Witaminy w walce z rakiem Dr Kedar N. Prasad � K. Che prasad Witaminy w walce z rakiem Zapobieganie i leczenie Z angielskiego prze�o�y�a Dorota Kozi�ska Ktt Ul IU CIBII Tytu� orygina�u Fight cancer with vitamins and supplements Wydanie oryginalne Contemporary Books, USA Redaktor prowadz�cy Sylwia Bartkowska - , ....'��,� Projekt ok�adki Agnieszka Skriabin Zdj�cie na ok�adce Bohdan M. Ruci�ski , ,. Redakcja Piotr Warowny Korekta . Boienna Burzy�ska ' r k\ M 'j. '�� "� ' Copyright � by Kedar N. Prasad Copyright � for the Polish translation by Bauer-Weltbild Media, Sp. z o.o., Sp.K., Warszawa 2005 Wszystkie prawa zastrze�one Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o., Sp. K. Klub dla Ciebie Warszawa 2005 ul. Majda�ska 12 04-088 Warszawa www.kdc.pl Pi��set pi��dziesi�ta publikacja Klubu dla Ciebie ISBN 83-7404-249-4 Sk�ad i �amanie EFKA, ��d� Druk i oprawa Zak�ad Poligraficzno-Wydawniczy POZKAL 88-100 Inowroc�aw, ul. Cegielna 10/20 Ksi��k� t� dedykuj� Judy, oddanej �onie i kochaj�cej matce. SPIS TRE�CI Przedmowa ................................... 9 Wst�p ....................................... 11 1. Fakty i mity o przeciwutleniaczach, diecie i raku .............................. 13 2. Wolne rodniki i przeciwutleniacze ............. 25 3. Co trzeba wiedzie� o raku.................... 57 4. Mutageny i karcynogeny pochodzenia �rodowiskowego oraz zwi�zane z diet� i trybem �ycia............................. 67 5. Badania nad profilaktyk� raka i zalecenia profilaktyczne............................. 87 6. Przeciwutleniacze w po��czeniu ze standardow� terapi� przeciwrakow� ...................... 131 7. Dzienne zapotrzebowanie na mikrosk�adniki...... 167 PRZEDMOWA Ludzie coraz bardziej dbaj� o zdrowie. Coraz wi�cej wiedz� 0 zaleceniach profilaktycznych. Kontrowersje wzbudza szczeg�lnie zwi�zek witamin z rakiem. Ksi��ka autorstwa Kedara i Che Prasad�w zawiera rzetelne informacje o witaminach. Autorzy najpierw daj� kr�tki, klarowny przegl�d fakt�w 1 mit�w na temat mikrosk�adnik�w pokarmowych i raka. Nast�pnie obja�niaj� rol� mikrosk�adnik�w w profilaktyce i leczeniu r�nych postaci nowotwor�w. Zestawienie wynik�w bada� laboratoryjnych i epidemiologicznych potwierdzaj�cych przeciwrakowe oddzia�ywanie niekt�rych mikrosk�adnik�w jest bardzo przekonuj�ce. Zalecenia dotycz�ce stosowania mikrosk�adnik�w, roli diety i trybu �ycia w zapobieganiu chorobom nowotworowym s� rozs�dne i gruntownie przemy�lane. Istotne jest rozr�nienie dawek niezb�dnych do utrzymania organizmu w dobrej kondycji i dawek zapobiegawczych - autorzy podeszli do tego zagadnienia z w�a�ciwej perspektywy. 10 Witaminy i dodatki �ywieniowe w walce z rakiem Omawiaj� te� wyniki najnowszych bada� nad wykorzystaniem mikrosk�adnikow pokarmowych w leczeniu raka i �agodzeniu nast�pstw terapii przeciwrakowej. Wprowadzaj� czytelnika w t� szybko rozwijaj�c� si� dziedzin� medycyny, podchodz�c do jej osi�gni�� z ostro�nym optymizmem. Jako lekarz cz�sto mam do czynienia z op�akanymi skutkami nierozwa�nego stosowania witamin w celach dietetycznych, w profilaktyce oraz leczeniu chor�b nowotworowych - dlatego pragn� pochwali� Kedara N. i K. Che Prasad�w za ich rzeteln� publikacj�. Dr n.med. Frank L. Meyskens Jr. Dyrektor Chao Family Comprehensive Cancer Center przy University of California w Irvine WST�P Coraz wi�cej ludzi, zainteresowanych utrzymaniem i popraw� swojej kondycji, stosuje dodatki �ywieniowe. Jak wynika z ostatnich bada�, ponad 40% obywateli Stan�w Zjednoczonych korzysta z nich codziennie. Wi�kszo�� nie zna jednak najnowszych ustale� na temat zwi�zk�w diety z chorob� nowotworow�. Wiele os�b za�ywa preparaty niezgodnie z obecnym stanem wiedzy. Nie ma w�tpliwo�ci, �e nadmierne spo�ycie niekt�rych sk�adnik�w mo�e spowodowa� nieodwracalne uszkodzenia organizmu. Przyjmowanie przeciwutleniaczy, witamin z grupy B i minera��w w�a�ciwie dobranych i w odpowiednich dawkach jest niezwykle istotne dla zachowania zdrowia. Cel napisania ksi��ki by� dwojaki. Po pierwsze, chcieli�my zaznajomi� czytelnik�w z wynikami najnowszych bada� na temat roli przeciwutleniaczy, diety i stylu �ycia w zapobieganiu rakowi oraz ich wykorzystania w terapii wspomagaj�cej leczenie chor�b nowotworowych. Po dru- 12 Witaminy i dodatki �ywieniowe w walce z rakiem gie, pragniemy im pom�c w opracowaniu indywidualnych program�w zapobiegawczo-leczniczych, opartych na diecie i dodatkach �ywieniowych. Tego rodzaju programy trzeba skonsultowa� z lekarzem lub innym specjalist� od dietetyki i terapii przeciwrakowej. Z programu zapobiegania chorobom nowotworowym mog� te� korzysta� osoby, kt�re pragn� utrzyma� dobr� kondycj�, a tym samym unikn�� innych schorze� przewlek�ych, m.in. chor�b serca. Dzi�kujemy Charlotte Jensen za fachow� redakcj�. Szczeg�lne wyrazy wdzi�czno�ci za pomoc nale�� si� Ka-thleen Prasad. Dr Kedar N. Prasad K. Che Prasad Fakty i mity o przeciwutleniaczach, diecie i raku Przeciwutleniacze (antyoksydanty) to zwi�zki chemiczne, kt�re chroni� nas przed uszkodzeniami wywo�anymi przez wolne rodniki. Cz�� z nich syntetyzuje si� w organizmie, inne wchodz� w sk�ad naszej diety. Przeciwutleniacze s� niezb�dne do rozwoju i podtrzymania proces�w �yciowych. Wolne rodniki to atomy lub cz�steczki zawieraj�ce aktywny tlen, produkt uboczny wszelkich proces�w wykorzystania tlenu przez kom�rki. Mog� zniszczy� ca�� kom�rk�, wraz z materia�em genetycznym. Liczne publikacje ksi��kowe i artyku�y zamieszczane w prasie zawieraj� informacje o wynikach najnowszych bada� nad rol� przeciwutleniaczy i diety w profilaktyce oraz leczeniu raka. Niestety, cz�sto dane o wp�ywie przeciwutleniaczy na zdrowie oraz ich u�yteczno�ci w terapii przeciw-rakowej s� sprzeczne. Przyczyni�o si� to do powstania wielu mit�w dotycz�cych u�yteczno�ci mikroelement�w pokarmowych. 14 Witaminy i dodatki �ywieniowe w walce z rakiem 1. Mit: Im wi�cej przyjmowanych mikrosk�adnik�w pokarmowych, w tym przeciwutleniaczy, tym lepsze samopoczucie. Fakt: Pogl�d niebezpieczny w skutkach. Przyjmowanie niekt�rych mikroelement�w w nadmiernych ilo�ciach mo�e by� bardzo szkodliwe. Na przyk�ad nieumiarkowane za�ywanie witaminy A (powy�ej 50000 j.m, czyli jednostek mi�dzynarodowych dziennie przez d�u�szy czas) prowadzi do toksykozy sk�ry i w�troby. U kobiet ci�arnych dawka witaminy A powy�ej 10000 j.m zwi�ksza ryzyko uszkodzenia p�odu. Nadmierne spo�ycie selenu (co najmniej 500 mikrogram�w dziennie przez d�u�szy czas) wywo�uje za�m� (chorob� oczu polegaj�c� na zm�tnieniu soczewki). D�ugotrwa�e stosowanie witaminy Bfi w dawce wi�kszej ni� 50 miligram�w dziennie mo�e si� przyczyni� do wyst�pienia przej�ciowej neuropatii obwodowej (objawiaj�cej si� m.in. dr�twieniem ko�czyn), ust�puj�cej po odstawieniu preparatu. 2. Mit: Witaminy A, C i E - bez wzgl�du na posta� - podobnie oddzia�ywuj� na kom�rki nowotworowe. Fakt: Liczne eksperymenty dowiod�y mylno�ci tego stwierdzenia. Na przyk�ad kwas retinowy oraz jego pochodne skuteczniej hamuj� wzrost kom�rek rakowych ni� witamina A pod innymi postaciami, m.in. retinol, octan retinolu i palmitat retinolu. Witamina E w postaci burszty-nianu d-alfa-tokoferolu ma silniejsze dzia�anie przeciwra-kowe ni� d-alfa-tokoferol, octan d-alfa-tokoferolu i nikoty-nian d-alfa-tokoferolu. Witamin� C stosuje si� pod postaci� kwasu askorbinowego, askorbinianu sodu lub askorbinia-niu wapnia. Przyjmowanie kwasu askorbinowego w zbyt du�ych dawkach mo�e prowadzi� do podra�nie� �o��dka. Fakty i mity o przeciwutleniaczach... 15 Nadmierne za�ywanie askorbinianiu sodu podwy�sza st�enie sodu w moczu, kt�re zwi�ksza ryzyko rozwoju raka p�cherza. Najlepiej stosowa� witamin� C w postaci askorbinianiu wapnia. 3. Mit: Dodatek pierwiastk�w �ladowych, m.in. �elaza, miedzi i manganu, do preparat�w przeciwutleniaj�cych z witamin� C jest korzystny dla zdrowia. Fakt: Wiadomo, �e witamina C w po��czeniu z �elazem, miedzi� lub manganem tworzy wolne rodniki, kt�re mog� uszkodzi� kom�rki. Wymienione pierwiastki w po��czeniu z przeciwutleniaczami s� wch�aniane znacznie szybciej w uk�adzie pokarmowym, co mo�e prowadzi� do nadmiernego odk�adania si� tych substancji w organizmie. Podwy�szone st�enie �elaza jest przyczyn� wielu przewlek�ych chor�b, m.in. uk�adu kr��enia, neurologicznych i nowotwor�w. 4. Mit: Przechowywane w lod�wce mro�one soki owocowe i napoje w proszku nie trac� witaminy C. Fakt: Mro�one soki owocowe i napoje w proszku s� cennym �r�d�em witaminy C, ale trzeba je spo�y� natychmiast po otwarciu. Przechowywane w ch�odnym miejscu i wystawione na oddzia�ywanie �wiat�a oraz tlenu szybko trac� ten sk�adnik. Po up�ywie doby st�enie witaminy C zmniejsza si� o ponad po�ow�. Sok pomara�czowy w kartonach ma wi�cej witaminy C ni� napoje w plastikowych butelkach, ci�g�e otwieranie i zamykanie opakowania zmniejsza jednak jej zawarto��. 5. Mit: Niekt�rzy s�dz�, �e w celach zdrowotnych i zapobiegawczych powinni przyjmowa� wszystkie mikrosk�ad- 16 Witaminy i dodatki �ywieniowe w walce z rakiem niki pokarmowe raz dziennie; inni s� zdania, �e wystarczy za�ywa� mikrosk�adniki, m.in. witamin� C, tylko w wyj�tkowych okoliczno�ciach, np. w czasie przezi�bienia. Fakt: Cz�stotliwo�� za�ywania mikrosk�adnik�w pokarmowych powinna zale�e� od wsp�czynnika ich rozpadu w tkankach. Dla wi�kszo�ci przeciwutleniaczy okres biologicznego p�trwania (czyli czas, po kt�rym st�enie witaminy we krwi spada o 50%) wynosi od 6 do 12 godzin. Metabolizm mikrosk�adnik�w przyjmowanych raz dziennie nie gwarantuje utrzymania sta�ego st�enia przeciwutleniaczy we krwi. Za�ywanie preparat�w przeciwutlenia-j�cych doustnie dwa razy dziennie (rano i wieczorem) stabilizuje ich st�enie w organizmie. Przyjmowanie przeciwutleniaczy prze...
Semi111