Pedagogika dorosłych

mgr A. Skłodowska

21.10.2006

ANDROS – mężczyzna, dorosły (gr)

AGO – prowadzić

1833 r. – Aleksander Kapp

wczesna dojrzałość 18 – 21 → 30 – 35 r. ż.

INTYMNOŚĆ – IZOLACJA – SAMOTNOŚĆ

NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA WCZESNEJ MŁODOŚCI

                                                                      ↓

WYKSZTAŁCENIE

↓

ojcostwo

macierzyństwo

PIERWSZA PRACA

↓

MAŁŻEŃSTWO

↓

    RODZINA

↓

      DZIECI

↓

                                          MIESZKANIE – SAMODZIELNOŚĆ

MAŁŻEŃSTWO:

-          TRADYCYJNE – podział obowiązków ze względu na płeć;

-          PARTNERSKIE – podział obowiązków, równouprawnienie;

-          KOLEŻEŃSKIE – bardzo luźny związek.

FAZY KSZTAŁTOWANIA SIĘ WIĘZI RODZINNEJ

I.                    FAZA WSTĘPNA (od zapoznania do ślubu);

II.                 FAZA TWORZĄCEJ SIĘ WIĘZI MAŁŻEŃSKIEJ (od ślubu do urodzenia się pierwszego dziecka);

III.              ROZBUDZANIE I ROZWÓJ POSTAW RODZICIELSKICH (od niemowlęctwa dzieci do uzyskania dojrzałości);

IV.              FAZA WZAJEMNEGO PARTNERSTWA RODZINNEGO;

V.                 FAZA PUSTEGO GNIAZDA (od momentu opuszczenia domu przez ostatnie dziecko do śmierci współmałżonka)

Ternberg wyróżnia 3 elementy:

-          miłości;

-          namiętności, intymności;

-          zaangażowania.

I faza: romantyczne początki: namiętność, intymność.

II faza: związek kompletny: namiętność, intymność, zaangażowanie.

Związek przyjacielski: intymność, zaangażowanie.

Związek pusty: zaangażowanie.

Rozpad związku: gdy zanika zaangażowanie.

INTELIGENCJA PŁYNNA: w koncepcji Cattella inteligencja zdeterminowana przez czynnik genetyczny, określający struktury i funkcje mózgu, ujawniający się w rozwiązywaniu zadań niewerbalnych. Inteligencja płynna osiąga w okresie dojrzewania swoje maksimum, po czym z wiekiem ulega powolnemu obniżaniu.

Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Inteligencja_p%C5%82ynna"

INTELIGENCJA SKRYSTALIZOWANA: aspekt inteligencji obejmujący wiedzę przyswajaną przez daną osobę i zdolność dostępu do niej; mierzy się ją testami słownikowymi, arytmetycznymi i wiadomości ogólnych; pojęcie opracowane przez Raymonda Cattella.

Wiek średni (średnia dorosłość) – 35 (40) do 60 – 65 r. ż.

PRODUKTYWNOŚĆ – STAGNACJA

WYCHOWANIE DZIECI – WNUKI

PRACA – SUKCESJA; BEZROBOCIE

SYNDROM PUSTEGO GNIAZDA

CHOROBA

OPIEKA NAD RODZICAMI

KRYZYS WIEKU ŚREDNIEGO

Człowiek, który przechodzi na bezrobocie przechodzi 4 stadia:

-          odprężenie, ulga;

-          wysiłek;

-          rezygnacja, zwątpienie;

-          napięcie, cynizm.

EMERYTURA:

-          oddalona;

-          przedemerytalna;

-          faza miesiąca miodowego;

-          rozczarowania;

-          zmiany kierunku;

-          stabilizacji;

-          końcowa.

Rozwój praktyki wychowawczej dotyczącej dorosłych postępował powoli i niełatwo . Wejście człowieka w wiek dojrzały uważano dawniej za koniec jego rozwoju. Jednak nie dostrzegano , że człowiek dorosły , mimo starzenia się jego organizmu ma duży potencjał rozwojowy , potencjał ten jest szansą , której wykorzystanie zależy od wielu czynników . Jednym z nich jest kompetencja w kierowaniu własnym życiem i rozwojem . Jednostka ukierunkowana dotąd w swym rozwoju przez wychowawców , staje się odtąd sama odpowiedzialna za dalsze korzystanie z posiadanego potencjału.

Andragogika – dział pedagogiki zajmujący się kształceniem dorosłych.

Dziedzina powstała w XX wieku. Początkowo stanowiła część składową pedagogiki ogólnej i filozofii wychowania. Jej rozwój związany jest także z antropologią filozoficzną, psychologią człowieka dorosłego, etyką, socjologią kultury i wychowania, historią oświaty i myśli pedagogicznej.

Andragogika zajmuje się procesami kształcenia, wychowania, samokształcenia i samowychowania ludzi dorosłych. Bada, opisuje i analizuje cele, treści, systemy, formy i metody w/w procesów oraz ich uwarunkowania społeczne, ekonomiczne, kulturowe, cywilizacyjne i biologiczne.

Odpowiada na pytanie, jakim może być człowiek dorosły, jaki poziom rozwoju i sprawności może osiągnąć, jeśli stworzy mu się optymalne warunki edukacji a on sam podejmie autokreację.

Umożliwia zrozumienie procesu przekształcania potencjału jednostki w realną zdolność do sprawnego funkcjonowania we wszystkich rolach społecznych.

Wartość praktyczna andragogiki: możliwość rozwijania oświaty i wychowania dorosłych i zapewnienie im warunków umożliwiających bardziej skuteczne realizowanie programów kształcenia i przygotowania dorosłych do rozwiązywania problemów zawodowych, społecznych, państwowych i osobistych, badanie i kształtowanie celów wychowania w taki sposób, aby były one zgodne z potrzebami dorosłych oraz znaczenie następujących kryteriów:

·                                 naukowa prawdziwość i aktualność idei i twierdzeń naukowych;

·                                 użyteczność wiedzy;

·                                 dostosowanie wiedzy do możliwości umysłowych i czasowych dorosłych;

·                                 spójność wiedzy naukowej;

·                                 stymulacja rozwoju osobowości;

·                                 intelektualna atrakcyjność treści;

·                                 związek treści z życiem i pracą dorosłych;

·                                 przydatność treści dla dalszego, samodzielnego kształcenia i rozwoju dodatkowo przyczynia się do wzrostu narodowego dochodu.

O wyższości starości / Aneta Łosiewicz // Charaktery. - 2004, nr 1, s. 31-32

Problematyka starości traktowana jest na gruncie nauk społecznych i w programach szkolnych po macoszemu. Wśród dyscyplin pedagogicznych najodważniej sięga po tematy ludzi starszych pedagogika społeczna i andragogika, przede wszystkim w obszarze wychowania do czasu wolnego, którego naturalną konsekwencją jest wychowanie do starości, rozwijanie i zaspokajanie zainteresowań jednostek i grup społecznych, diagnoza stanu ich potrzeb, charakterystyka osobowości człowieka dorosłego, metodyka pracy kulturalnej i edukacyjnej z dorosłymi. Efektem wychowania do starości, rozumianego jako profilaktyka, powinno być doprowadzenie do sytuacji, gdzie jednostka rozumie i akceptuje wszelkie zmiany będące jej udziałem. Przygotowanie do starości jest to konkretne organizowanie sytuacji życiowych odnoszących się zarówno do ludzi młodych i starych.

Demografowie biją na alarm. Świat czeka wielka zmiana demograficzna. Przewiduje się, że w niedalekiej przyszłości zostaną poważnie zachwiane proporcje między ludnością w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Osoby, które ukończą 60 rok życia, będą stanowiły blisko 20 procent ogółu ludzkości, czyli będzie ich około 2 miliardów. Fakty te wytyczają poszerzające się zainteresowanie problemami ludzi starszych .

Według rekomendacji ONZ podstawą polityki narodowej w stosunku do ludzi w podeszłym wieku powinna być ustawa o prawie ludzi starzejących się i starych do uczestnictwa w życiu społecznym, kulturalnym i ekonomicznym swojego narodu, która usuwałaby dyskryminujący, w porównaniu z pokoleniami młodszymi, czynnik wieku.1

Faktyczna realizacja praw człowieka starego jest często nieprawidłowa, jak i stosunek młodego pokolenia do osób starszych. Ludzie starsi spychani są niejednokrotnie na margines życia społecznego i rodzinnego. Przed rodzicami i wychowawcami stoją bardzo ważne zadania, mające na celu kształtowanie u dzieci i młodzieży należytego szacunku do ludzi starszych, wyrobienie wzajemnego zrozumienia międzypokoleniowego, a także nauczenie młodych ludzi korzystania z doświadczeń i mądrości życiowej seniorów.

Niniejsze zestawienie zawiera opracowania naukowe (gerontologia, demografia, jakość życia, psychospołeczne problemy okresu starzenia się, postawy wobec starości, miejsce ludzi starszych w społeczeństwie i rodzinie, instytucje i placówki wspierające rozwój człowieka starszego - Uniwersytety Trzeciego Wieku) oraz metodyczne dla andragogów do prowadzenia zajęć z seniorami, materiały repertuarowe dla nauczycieli przedszkoli i szkół podstawowych, projekty, programy edukacyjne, scenariusze spotkań i lekcji poświęcone osobom starszym, przykładowe konspekty do realizacji na godzinach wychowawczych. Skierowane jest do nauczycieli wychowawców, rodziców, andragogów, gerontologów, pedagogów społecznych, pracowników socjalnych i wszystkich czytelników zainteresowanych problematyką osób starszych.

WCZESNA, ŚREDNIA I PÓŹNA DOROSŁOŚĆ