sukcesja pierwotna i wtórna.doc

Sukcesja pierwotna i wtórna
 

Termin „sukcesja pierwotna” określa w ekologi serię zmian rozpoczynających się od skolonizowania zupełnie dziewiczego, świeżego utworzonego biotopu, jak np. warstwy lawy wyrzuconej przez wulkan czy pozbawionej jakiegokolwiek życia wydmy. Natomiast sukcesja wtórna wiąże się z obszarem, który już przedtem został zasiedlony przez inną biocenozę. Możemy ją więc obserwować np. na opuszczonym polu ornym czy w zniszczonym lesie. Kiedy pojawi się nowy biotop,pierwszymi organizmami,które biorą go w posiadanie,są najodpowiedniejsze w takich warunkach środowiskowych  gatunki samożywne, jak mchy i porosty. Zmienność gatunków jest na etapie bardzo ograniczona, ale te,  które się pojawiają wykorzystują obfitość światła słonecznego     i składników odżywczych, rozwijając się w maksymalnym tempie. Obecność tych pionierskich gatunków zmienia warunki środowiskowe,  umożliwiając zasiedlenie terenu przez nowe gatunki.  W ten sposób biocenoza ulega powolnym zmianom.
Przykłady sukcesji pierwotnych- wybrzeże śródziemnomorskie Półwyspu Pirenejskiego jest regionem, który stopniowo wynurza się z morza. Na wybrzeżu tego typu, w wyniku powolnych ruchów tektonicznych,morze cofa się, pozostawiając wiele wzniesionych plaż i wydm, które są sukcesywnie kolonizowane przez coraz to nowe biocenozy roślinne. Na piaszczystych pagórkach    i wydmach bliskich brzegu morza rozwijają się rośliny wyspecjalizowane( piaskownica,rukwiel,wilczomlecz), rosnące szybko, o korzeniach i kłączach rozrastających się tuż pod powierzchnią gruntu, co sprzyja wiązaniu piasku i utwardzeniu wydm. Inną interesującą strefą  na której można  badać sukcesję pierwotną, są strumienie zastygłej lawy   na  zboczach wulkanów i wyspy wulkaniczne. Na zastygłych potokach lawy w parku narodowym Timanafaya na Wyspach Kanaryjskich znaleziono i opisano 400 gatunków roślin, z których 200 stanowiły porosty, 177 zaś było przedstawicielami roślin wyższych należących do 42 rożnych rodzin. Jeśli sukcesja zmierza ku coraz bardziej złożonej organizacji ekosystemu,mówimy iż jest ona progresywna ,jeśli zaś prowadzi ku coraz prostszych formom organizacyjnym, określamy ją mianem regresywnej. Jest oczywiste że wszystkie sukcesje regresywne są sukcesjami wtórnymi. Innymi sukcesjami pierwotnymi mogą być: zasiedlenie gruntu odsłoniętego przez lodowiec,zarastanie hałdy odpadów hutniczych i górniczych.

Przykłady sukcesji wtórnej- Wskutek prowadzonej przez ludzi gospodarki, coraz więcej terenów na Ziemi objętych zostaje sukcesją wtórną. Wkraczając do jakiegoś ekosystemu, ludzie przystosowują go do swych bieżących potrzeb, nie bacząc na późniejsze konsekwencje. Jako przykład szczęśliwego przywrócenia równowagi istniejącej przed wkroczeniem człowieka mogą posłużyć centralne regiony Stanów Zjednoczonych, na wschód od Gór Skalistych.  Kiedy dotarli koloniści znaleźli bardzo żyzne ziemie,pokryte rozległymi  borami. Przybycie pionierów                  i zapotrzebowanie na ziemię orną sprawiły iż rozpoczęto na wielką skalę wyrąb lasów. Krajobraz uległ zmianie  w wyniku zmniejszenia się powierzchni lasów zaczęła zmniejszać się ilość opadów   i ziemie zaczęły jałowieć. Rozeszła się wieść że po drugiej stronie Gór Skalistych znaleziono złoto  i zaczęli ludzie wyjeżdżać na „ dziki Zachód” w poszukiwaniu złota. Na obszarach zwróconych przyrodzie po odejściu ludzi zaczęły wschodzić przyniesione z pobliskich lasów nasiona sosen,        a ponieważ sosna rośnie bardzo szybko,  wzrost innych gatunków drzew uległ zahamowaniu. Po kilkudziesięciu latach sosny te wycięto dla ich drewna ,a na ogołoconych połaciach ziemi zaczęły się rozwijać drzewa liściaste, takie jak dęby i buki. Krajobraz powoli odzyskał swój naturalny wygląd. Innym przykładem sukcesji wtórnej jest biogeneza jeziora zamieniająca się w biogenezę lasu, poprzez zarastanie się jeziora.