index2.pdf

Regionalizm i współpraca regionalna

Regionalizm

- W stosunkach miêdzynarodowych rozumiany jest jako forma współpracy pañstw w regionie.

Organizacje regionalne maj± za zadanie zapewnienie pokoju i bezpieczeñstwa, a tak¿e rozwój współpracy

gospodarczej i kulturalnej w regionie.

- Po II wojnie ¶wiatowej zjawisko regionalizmu stało siê przedmiotem regulacji w Karcie NZ i licznych

rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ. O nasileniu siê tendencji regionalistycznych w Europie Zachodniej

mo¿na mówiæ zwłaszcza od koñca lat siedemdziesi±tych. Regionalizm europejski zdynamizował siê po

1989 roku, co widoczne jest np. w porozumieniach miêdzyrz±dowych pañstw tworz±cych tzw.

euroregiony.

- Regionalizm jest zjawiskiem charakterystycznym dla XX w. Wynika z miêdzynarodowych

współzale¿no¶ci zwi±zanych z poło¿eniem geograficznym, z systemem politycznym, rozwojem

gospodarczym oraz histori± i kultur±. Rozwój regionalizmu wynika miêdzy innymi z s±siedztwa i

podobieñstwa ustrojów politycznych.

- Regionalizm ma du¿e znaczenie i jest bardzo intensywnie promowany w Unii Europejskiej. Zasada

subsydiarno¶ci, która mówi i¿ w zakresie, który nie podlega jej wył±cznej kompetencji, Wspólnota

podejmuje działania zgodnie z zasad± subsydiarno¶ci tylko wówczas i tylko w takim zakresie w jakim cele

proponowanych działañ, nie mog± byæ zrealizowane w sposób wystarczaj±cy przez pañstwa członkowskie,

natomiast z uwagi na skalê lub skutki proponowanych działañ mog± byæ lepiej zrealizowane przez

Wspólnotê.

Funkcje regionalizmu

- Integruj±ca – zaspokajanie interesów uczestników.

- Porz±dkuj±ca – utrzymywanie równowagi oraz ci±gło¶ci działania.

- Ekonomiczna – poprawa efektywno¶ci gospodarowania, wolny przepływ dóbr, usług i ludzi.

- Polityczna – koordynacja polityki zagranicznej.

- Przymuszaj±ca – zmusza uczestników do okre¶lonych zachowañ indywidualnych i zbiorowych.

Organizacje i ugrupowania regionalne

Rada Europy – (ang. Council of Europe) – powołana w 1949 roku, przez tzw. Traktat

Londyñski, obecnie jej członkami s± wszystkie pañstwa Europejskie, z wyj±tkiem Białorusi. Swoj±

działalno¶æ skupia na zagadnieniach dotycz±cych praw człowieka, swobód demokratycznych oraz

współpracy w dziedzinie kultury, edukacji itp. Jej dokumentem jest Europejska Konwencja Praw

Człowieka z 1950 r., na podstawie której działa Europejski Trybunał Praw Człowieka. Siedzib± Rady

Europy jest Strasburg. Do jej organów nale¿± Komitet Ministrów, Zgromadzenie Parlamentarne,

Sekretarz Generalny oraz Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy.

Organizacja Bezpieczeñstwa i Współpracy w Europie (OBWE) – Pocz±tki tej organizacji s±

zwi±zane z podpisaniem Aktu Koñcowego KBWE w 1975 r., w 1994 roku zdecydowano nadaæ formê

instytucjonaln±, podjêtej wtedy współpracy i powołano OBWE. Celem OBWE jest troska o zbiorowe

bezpieczeñstwo w Europie oraz współpraca miêdzypañstwowa w dziedzinie ekonomicznej, polityczno-

wojskowej oraz w zakresie przestrzegania praw człowieka. Tworz± j± wszystkie pañstwa europejskie,

Stany Zjednoczone, Kanada, Turcja oraz Armenia, Azerbejd¿an, Gruzja, Kazachstan, Kirgistan,

Tad¿ykistan, Turkmenistan, Uzbekistan. Siedzib± OBWE jest Wiedeñ.

NATO – Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego – powstała w 1949 roku, z inicjatywy

Stanów Zjednoczonych, staj±c siê militarnym blokiem pañstwa zachodnich. Podstaw± działania NATO jest

Traktat Waszyngtoñski, który okre¶la jej organizacjê jako pakt obronny, w obliczu ataku na jednego z

członków paktu, wszyscy pozostali członkowie zobowi±zuj± siê pomóc stronie napadniêtej. Członkowie:

Belgia, Bułgaria, Czechy, Dania, Estonia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Islandia, Litwa,

Luksemburg, Łotwa, Niemy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Wêgry, Wielka

Brytania, Włochy, Kanada, Stany Zjednoczone, Turcja, Siedzib± NATO jest Bruksela. Główne organy to

Rada Północnoatlantycka, Komitet Planowania Obronnego, Grupa Planowania Nuklearnego, Komitet

http://www.wos.org.pl

Utworzono 3 June, 2010, 09:25

Kreator PDF

Wojskowy NATO, Wysoki Komitet Planowania Centralnego na Sytuacje Nadzwyczajnych zagro¿eñ.

Funkcjê Sekretarza Generalnego NATO pełni obecnie Holender Jaap de Hop Scheffer.

Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (ang. European Free Trade Association, EFTA) -

Miêdzynarodowa organizacja gospodarcza powstała w 1960 roku, na mocy konwencji sztokholmskiej.

Pierwotnymi członkami EFTA były: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka

Brytania. Celem tej organizacji jest likwidacja ograniczeñ we wzajemnych obrotach handlowych i

utworzenie strefy

wolnego handlu. Pocz±tkowo rozwijała siê bardzo dynamicznie, jednak w miarê rozszerzania siê UE jej

znaczenie zanika. Obecnie jej członkami s± tylko Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria. Kraje

EFTA ( z wyj±tkiem Szwajcarii) wraz z krajami Unii Europejskiej, tworz± strefê wolnego handlu i wspólny

rynek - Europejski Obszar Gospodarczy.

¦rodkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu – CEFTA

Organizacja powstała w 1992 roku, na podstawie układu o współpracy gospodarczej. Jej celem miało byæ

utworzenie do 2001 r. na obszarze sygnatariuszy strefy wolnego handlu, przez zniesienie stawek celnych

i innych ograniczeñ we wzajemnym obrocie artykułami przemysłowymi). W 2004 roku, po przyst±pieniu

do Unii Europejskiej z tej organizacji wyst±piły Polska, Wêgry, Słowacja, Czechy i Słowenia. Obecnie

członkami CEFTY s± Albania, Bo¶nia i Hercegowina,

Chorwacja, Czarnogóra, Macedonia, Mołdawia, Kosowo, Serbia.

Współpraca Niepodległych Pañstw (WNP) – Powołana do ¿ycia w 1991 roku przez republiki

tworz±ce Zwi±zek Radziecki jako forum współpracy miêdzy nimi po rozpadzie ZSRR. Celem WNP jest

stworzenie wspólnej przestrzeni gospodarczej a tak¿e integracja polityczna i wojskowa. Czê¶æ pañstw

tworzy uniê celn± w ramach Euroazjatyckiej Wspólnoty gospodarczej. Członkowie: Armenia, Azerbejd¿an,

Białoru¶, Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja, Tad¿ykistan, Turkmenistan, Ukraina, Uzbekistan.

Organizacja na Rzecz Demokracji i Rozwoju - GUAM - Miêdzynarodowa organizacja utworzona przez

Ukrainê, Gruzjê, Mołdawiê i Azerbejd¿an w 2006 roku w Kijowie. Jej celem jest demokratyzacja, ochrona

praw człowieka i rozwój ekonomiczny pañstw członkowskich oraz zapobieganie konfliktom w rejonie Azji

Centralnej i Kaukazu.

Rada Pañstw Morza Bałtyckiego - Utworzona w 1992 r. przez Daniê, Estoniê, Finlandiê, Litwê, Łotwê,

Niemcy, Norwegiê, Polskê, Rosjê, Szwecjê i Komisjê Europejsk± m.in. w celu współpracy w dziedzinie

ochrony ¶rodowiska, kultury, turystyki, edukacji, transportu i ł±czno¶ci.

Rada Bałtycka - to zawarte w 1990 r. przymierze polityczne Estonii, Litwy i Łotwy, maj±ce na celu

koordynacji polityki zagranicznej jego członków, zwłaszcza wobec Wspólnoty Niepodległych Pañstw. Rada

Bałtycka jest kontynuatork± Bałtyckiej Ententy, przymierza zawartego w 1934 roku, które funkcjonowało

do 1940 r., kiedy to pañstwa te zostały wł±czone do ZSRR. Nie nale¿y myliæ jej z zupełnie inn±

organizacj± - Rad± Pañstw Morza Bałtyckiego.

Trójk±t Weimarski - Funkcjonuje od 1991 r. na zasadzie trójstronnego dialogu

dyplomatycznego Francji, Niemiec i Polski. Jest głównie forum wymiany pogl±dów na temat rozwoju

stosunków miêdzynarodowych.

Grupa Wyszehradzka - Organizacja o charakterze konsultacyjnym, powstała w 1991 r.

podczas spotkania prezydentów Polski, Wêgier i Czechosłowacji, słu¿±ca przyspieszeniu integracji tych

pañstw z NATO oraz Wspólnotami Europejskimi.

Inicjatywa ¦rodkowoeuropejska - Zinstytucjonalizowana forma współpracy regionalnej pañstw Europy

¦rodkowej i Południowo-Wschodniej. ISE wywodzi siê z Inicjatywy Czterostronnej (Quadragonale),

powołanej w 1989 przez Austriê, Jugosławiê, Wêgry i Włochy. Po przyst±pieniu Czechosłowacji w 1990

inicjatywa była znana jako Pentagonale, po przyst±pieniu Polski w 1991 — Hexagonale. Pod

obecn± nazw± działa od 1992.. Celem ISE jest umacnianie spójno¶ci Europy, jej politycznej, gospodarczej

i społecznej stabilno¶ci oraz bezpieczeñstwa. Działalno¶æ ISE obejmuje m.in.: konsultacje polityczne,

wspieranie instytucji demokratycznych i przestrzegania praw człowieka, współpracê transgraniczn±,

realizacjê ró¿nych zadañ gospodarczych i Obecnie członkami ISE s± Albania, Austria, Białoru¶, Bo¶nia i

Hercegowina, Bułgaria, Czarnogóra, Chorwacja, Czechy, Macedonia, Mołdawia, Polska, Rumunia, Serbia,

Słowacja, Słowenia, Ukraina, Wêgry i Włochy.

Rada Nordycka - Forum konsultacyjne parlamentów i rz±dów pañstw nordyckich i ich terytoriów

http://www.wos.org.pl

Kreator PDF

Utworzono 3 June, 2010, 09:25

autonomicznych, utworzona w 1952 roku. Pañstwa zało¿ycielskie to Dania, Islandia, Norwegia i Szwecja.

W pó¼niejszych latach doł±czyły Finlandia (w 1955 roku), Grenlandia (w 1984), Wyspy Alandzkie i Wyspy

Owcze (w 1970). Siedzib± jest Kopenhaga. Współpraca w ramach Rady dotyczy wszystkich dziedzin, poza

polityk± zagraniczn± i obronno¶ci±. Szczególnie owocna jest współpraca naukowa i kulturalna.

Szanghajska Organizacja Współpracy (SOW) - Regionalna organizacja miêdzynarodowa, powołana w

2001 przez Rosjê, Chiñsk± Republikê Ludowa, Kazachstan, Kirgistan i Tad¿ykistan, pó¼niej doł±czył do

niej Uzbekistan. Jej celem jest umacnianie bezpieczeñstwa regionalnego w Azji Centralnej, poprzez

zachowanie hegemonicznej pozycji Rosji i Chin w tej czê¶ci ¶wiata. Jakkolwiek istniej± projekty

przekształcenia SOW w sojusz wojskowy, to organizacja ta pozostaje na razie paktem politycznym

pañstw, zagro¿onych wzrastaj±cymi wpływami USA w tym regionie.

NAFTA - umowa zawarta pomiêdzy USA, Kanad± i Meksykiem, tworz±ca pomiêdzy tymi pañstwami strefê

wolnego handlu.

Wspólnota Narodów (Commonwealth) – Istnieje od 1931 roku. Skupia pañstwa, które w

przeszło¶æi tworzyły Imperium Brytyjskie. Członkowie: Wielka Brytania, Malta, 13 pañstw amerykañskich

(m. in. Kanada, Jamajka), 18 pañstw afrykañskich (m. in. RPA, Kenia, Uganda), 9 pañstw azjatyckich (m.

in. Indie, Pakistan) 11 pañstwa regionu Australii i Oceanii (m. in. Australia, Nowa Zelandia)

Organizacja Pañstwa Amerykañskich – OPA – powstała w 1948 roku w celu pogłêbiania

współpracy politycznej, gospodarczej i społecznej oraz umacniania bezpieczeñstwa w rejonie obu

Ameryk. Członkowie: Kanada, Stany Zjednoczone oraz wszystkie kraje Ameryki Łaciñskiej.

Liga Pañstw Arabskich – Zało¿ona w 1945 roku w Kairze. Celem organizacji jest zacie¶nianie

współpracy miêdzy pañstwami arabskimi. Członkowie: Algieria, Arabia Saudyjska, Bahrajn, D¿ibuti, Egipt,

Irakiem, Jemen, Jordania, Katar, Komory, Kuwejt, Liban, Libia, Maroko, Mauretania, Oman, Palestyna,

Somalia, Sudan, Syria, Tunezja, Zjednoczone Emiraty Arabskie. Siedziba w Kairze.

Unia Afrykañska – powstała w 2002 r. w miejsce rozwi±zanej Organizacji Jedno¶ci Afrykañskiej.

Stanowi platformê wszechstronnej integracji i współpracy pañstw afrykañskich. Członkami s± wszystkie

pañstwa afrykañskie z wyj±tkiem Maroka.

Euroregiony

Euroregiony to stałe struktury współpracy transgranicznej, miêdzy bezpo¶rednio s±siaduj±cymi ze sob±

władzami jednostek lokalnych i regionalnych usytuowanych wzdłu¿ wspólnych granic pañstwowych.

Podstaw± prawn± do tworzenia regionów transgranicznych s±:

- Europejska Konwencja Ramowa o Współpracy Transgranicznej Miêdzy Wspólnotami i Władzami

Terytorialnymi (tzw. Konwencja Madrycka z 21 maja 1980 r.)

- Europejska Karta Samorz±du Terytorialnego

- Europejska Karta Samorz±du Lokalnego

- Europejska Karta Samorz±du Regionalnego

- Europejska Karta Regionów Granicznych i Transgranicznych.

Ciałem koordynuj±cym działalno¶æ euroregionów w Unii jest Komitet Regionów UE.

Cele euroregionów

- Krzewienie wzajemnego zrozumienia

- Budowanie stosunków kulturalnych oraz wzmocnienie współpracy gospodarczej

- Propagowanie wspólnych interesów na wszystkich szczeblach

- Realizowanie programów transgranicznych i konkretnych projektów oraz kierowaniu nimi

- Działania transgraniczne obejmuj± nie tylko rozwój społeczno-gospodarczy i współpracê kulturaln±, lecz

równie¿ inne dziedziny przedstawiaj±ce interes ogólny dla społeczno¶ci przygranicznych, w szczególno¶ci

za¶: kwestie społeczne, zdrowie, edukacjê i szkolenie, badania naukowe i rozwój, gospodarkê odpadami,

http://www.wos.org.pl

Kreator PDF

Utworzono 3 June, 2010, 09:25

ochronê ¶rodowiska i architekturê krajobrazu, turystykê i czas wolny, katastrofy naturalne, transport oraz

infrastrukturê komunikacyjn±.

Pierwszym euroregionem w Europie był euroregion o nazwie Euregio na niemiecko-holenderskiej granicy,

utworzony w roku 1958.

Euroregiony na granicach Polski

Pierwszym euroregionem utworzonym na granicy polskiej był euroregion Sprewa-Nysa-Bóbr, powołany

do ¿ycia 21 wrze¶nia 1993 r.

Na granicy zachodniej:

Pomerania, ProEuropa Viadrina, Sprewa-Nysa-Bóbr, Nysa,

Na granicy południowej:

Glacensis, Pradziad, Silesia, ¦l±sk Cieszyñski, Dobrawa, Beskidy, Tatry, Karpaty

Na granicy wschodniej:

Bug, Niemen, Bałtyk

Autor: Karol Macios

http://www.wos.org.pl

Kreator PDF

Utworzono 3 June, 2010, 09:25

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: