość pieniądza w czasie:

* wewnętrzna stopa zwrotu (IRR)

* NPV

* metoda annuitetowa

Kryterium oceny opłacalności inwestycji (dla inwestora publicznego):

Głównym cele tego inwestora jest zaspokojenie potrzeb publicznych, nie kieruje się on zyskiem. Kryterium jest minimalizacja nakładów, na osiągnięcie określonego celu.

Metody oceny opłacalności są bardziej skomplikowane, zaliczamy do nich:

- metoda kosztów komparatywnych

- metoda taksonomiczna

- metoda kosztów społecznych

Jakie czynniki decydują o opłacalność inwestycji:

- przychody – poziom przychodów zależy od cen, jakie są płacone w związku z tą inwestycją, czyli są to ceny za czynniki wykorzystywane w produkcji i za sprzedane produkty

- koszty – koszty związane z prowadzeniem danej działalności

- nakłady inwestycyjne – poziom nakładów inwestycyjnych jest zdeterminowany poziomem kosztów dokumentacji, surowców, czynników budowlanych, kosztów nabycia gruntów

Rachunek opłacalności (efektywności) inwestycji:

* ex ante

-dostarczenie argumentów w sferze podejmowania decyzji,

-podstawa do podjęcia decyzji o inwestowaniu,

-rachunek ten przeprowadzany jest przed podjęciem decyzji o inwestowaniu,

-dostarcza argumentów, że dana inwestycja przyniesie korzyści

-nie gwarantuje on, że zaistnieją określone wartości podane w rachunku

-uwzględnia się tu koszty np. budowy, dodatkowe, pracy a także ceny gruntów i popyt

-trzeba antycypować kształtowanie się zjawiska niezależnie od podmiotu

*ex post

-rachunek jest wykonywany, gdy inwestycja już funkcjonuje,

-określa, jaka jest faktyczna stopa zwrotu z przeprowadzonej inwestycji,

-analiza ex post daje obraz o skali odchyleń, można się zastanowić, co było przyczyną tych odchyleń

7.     Specyfika nieruchomości jako towaru i czynniki determinujące wartość rynkową nieruchomości.

SPECYFI...