USG.doc

USG

Ultradźwięki – fale akustyczne o częstotliwości powyżej 16-20 kHz. W diagnostyce stosuje się fale o częstotliwości 1-12 MHz (w okulistyce nawet do 100 MHz). Wykorzystuje się zjawisko echa – na granicy ośrodków różniących się opornością akustyczną następuje odbicie fali. Jeśli fala trafi na granicę między tkankami o dużej różnicy oporności (ciało stałe-gaz, płyn-gaz), to nastąpi całkowite odbicie fali. Dźwięki o słyszalnej częstotliwości nie są stosowane, bo mają za mała rozdzielczość.

Grzbietowy zanik ultradźwięków – cień akustyczny za ośrodkami nieprzejrzystymi akustycznie.

Im mniejsza częstotliwość, tym głębsza penetracja, np.: 4 MHz – 8 cm, 8 MHz – 3,5 cm.

·         narządy leżące powierzchownie – 5 do 10 MHz (zwykle 5)

·         narządy jamy brzusznej – 2 do 5 MHz (zwykle 3,5)

Schemat działania

głowica → fala → granica ośrodków → powracająca fala → głowica → lampa oscyloskopowa

Struktury hipoechogeniczne – ciemne

Struktury hiperechogeniczne – jasne

Struktury bezechowe – czarne

Mieszana echogeniczność:

1. mieszana – hiper- i hipo-
2. mieszana podwyższona – izo- i hiper-
3. mieszana obniżona – izo- i hipo-

Głowica

·         do budowy wykorzystuje się materiały tworzące spolaryzowane kryształy (cyrkonian ołowiu, kwarc lub tytanian baru)

·         działanie – zjawisko piezoelektryczne:

1.     zmienne napięcie elektryczne przyłożone do głowicy

2.     drgania mechaniczne kryształu

3.     pobudzenie ośrodka otaczającego kryształ

4.     rozchodzenie się fali

5.     fala odbita

6.     odkształcenie mechaniczne w krysztale

7.     przesunięcie ładunków rejestrowane jako napięcie elektryczne

8.     wzmocnienie

9.     obraz

·         wysyłanie fali – 0,3% jednego cyklu, odbiór – 99,7%

Rodzaje głowic:

1. równoległa = liniowa – kryształy ułożone w jednej linii, obraz prostokątny
2. sektorowa – kryształy wykonują ruch obrotowy wokół osi głowicy, obraz w kształcie wachlarza
3. wypukła
4. 1. mechaniczna
   2. elektroniczna – np. CONVEX – przetworniki ułożone są na łuku, obraz wachlarza

Sondy wprowadzane do jam ciała:

1.     doodbytnicze

2.     dopochwowe

3.     przezprzełykowe

Nakładka dystansująca – ustala stałą odległość między głowicą i tkankami, stosowana przy badaniu struktur leżących powierzchownie (bo w polu bliskim jest zła jakość obrazu). Zamiast nakładki można użyć dużej ilości żelu.

Rodzaje nakładek:

1. wodna – poduszeczka z wodą
2. z tworzyw sztucznych – np. z PROKSONU

Formy obrazowania

1. projekcja A (amplituda)

·         jednowymiarowa – wykres zmiany amplitudy echa w czasie

·         stosowana tylko w neurologii i okulistyce

2. projekcja B (brightness)

·         dwuwymiarowa

·         echa są obrazowane jako punkty o jasności zależnej od amplitudy echa

3. projekcja M (motion)

·         głowica jest nieruchoma

·         echa są rejestrowane wg czasu powrotu

·         stosowana w echokardiografii

Nowością jest USG 3D.

Przekroje 2D:

1. podłużny
2. poprzeczny

Zjawisko Dopplera

·         zmiana częstotliwości fali w sytuacji, gdy nadajnik i odbiornik poruszają się względem siebie

·         fala odbita od poruszającej się krwinki powraca ze zmienioną częstotliwością, aparatura oblicza różnicę częstotliwości względne fali wysłanej (= przesunięcie dopplerowskie)

·         przesunięcie dopplerowskie jest wprost proporcjonalne do prędkości krwinki

Metody badania:

·         CW – metoda fali ciągłej

o       ultradźwięki są wysyłane w sposób ciągły

o       wada: nakładają się na siebie fale z różnych ośrodków

·         PW – metoda impulsowa

o       ultradźwięki są wysyłane impulsowo

o       aparat analizuje tylko echa pochodzące z określonej głębokości (w interesującym nas naczyniu tworzy się tzw. bramkę próbkującą)

DUPLEX – połączenie obrazowania w prezentacji B i dopplera metodą PW.

DOPPLER KOLOROWY – analizuje przesunięcie dopplerowskie we wszystkich partiach obrazu (w zadanym obszarze).

CDE (Color Doppler Energy), Power Doppler, angiografia ultrasonograficzna, doppler mocy – obrazuje przepływ na podstawie oceny całkowitej energii sygnału dopplerowskiego. Jest to metoda o największej czułości, nie pozwala na określenie kierunku ruchu i jest bardzo wrażliwa na artefakty ruchowe.

Badanie jamy brzusznej

Przygotowanie do badania:

·         na czczo

·         pełen pęcherz (okno akustyczne, rozsunięcie pętli jelitowych na boki)

·         jeśli pacjent cierpi na zaparcia – Laktuloza + ew. Espumisan

Nie wymagają przygotowania:

1. dzieci do lat 7
2. osoby z cukrzycą

Schemat badania:

1. wątroba
2. drogi żółciowe
3. trzustka
4. nerki
5. pęcherz moczowy
6. przestrzeń okołoaortalna

Utrudnienia ze strony pacjenta

1. brak kontaktu słownego
2. unieruchomienie pacjenta
3. zaburzenia oddychania:
4. 1. niewydolność oddechowa
   2. sztuczna wentylacja
   3. upośledzenie ruchomości oddechowej przepony

Środki kontrastowe

1. wewnątrznaczyniowe – zawierają mikropęcherzyki gazu (o średnicy <7 μm) – rodzaje:
2. 1. głównym składnikiem jest galaktoza (np. Levovist) – pęcherzyki gazu są uwalniane w trakcie wstrzykiwania
   2. głównym składnikiem jest perfluoropentan (np. Echogen) – związek ten w temperaturze pokojowej jest płynem, w temperaturze ciała – przechodzi w stan gazowy
   3. zawierające mikrokapsułki (np. Sonovist, Albumex)
3. nienaczyniowe – do badania przestrzeni zaotrzewnowej (celuloza + symetikon – np. SONO-RX) – pochłaniają gazy, pęcznieją i rozsuwają jelita na boki

Zastosowanie:

1. nieczytelne badanie dopplerowskie (np. przy marskości wątroby)
2. skrócenie czasu badania (np. łatwiejsze szukanie tt. nerkowych u osób otyłych)
3. badanie mikrokrążenia (np. choroba niedokrwienna serca, proces zapalny, guzy)
4. echokardiografia – w celu obrysowania jam serca

Przyszłe zastosowanie: kontrolowanie uwalniania leków zawartych wewnątrz mikropęcherzyków.

Hydrosonografia – metoda polegająca na wypełnieniu światła narządu płynem (np. solą fizjologiczną). Umożliwia badanie zmian w obrębie bony śluzowej i podśluzowej (np. różnicowanie collitis ulcerosa z chorobą Leśniowskiego-Crohna). Przykłady:

1. sonohydrokolografia – badanie jelita grubego
2. sonohydrohisterografia – badanie macicy

Artefakty

Definicja: wszystkie sztuczne struktury nie odpowiadające budowie anatomicznej obiektu.

1. fałszywie negatywne – gdy przesłaniają prawdziwą strukturę
2. fałszywie pozytywne – gdy imitują prawdziwą strukturę

Artefakt spowodowany wielokrotnym odbiciem – w przestrzeni wypełnionej płynem powstają liczne odbicia wyglądające jak pasma (przegrody).

Działania szkodliwe USG

Na obecnym poziomie wiedzy nie da się wykluczyć ewentualnych działań nieporządnych.

Potencjalnie niebezpieczne może być:

1. działanie termiczne (porównywalne z gorącą kąpielą)
2. drgania mechaniczne
3. kawitacja – powstawanie pęcherzyków gazu w przestrzeniach płynowych

2,3 – mogą powodować rozrywanie struktur biologicznych.

Biopsja kontrolowana

Wszystkie biopsje należy wykonywać pod kontrolą USG.

1. sonda biopsyjna
2. 1. głowica biopsyjna
   2. adapter biopsyjny
3. biopsja pod kontrolą zwykłej sondy

Nie nakłuwa się:

1. torbieli bąblowcowej
2. tętniaków
3. naczyniaków
4. guza chromochłonnego

Biopsja trzustki, wątroby – konieczne nadanie PLT i czasy krzepnięcia przed biopsją.

Typy biopsji:

1. BAC
2. biopsja tnąca – igłą tnąca

·         ocena zmian rozlanych

·         igła wycina większy fragment tkanek

Wskazania do USG

UZUPEŁNIĆ LISTĘ – str. 65

1/5