05.03.2009
313 r. - edykt mediolański; wydany przez Konstantyna Wielkiego;
380 r. - chrześcijaństwo staje się religią dominującą za sprawą Teodozjusza Wielkiego;
świat grecko- rzymski -> wchodzi obca kultura- kultura chrześcijańska; dostosowanie moralności do kultury hellenistycznej;
wyobrażenie diabła- zespolenie kulturowe (grecko- semickie);
Salomon i Dawid- władcy Wschodu; brak namacalnych dowodów, że rzeczywiście istnieli;
manuskrypt Izodora z Sewilli- połączenie kultury grecko- rzymskiej ze spuścizną semicką;
„Dzień gniewu, ów dzień”- Safoniasz
„Dies ire...”- Mozart
paruzja- (gr.παρουσία, obecność, przyjście, pojawienie się); wg proroków Starego Testamentu „Dzień Jahwe (Dzień Pański)”, któremu mają towarzyszyć wielkie plagi i nieszczęścia obejmujące tylko grzeszników;
12.03.2009
Biblia- βυβλος, iov- zwój, książeczka
βυβλια- zwoje, książeczki
przymierze- ostatnia wola, przekazanie (łac. testamentum)
kanon (j.gr.)- zbiór pism uznawanych za daną wspólnotę za natchnione przez Boga
- od IV w. (3560 r.)- Sydon w Laodeceji;
patriarchowie: Abraham, Izaak, Jakub, Józef (syn Jakuba)
- okres Abrahama: ok 1750 r. p.n.e., wyszedł z Uhr
- okres niewoli egipskiej; wyprowadzenie Żydów z niewoli, ok. 1466 r. p.n.e.
- okres sędziów (przedkrólewie), 1100- 1000 r. p.n.e. Izraelici walczą z ludem Filistinów (nie semici)- od nich nazwa Palestyny
Pierwszym władcą namaszczonym był Saul; panował 32 lub 2 lata
- okres Dawida- stolica Izraelitów przeniesiona z Hebrony do Jerozolimy;
- okres Salomona (zm. 930 r. pne)- dalsze ugruntowanie Królestwa Żydowskiego i budowa świątyni.
Podział na dwa państwa żydowskie: południowe (Juda) i północne (Izrael)
2 pokolenia:
- Judy
- Beniamina
10 pokoleń
stolica: Jerozolima
stolica: Sychen
władcy (X- VI w.) Judy:
Roboan (922 r.)
Abijjam (X w.)
Assa (X w.)
Jozafath (IX w.)
Joram (IX w.)
Ohozjasz (IX w.)
Joasz (IX w.)
Amazjasz (IX w.)
Ozjasz (VIII w.)
Jotan (VIII w.)
Achaz (VIII w.)
Ezechiasz (VIII w.)
Manasses (VII w.)
Amon (VII w.)
Jozjasz (VII w.)
Joachaz (VII w.)
Jojakin (VI w.)
Sedecjasz (VI w.)
Omri- do Samarii stolicę przenosi; państwo wzrasta w siłę- I poł. IX w.
Achab (syn Omriego)- IX w.
Państwo południowe wytrzymało dłużej niż północne
738 r. pne- wzrost Królestwa Nowoasyryjskiego; zaczyna zagrażać
|
722/21 r. pne- zdobycie Samarii; państwo północne przestaje istnieć
701 r. pne- Asyryjczycy oblegają Jerozolimę; niezdobywają jej
Jozjasz jako 8-letni chłopiec wstępuje na tron judzki
wielka reforma religii; niszczy wszyskie ośrodki kultu
przestaje istnieć państwo asyryjskie
rodzi się nowobabilońskie, które zagraża Judzie
597 r. pne- zdobycie Jerozolimy przez Nowobabilończyków; wysiedlają ok. 10 tys. Żydów
bunt Sedecjasza; zniszczenie Jerozolimy; wypędzenie
539 r. pne- Babilon zdobyty przez króla perskiego Cyrusa
zezwala na kult i powrót do ojczyzny Żydów
tylko część Żydów powraca; ale nie odbudowują świątyni
V w. pne- Nechemiasz widzi nadal Jerozolimę w stanie ruiny
333 r. pne- pada Persja; pod naporem Aleksandra Macedońskiego; bitwa pod Issos
Palestyna z Egiptem i Syrią pod władaniem Macedońskiego
323 r. pne- umiera Macedoński; Judea pod panowaniem Ptolemeuszy
200- 198 r. pne- Judeę zdobywają greccy władcy Syrii- Selukidzi
II w. pne- Antioch IV próbuje zakazać praktyk żydowskich
Żydzi podejmują próbę obalenia; powstanie Machabeuszy (?) - 176 r. p.n.e.
63 r. pne- data upadku dynastii Hasmonejskiej
Pompejusz Wielki wkracza do Palestyny
rozpoczyna się okres rzymski
37- 4 r. pne- Rzymianie ustanawiają królem Judeii Heroda (nie był Żydem)
władca Judemei
Herod- odbudował świątynię; po jego śmierci następuje podział Królestwa:
- Herod Antypas (Galilea, Parea)
- Filip (tereny płn.- wsch.)
- Archelaos (Judea, Samaria, Iduma); w 6 r. ne pozbawiono go władzy
tereny te od 6 r. ne zarządzane są przez prokuratora
26- 36 r.- Poncjusz Piłat
66 r. ne- wybuch powstania żydowskiego; Tytus zdobywa Jerozolimę (70 r. ne)- zburzenie świątyni
73 r. ne- samobójstwo ostatnich powstańców żydowskich i obrońców Masadry
02.04.2009
Kanon palestyński (żydowski)- obowiązuje w Biblii hebrajskiej (ST)
Tora- 5-ksiąg: Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb i Powtórzonego Prawa
(teksty skanonizowane po niewoli babilońskiej)
T A N A K- Stary Testament
Prorocy (Newiim)- Ks.Jozuego, Sędziów, Samuela, Królewska
prorocy starsi (wielcy): Jzajasz, Jeremiasz, Ezechiel
prorocy mniejsi (12): Ozeasz- Malchiasz
(Jonasz- postać typowa dla Chr.)
Pisma (Ketuwim)- podstawą jest Księga Psalmów
Psałterz, ks. Przysłów, Hioba, Pieśń nad pieśniami, ks. Kocheleta, Daniela,
Ezdrasza, Nechemiasza, Estery, ks. Kronik (hist.)
kanon aleksandryjski- przetasowuje księgi; dzieli je pod względem literackim
SEPTUAGINTA- nadaje nazwy poszczególnym księgom;
księgi DEUTEROKANONICZNE- ks. Tobiasza, Judyta, Machabejska, Mądrość Syracha
(wtórnie kanoniczne) i ks. Mądrości
w lit. protestanckiej księgi Deuterokanoniczne są nazywane APOKRYFAMI
APOKRYF (w rozum.lit.)- nie pierwotnie kanoniczne, ani wtórnie (200 r. pne- 200 r. ne)
zachowały się zazwyczaj pod imieniem ważnej postaci ST: Adama, Salomona, Mojżesza
(zazwyczaj są to księgi wizjonerskie; rozbudowana apokaliptyka)
apokryfy -> PSEUDOEPIGRAFY (to, czym w literaturze katolickiej są apokryfy)
ST ustabilizowany w czasie NT;
...
adudis