Jerzy Jankowski - Monarsze sekrety16.pdf - MonarszeSekrety - x_54

li i

Jerzy Jankowski

Monarsze sekrety

CESARZ - PIAST PO KĄDZIELI

Początki dynastii habsburskiej sięgają X wieku i za

jej założyciela uważa się Guntrama o przydomku

Bogaty. Przez pierwsze trzysta lat była to wszakże

dynastia hrabiowska, zbyt mało znacząca, aby

mogła wchodzić w koligacje królewskie. Nic zatem

dziwnego, iż pierwsi Piastowie w swojej polityce

dynastycznej nie brali jej pod uwagę. Sytuacja

zmieniła się diametralnie pod koniec XIII wieku,

kiedy monarchia piastowska przeżywała kryzys, a

hrabiego Rudolfa wybrano królem niemieckim.

Piastowie sprowadzeni wtedy do roli

dzielnicowych parweniuszy nie interesowali

Habsburgów, którzy nie zamierzali wikłać się w

małżeńskie mezalianse. Obie dynastie egzystowały

zatem obok siebie, nie wchodząc w żadne

powinowactwo.

Niewiele zresztą brakowało, aby Habsburgowie

zniknęli z areny historii. Elżbieta tyrolska, żona

pierworodnego syna króla Rudolfa, Albrechta,

urodziła wprawdzie swojemu mężowi aż

dwadzieścioro jeden dzieci, ale już w następnym

pokoleniu dynastii groziło widmo zagłady.

Najpierw z ręki własnego bratanka Jana Parrycydy

zginął król Albrecht, a potem królewskie dzieci

umierały jedno po drugim. Do pełnoletniości

doszło wprawdzie sześciu synów, ale mieli oni

bardzo poważne kłopoty z własnym potomstwem.

Rudolf żonaty z Blanką Valois i Henryk ożeniony z

Elżbietą von Virnberg byli bezdzietni. Leopoldowi i

Katarzynie sabaudzkiej rodziły się same córki, a

dzieci Filipa i Izabeli aragońskiej oraz Ottona i

Elżbiety bawarskiej umierały w niemowlęctwie. W

ten sposób los dynastii spoczął na barkach

Albrechta, który nie był przewidywany na

sukcesora i poślubił drugorzędną hrabiankę

Joannę von Pfirt. Jej rodzina nie cieszyła się

zresztą dobrą opinią, ponieważ była splamiona

kilkakrotną zbrodnią ojcobójstwa. Joanna

uratowała jednak dynastię habsburską.

Początkowo małżeństwo Albrechta nie rokowało

także żadnej nadziei. Przez pierwsze sześć lat nie

doczekało się ono potomstwa, ale za to Albrecht

zapadł na tajemniczą chorobę, która sparaliżowała

mu ręce i nogi. Powiadano, iż była ona wynikiem

podanej mu trucizny. Nie mogąc poruszać się o

własnych siłach, wszędzie był noszony. Zanoszono

go również do sypialni Joanny, bez żadnej

wszakże nadziei, że jako kaleka zdoła spłodzić

dziecko, którego nie spłodził będąc jeszcze w pełni

sił. Istotnie... Minęło dalszych dziewięć lat i

potomstwa nadal nie było.

Wtedy zdarzył się jednak habsburski cud. Joanna

w wieku czterdziestu lat, w piętnaście lat po

swoim ślubie, zaszła w ciążę i powiła następcę

tronu Rudolfa. Potem przyszło na świat kolejnych

trzech synów i dwie córki. Ostatnie dziecko

urodziła będąc już po pięćdziesiątce.

Zapanowała powszechna radość zmieszana

wszakże z niedowierzaniem. Albrecht, aby uwolnić

się od wszelkich podejrzeń, kazał ogłosić z

kościelnych ambon, że wszystkie dzieci uważa za

swoje własne i że urodziły się one w wyniku

pobożnej pielgrzymki, którą odbył do Akwizgranu.

Poddani musieli w to uwierzyć, chociaż nasuwało

się oczywiście znacznie prostsze rozwiązanie.

Kalekiego monarchę zastąpił prawdopodobnie w

łożnicy jakiś zdrowy mężczyzna i to jemu, a nie

Bogu, dynastia mogła zawdzięczać swoje

przetrwanie.

Kłopoty trwały jednak nadal. Najstarszy syn

Albrechta, Rudolf, który ożenił się z córką cesarza

Karola IV Katarzyną, zmarł w wieku dwudziestu

sześciu lat, nie doczekawszy potomka. Młodszy

syn, Albrecht, poślubił drugą cesarską córkę

Elżbietę, ale okazała się ona bezpłodna. Syna

urodziła mu dopiero druga żona, Beatrycze z

Hohenzollernów. Trzeci syn, Leopold, postanowił

zatem zabezpieczyć się podwójnie. Ze względów

politycznych poślubił pozamałżeńską córkę

mediolańskiego satrapy Barnaby Viscontiego -

Viridis, ze względów osobistych - szwajcarską

hrabiankę Katarzynę.

Od tej pory nastąpił podział dynastii na starszą

linię albertyńską i młodszą - leopoldyńską.

Albertyni panować mieli w Austrii, Leopoldyni zaś

w Styrii, Krainie, Karyntii i Tyrolu.

Pomiędzy braćmi doszło wkrótce do sporów, tym

bardziej iż starszy popierał papieża rzymskiego,

młodszy zaś antypapieża z Awinionu. Starszy,

dobroduszny i krotochwilny, zajmował się

budownictwem, stolarką, ogrodnictwem i śpiewał

nabożne pieśni w klasztorze kartuzów, młodszy,

energiczny i podejrzliwy, spiskował, handlował z

Żydami, tępił czarownice. I chociaż Leopold nie

uznawał nad sobą władzy Albrechta, królem

niemieckim po zgonie Zygmunta Luksemburczyka

wybrano Albrechtowego wnuka, żonatego zresztą

z cesarską córką. Na tronie zasiadał on jednak

tylko dwa lata. Pozostawił po sobie córkę Elżbietę,

która poślubiła Kazimierza Jagiellończyka i została

królową Polski, oraz pogrobowca Władysława,

który stał się obiektem politycznych przetargów.

Viridis, uważana za oficjalną żonę Leopolda,

urodziła mu czterech synów: Wilhelma, Leopolda,

Fryderyka i Ernesta. Mało brakowało, a najstarszy

Wilhelm zostałby królem Polski, ponieważ ojciec

zaręczył go w dzieciństwie z Jadwigą, córką

władcy Węgier Ludwika. Do skonsumowania

dziecięcego małżeństwa nie dopuścili jednak

panowie polscy, którzy powołali na tron

Władysława Jagiełłę i jego wprowadzili do łożnicy

Jadwigi. W ten sposób nie doszedł do skutku

pierwszy w historii mariaż polsko-habsburski,

chociaż Wilhelm, nie chcąc pogodzić się z

odprawą, aż do swej śmierci zgłaszał pretensje do

tronu.

Do koligacji piastowsko-habsburskich doprowadził

natomiast najmłodszy brat Wilhelma - Ernest

zwany Żelaznym. W 1412 roku, już po śmierci

swego ojca i brata, poślubił on bowiem księżniczkę

mazowiecką o dziwacznym imieniu Cymbarka.

Była ona córką Siemowita IV, który w swoim

czasie pretendował nawet do korony polskiej.

Przegrawszy wyścig do tronu z Władysławem

Jagiełłą, pogodził się z królem i poślubił jego

siostrę Aleksandrę. Małżeństwo to, litewskim

obyczajem, obfitowało w liczne potomstwo, wśród

którego znalazła się także Cymbarka. Była

podobno dziewczyną nadzwyczaj urodziwą, a

jednocześnie nadzwyczaj silną. Kronikarz pisał, iż

bez trudu gniotła orzechy, wbijała ręką gwoździe i

łamała podkowy. Przypominała w tym względzie

wnuczkę Kazimierza Wielkiego Elżbietę pomorską,

która została matką Zygmunta Luksemburczyka.

W momencie swego zamążpójścia Piastówna miała

już lat szesnaście, co ówcześnie uważano za wiek

całkowicie dojrzały. Małżonkowie przeżyli ze sobą

dwanaście lat, a Cymbarka urodziła synów

Fryderyka i Albrechta. Pierworodny Fryderyk, bez

wątpienia Piast po kądzieli, został później

pierwszym cesarzem habsburskim.

Stało się to po nagłej śmierci króla Niemiec

Albrechta Habsburga, kiedy to Fryderyk objął

regencję w imieniu małoletniego Władysława

Pogrobowca. Syn Cymbarki nie należał jednak do

ludzi energicznych i nie potrafił stworzyć

wielonarodowej monarchii, do której klucz

stanowił Władysław Pogrobowiec, dziedzic korony

węgierskiej i czeskiej. Węgry połączyły się unią

personalną z Polską, natomiast w Czechach tron

przekazano husycie Jerzemu z Podiebradu.

Fryderyk musiał zresztą toczyć spory ze swoim

bratem Albrechtem i tylko z najwyższym trudem

udało mu się utrzymać władzę w Austrii.

Mając lat trzydzieści dwa ożenił się z Eleonorą

portugalską. Ślub zawarł we Włoszech, gdzie

przychylny mu papież Mikołaj V koronował go

także na cesarza rzymskiego. Cesarski tron chwiał

się jednak nieustannie w posadach. Kiedy bowiem

władca wrócił do Wiednia, spotkał się ze

zorganizowaną rebelią, na której czele stali Jan

Hunyadi, Ulryk z Rożemberku, Ulrich Eltzinger i

Ulrych cylejski. Doszło do zbrojnego starcia z

rebeliantami, podczas którego wojska cesarskie

poniosły klęskę, a cesarz, pozbawiony faktycznej

władzy, stał stał się pośmiewiskiem swoich

poddanych. Zajmował się astrologią i alchemią,

płodził dzieci i czekał. Wierzył, iż przyszłość

przyniesie mu w końcu odmianę losu. Tymczasem

zmarła mu żona i czworo dzieci. Przy życiu

pozostał jedynie syn Maksymilian.

Pogardzany i wyśmiewany, przetrzymał jednak

swoich przeciwników, którzy poróżnili się w końcu

ze sobą. Ulrych z Cylii wypędził Eltzingera, a

Hunyadi kazał zamordować Ulrycha.

Fryderyk, który utracił Węgry i Czechy, potrafił

jednak zjednoczyć w swym ręku wszystkie ziemie

austriackie i aż do końca swego życia utrzymać

koronę cesarską.

Kiedy umierał mając blisko osiemdziesiąt lat,

obliczono, iż panował w Austrii pięćdziesiąt osiem

lat, w Niemczech pięćdziesiąt trzy lata, a przez

czterdzieści jeden lat był cesarzem. Było to

wprawdzie panowanie pełne klęsk i upokorzeń, ale

ten Piast po kądzieli zostawił swojemu synowi

Maksymilianowi duże i uporządkowane

dziedzictwo. Maksymilian powiększył je później o

posiadłości holenderskie, a przez małżeństwo

swego syna Filipa Pięknego z Joanną aragońską

otworzył Habsburgom drogę ku Hiszpanii,

Portugalii, Włochom, a także ku terytoriom

zamorskim. Monarchia stanęła wtedy u progu

swojego apogeum. Po pięćdziesięciu latach

zręcznej polityki dynastycznej powróciły do niej

także utracone przez Fryderyka królestwa Węgier i

Czech.

li i

INDEX

SPIS GIER

Jerzy Jankowski - Monarsze sekrety16.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: