Pedagogika dorosłych
mgr A. Skłodowska
21.10.2006
ANDROS – mężczyzna, dorosły (gr)
AGO – prowadzić
1833 r. – Aleksander Kapp
wczesna dojrzałość 18 – 21 → 30 – 35 r. ż.
INTYMNOŚĆ – IZOLACJA – SAMOTNOŚĆ
NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA WCZESNEJ MŁODOŚCI
↓
WYKSZTAŁCENIE
ojcostwo
macierzyństwo
PIERWSZA PRACA
MAŁŻEŃSTWO
RODZINA
DZIECI
MIESZKANIE – SAMODZIELNOŚĆ
MAŁŻEŃSTWO:
- TRADYCYJNE – podział obowiązków ze względu na płeć;
- PARTNERSKIE – podział obowiązków, równouprawnienie;
- KOLEŻEŃSKIE – bardzo luźny związek.
FAZY KSZTAŁTOWANIA SIĘ WIĘZI RODZINNEJ
I. FAZA WSTĘPNA (od zapoznania do ślubu);
II. FAZA TWORZĄCEJ SIĘ WIĘZI MAŁŻEŃSKIEJ (od ślubu do urodzenia się pierwszego dziecka);
III. ROZBUDZANIE I ROZWÓJ POSTAW RODZICIELSKICH (od niemowlęctwa dzieci do uzyskania dojrzałości);
IV. FAZA WZAJEMNEGO PARTNERSTWA RODZINNEGO;
V. FAZA PUSTEGO GNIAZDA (od momentu opuszczenia domu przez ostatnie dziecko do śmierci współmałżonka)
Ternberg wyróżnia 3 elementy:
- miłości;
- namiętności, intymności;
- zaangażowania.
I faza: romantyczne początki: namiętność, intymność.
II faza: związek kompletny: namiętność, intymność, zaangażowanie.
Związek przyjacielski: intymność, zaangażowanie.
Związek pusty: zaangażowanie.
Rozpad związku: gdy zanika zaangażowanie.
INTELIGENCJA PŁYNNA: w koncepcji Cattella inteligencja zdeterminowana przez czynnik genetyczny, określający struktury i funkcje mózgu, ujawniający się w rozwiązywaniu zadań niewerbalnych. Inteligencja płynna osiąga w okresie dojrzewania swoje maksimum, po czym z wiekiem ulega powolnemu obniżaniu.
Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Inteligencja_p%C5%82ynna"
INTELIGENCJA SKRYSTALIZOWANA: aspekt inteligencji obejmujący wiedzę przyswajaną przez daną osobę i zdolność dostępu do niej; mierzy się ją testami słownikowymi, arytmetycznymi i wiadomości ogólnych; pojęcie opracowane przez Raymonda Cattella.
WYCHOWANIE DZIECI – WNUKI
SYNDROM PUSTEGO GNIAZDA
CHOROBA
OPIEKA NAD RODZICAMI
KRYZYS WIEKU ŚREDNIEGO
Człowiek, który przechodzi na bezrobocie przechodzi 4 stadia:
- odprężenie, ulga;
- wysiłek;
- rezygnacja, zwątpienie;
- napięcie, cynizm.
EMERYTURA:
- oddalona;
- przedemerytalna;
- faza miesiąca miodowego;
- rozczarowania;
- zmiany kierunku;
- stabilizacji;
- końcowa.
Rozwój praktyki wychowawczej dotyczącej dorosłych postępował powoli i niełatwo . Wejście człowieka w wiek dojrzały uważano dawniej za koniec jego rozwoju. Jednak nie dostrzegano , że człowiek dorosły , mimo starzenia się jego organizmu ma duży potencjał rozwojowy , potencjał ten jest szansą , której wykorzystanie zależy od wielu czynników . Jednym z nich jest kompetencja w kierowaniu własnym życiem i rozwojem . Jednostka ukierunkowana dotąd w swym rozwoju przez wychowawców , staje się odtąd sama odpowiedzialna za dalsze korzystanie z posiadanego potencjału.
Andragogika – dział pedagogiki zajmujący się kształceniem dorosłych.
Dziedzina powstała w XX wieku. Początkowo stanowiła część składową pedagogiki ogólnej i filozofii wychowania. Jej rozwój związany jest także z antropologią filozoficzną, psychologią człowieka dorosłego, etyką, socjologią kultury i wychowania, historią oświaty i myśli pedagogicznej.
Andragogika zajmuje się procesami kształcenia, wychowania, samokształcenia i samowychowania ludzi dorosłych. Bada, opisuje i analizuje cele, treści, systemy, formy i metody w/w procesów oraz ich uwarunkowania społeczne, ekonomiczne, kulturowe, cywilizacyjne i biologiczne.
Odpowiada na pytanie, jakim może być człowiek dorosły, jaki poziom rozwoju i sprawności może osiągnąć, jeśli stworzy mu się optymalne warunki edukacji a on sam podejmie autokreację.
Umożliwia zrozumienie procesu przekształcania potencjału jednostki w realną zdolność do sprawnego funkcjonowania we wszystkich rolach społecznych.
Wartość praktyczna andragogiki: możliwość rozwijania oświaty i wychowania dorosłych i zapewnienie im warunków umożliwiających bardziej skuteczne realizowanie programów kształcenia i przygotowania dorosłych do rozwiązywania problemów zawodowych, społecznych, państwowych i osobistych, badanie i kształtowanie celów wychowania w taki sposób, aby były one zgodne z potrzebami dorosłych oraz znaczenie następujących kryteriów:
· naukowa prawdziwość i aktualność idei i twierdzeń naukowych;
· użyteczność wiedzy;
· dostosowanie wiedzy do możliwości umysłowych i czasowych dorosłych;
· spójność wiedzy naukowej;
· stymulacja rozwoju osobowości;
· intelektualna atrakcyjność treści;
· związek treści z życiem i pracą dorosłych;
· przydatność treści dla dalszego, samodzielnego kształcenia i rozwoju dodatkowo przyczynia się do wzrostu narodowego dochodu.
Problematyka starości traktowana jest na gruncie nauk społecznych i w programach szkolnych po macoszemu. Wśród dyscyplin pedagogicznych najodważniej sięga po tematy ludzi starszych pedagogika społeczna i andragogika, przede wszystkim w obszarze wychowania do czasu wolnego, którego naturalną konsekwencją jest wychowanie do starości, rozwijanie i zaspokajanie zainteresowań jednostek i grup społecznych, diagnoza stanu ich potrzeb, charakterystyka osobowości człowieka dorosłego, metodyka pracy kulturalnej i edukacyjnej z dorosłymi. Efektem wychowania do starości, rozumianego jako profilaktyka, powinno być doprowadzenie do sytuacji, gdzie jednostka rozumie i akceptuje wszelkie zmiany będące jej udziałem. Przygotowanie do starości jest to konkretne organizowanie sytuacji życiowych odnoszących się zarówno do ludzi młodych i starych.
Demografowie biją na alarm. Świat czeka wielka zmiana demograficzna. Przewiduje się, że w niedalekiej przyszłości zostaną poważnie zachwiane proporcje między ludnością w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Osoby, które ukończą 60 rok życia, będą stanowiły blisko 20 procent ogółu ludzkości, czyli będzie ich około 2 miliardów. Fakty te wytyczają poszerzające się zainteresowanie problemami ludzi starszych .
Według rekomendacji ONZ podstawą polityki narodowej w stosunku do ludzi w podeszłym wieku powinna być ustawa o prawie ludzi starzejących się i starych do uczestnictwa w życiu społecznym, kulturalnym i ekonomicznym swojego narodu, która usuwałaby dyskryminujący, w porównaniu z pokoleniami młodszymi, czynnik wieku.1
Faktyczna realizacja praw człowieka starego jest często nieprawidłowa, jak i stosunek młodego pokolenia do osób starszych. Ludzie starsi spychani są niejednokrotnie na margines życia społecznego i rodzinnego. Przed rodzicami i wychowawcami stoją bardzo ważne zadania, mające na celu kształtowanie u dzieci i młodzieży należytego szacunku do ludzi starszych, wyrobienie wzajemnego zrozumienia międzypokoleniowego, a także nauczenie młodych ludzi korzystania z doświadczeń i mądrości życiowej seniorów.
Niniejsze zestawienie zawiera opracowania naukowe (gerontologia, demografia, jakość życia, psychospołeczne problemy okresu starzenia się, postawy wobec starości, miejsce ludzi starszych w społeczeństwie i rodzinie, instytucje i placówki wspierające rozwój człowieka starszego - Uniwersytety Trzeciego Wieku) oraz metodyczne dla andragogów do prowadzenia zajęć z seniorami, materiały repertuarowe dla nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych, projekty, programy edukacyjne, scenariusze spotkań i lekcji poświęcone osobom starszym, przykładowe konspekty do realizacji na godzinach wychowawczych. Skierowane jest do nauczycieli wychowawców, rodziców, andragogów, gerontologów, pedagogów społecznych, pracowników socjalnych i wszystkich czytelników zainteresowanych problematyką osób starszych.
WCZESNA, ŚREDNIA I PÓŹNA DOROSŁOŚĆ
Faza życia i wiek
Kryzus psychologiczny
Wczesna(13 –17) i późna (18-22) adolescencja
Tożsamość grupowa i alienacja
Tożsamość indywidualna i dyfuzja ról
Dojrzewanie fizyczne, operacje formalne, rozwój emocjonalny, związki heteroseksualne, autonomia w stosunku do rodziców, uwewnętrzniona moralność, wybory zawodu.
Osiąganie dojrzalszych związków z rówieśnikami, opanowywanie społecznej roli związanej z płcią, akceptowanie swojej fizyczności, osiąganie niezależności emocjonalnej i ekonomicznej, przygotowywanie się do małżeństwa i do zawodu, pożądanie i osiągnięcie odpowiedzialnego zachowania,
Wczesna dorosłość 23-34
Intymność i izolacja
Małżeństwo, urodzenie dzieci, praca, styl życia,
Wybór partnera życiowego i uczenie się życia z nim, start w rolach rodzinnych, opieka nad dziećmi, zarządzanie domem, kariera zawodowa, wzięcie na siebie odpowiedzialności społecznej
Średnia dorosłość 35-60
Generatywność i stagnacja
Prowadzenie domu, opieka nad dziećmi, zarządzanie karierą zawodową.
Osiągnięcie dorosłej obywatelskiej odpowiedzialności, towarzyszenie dorastającym dzieciom, ustalenie i utrzymanie określonego standard u życia, rozwijanie różnych dorosłych form spędzania wolnego czasu, akceptacja zachodzących zmian fizjologicznych w wieku średnim,
...
Vallstedt