Przygotowanie projektu organizacji pracy.doc

Przygotowanie projektu organizacji pracy

Mirosława Suchocka

Pedagog specjalny, nauczyciel wychowania przedszkolnego. Była dyrektor Przedszkola Integracyjnego i Szkoły Podstawowej STO. Trener nauczycieli, współpracownik Akademii Pedagogiki Specjalnej. Współpracowała przy realizacji projektów EFS: „Wiejski Ośrodek Edukacji Przedszkolnej - szansą na harmonijny rozwój dzieci” i „Małe Mazowieckie Przedszkole”.

PRZYGOTOWANIE PROJEKTU ORGANIZACJI PRACY ZESPOŁU I PUNKTU PRZEDSZKOLNEGO

Podstawą utworzenia punktu lub zespołu przedszkolnego jest ustalenie jego ram organizacyjnych. Wymagania związane z organizacją pracy w punkcie/zespole przedszkolnym określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 stycznia 2008 roku, w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania  (Dz. U. nr 7 z  2008 r.,  poz. 38).

Organ, który pragnie prowadzić punkt lub zespół przedszkolny (niezależnie od tego, czy jest to gmina, osoba prawna czy fizyczna) zobowiązany jest do opracowania projektu organizacji pracy, zgodnie z wymaganiami zawartymi w  § 2 rozporządzenia.

W kolejnych częściach materiału omawiam poszczególne punkty § 2 rozporządzenia, uzupełniając to omówienie kilkoma własnymi sugestiami i propozycjami praktycznych rozwiązań. Mogą one, moim zdaniem stać się inspiracją do autorskich rozwiązań, jakie zastosujecie Państwo w zespołach i punktach przedszkolnych przez Was prowadzonych.

Nazwa zespołu lub punktu oraz miejsce jego utworzenia (dokładny adres).

Nazwa może zawierać określenia: Niepubliczny Punkt Przedszkolny w ….; Publiczny Zespół Wychowania Przedszkolnego przy Szkole Podstawowej w …., Publiczny Punkt Przedszkolny prowadzony przez Stowarzyszenie Wsi w… Możemy również ustalić konkretną nazwę np. Niepubliczny Punkt Przedszkolny „Zaczarowany Zakątek” w …. itp.

Cele i zadania punktu/zespołu przedszkolnego oraz sposób ich realizacji.

W tym obszarze należy sformułować konkretne cele dla konkretnego punktu/zespołu z uwzględnieniem uwarunkowań środowiskowych, indywidualnych potrzeb przyjmowanych dzieci (w tym również potrzeb dzieci niepełnosprawnych oraz dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych), potrzeb rodziców i opiekunów dzieci. Formułując cele należy pamiętać o tym, że jednym z głównych zadań wychowania przedszkolnego jest przygotowanie dzieci do podjęcia nauki w szkole. Istotnym elementem w określaniu celów jest możliwość przeniesienia ich na konkretne sposoby realizacji, dlatego cele powinny być konkretne, jasno i w zwięzły sposób sformułowane. Nie powinno ich być też zbyt wiele, powinny natomiast dotyczyć wszystkich ważnych aspektów działalności przedszkola, takich jak:

·         przygotowanie dziecka do nauki szkolnej;

·         wspieranie wszechstronnego rozwoju dziecka, zgodnie z jego potencjałem i możliwościami rozwojowymi;

·         nauczenie dziecka samodzielności w zdobywaniu wiedzy, współpracy i współdziałania w grupie, rozwijanie kreatywności;

·         dbałość o zdrowie i bezpieczeństwo dzieci;

·         współpraca z rodzicami, opiekunami i środowiskiem lokalnym. 

Formułując cele należy oprzeć się również na Podstawie programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 23 grudnia 2008 r. (Dz. U. z 2009 r. nr 4, poz. 17) - nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego obowiązuje począwszy od roku szkolnego 2009/2010.

Wśród celów i sposobów ich realizacji można umieścić również specyficzne działania podejmowane przez dany zespół/punkt przedszkolny np.:

·         działania na rzecz ochrony środowiska, czy włączenie się w działania gminy na rzecz zrównoważonego rozwoju,

·         promowanie regionu, kultury regionalnej, twórców ludowych i rozwijania umiejętności dzieci w tym kierunku,

·         rozwijanie umiejętności dzieci w kierunku wykorzystywania nowoczesnych technologii, nauki języków obcych czy języków mniejszości narodowych itd. 

Jeżeli zespół lub punkt przedszkolny będą mieściły się przy szkole podstawowej, dobrym pomysłem byłoby, aby ich cele były zbieżne z niektórymi celami szkoły, co pozwoli zapewnić kontynuację działań.

Pamiętajmy również o tym, że samo sformułowanie celów to za mało, należy określić również sposoby ich realizacji. I tak np. cel związany z ochroną środowiska może być realizowany poprzez segregację odpadków, zwracanie uwagi dzieci na potrzebę oszczędzania wody i światła, przeprowadzanie akcji „Sprzątanie Świata” itp.

Przykładowe cele dla zespołu/ punktu przedszkolnego i sposoby ich realizacji  zamieszczone zostały w załączniku nr 1.

Dzienny wymiar godzin zajęć w zespole/punkcie przedszkolnym

Kolejnym punktem opracowania projektu organizacji jest określenie dziennego wymiaru godzin zajęć (w tym również wymiaru godzin przeznaczonych na realizację całości lub wybranej części podstawy programowej wychowania przedszkolnego). Planując czas pracy zespołu/ punktu należy uwzględnić następujące, określone w rozporządzeniu wymagania:

·         w zespołach wychowania przedszkolnego zajęcia prowadzone są tylko w niektóre, określone dni tygodnia,

·         w punktach przedszkolnych zajęcia prowadzone są przez cały rok szkolny,  z wyjątkiem przerw określonych przez organ prowadzący,

·         minimalny dzienny wymiaru godzin zajęć w zespole lub punkcie, w czasie którego jest realizowana podstawa programowa wychowania przedszkolnego wynosi 3 godziny,

·         minimalny tygodniowy wymiar godzin zajęć, w czasie którego jest realizowana podstawa programowa wynosi 12 godzin.  

Zatem w przypadku zespołu przedszkolnego mogą to być np. trzy dni w tygodniu – poniedziałek, środa, piątek, po 4 godziny pracy dydaktycznej.

Jeżeli zespół/punkt przedszkolny mieści się przy szkole, do której uczniowie dojeżdżają szkolnymi autobusami, dobrze jest dopasować godziny otwarcia zespołu/punktu do godzin kursowania autobusów szkolnych. Ułatwi to niektórym rodzicom dowóz dzieci do zespołu/punktu przedszkolnego i ich powrót do domu.

Ustalając konkretne godziny zajęć dydaktycznychw zespole lub punkcie przedszkolnym musimy niewątpliwie uwzględnić liczbę dzieci w grupie z jaką będziemy pracować – im więcej dzieci w grupie, im mniej możliwości zindywidualizowania oddziaływań dydaktyczno – wychowawczych, tym więcej czasu potrzebujemy na realizację podstawy programowej.

Ustalając czas pracy zespołu lub punktu organ prowadzący powinien kierować się względami ekonomicznymi. Otwarcie punktu przedszkolnego na 5 godzin dziennie, przez 5 dni w tygodniu dla pięciorga dzieci przeczy zasadom ekonomi. Należy jednak pamiętać o tym, że tam gdzie będą grupy różnowiekowe, liczniejsze niż 10 dzieci, warto zastanowić się nad wydłużeniem dziennego wymiar godzin np. do 5 godzin (czyli akurat tyle, ile przewiduje się na realizację podstawy programowej w tradycyjnych przedszkolach).

Planując czas pracy punktu/zespołu musimy również kierować się potrzebami rodziców dzieci.

Należy jednak pamiętać o tym, że zwiększenie czasu pracy ponad 5 godzin dziennie wiąże się z dodatkowymi kosztami i koniecznością spełnienia dodatkowych wymagań, np. żywieniowych czy sanitarnych. Pobyt dziecka w zespole/punkcie przedszkolnym powyżej 5 godzin wiąże się z koniecznością zatrudnienia drugiego nauczyciela, wprowadzenia co najmniej trzech posiłków oraz leżakowania (konieczność zapewnienie odpowiednich materacy, leżaków czy pościeli oraz odpowiednich warunków sanitarnych związanych z ich przechowywaniem i czystością). 

Pamiętajmy też o możliwościach dzieci i ich gotowości do przebywania w grupie. Nawet jeżeli punkt przedszkolny jest czynny 10 godzin, to dziecko nie powinno w nim przebywać dłużej niż 9 godzin dziennie – z uwzględnieniem odpoczynku, czyli leżakowania (wiąże się to z poziomem rozwoju psychoruchowego małych dzieci – szczególnie tych 3 – 4 letnich, ich małą odpornością na nadmiar bodźców płynących z zewnątrz).
 

Warunki przyjmowania dzieci na zajęcia w zespole/punkcie – rekrutacja

Zajęcia wychowania przedszkolnego w zespołach i punktach mogą być prowadzone w grupach liczących od 3 do 25 dzieci (§ 2 ustęp 2 rozporządzenia). Pamiętajmy też o tym, że grupy dzieci w zespołach/punktach będą w większości przypadków różnowiekowe (do jednej grupy mogą chodzić dzieci w wieku 3, 4 i 5 lat). Jeżeli grupa dzieci przekracza maksymalną, przewidzianą rozporządzeniem liczbę 25 dzieci, to najlepiej jest utworzyć dwie grupy przedszkolne, proponowałabym jednak zachowanie grup mieszanych wiekowo. Grupy różnowiekowe są, jak podaje literatura pedagogiczna, jedną z bardziej odpowiednich form organizacji pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym.

Rozpoczynając przyjmowanie dzieci do zespołu/punktu przedszkolnego powinniśmy kierować się zarówno naszymi możliwościami (np. lokalowymi, kadrowymi) jak również potrzebami lokalnego środowiska. Na wstępie należy ustalić jasne kryteria, określające zasady przyjęcia dzieci do zespołu/punktu, które pozwolą rodzicom i opiekunom dzieci dokonać właściwego wyboru i zapisać dziecko do placówki. Kryteria te mogą być zróżnicowane w zależności:

·         od planowanej liczby miejsc w zespole/punkcie przedszkolnym (co warunkują zarówno lokalowe, kadrowe jak i finansowe względy),

·         od liczby zakładanych/istniejących już w danym środowisku placówek przedszkolnych i dalszego zainteresowania rodziców edukacją przedszkolną swoich dzieci,

·         do potrzeb środowiska lokalnego, np. potrzeby wsparcia dzieci z najuboższych rodzin z terenu gminy czy też dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

Pamiętajmy, że pierwszeństwo w przyjęciach do zespołu/punktu powinny mieć dzieci, które najwcześniej będą rozpoczynały naukę w szkole. Możemy też  w pierwszej kolejności przyjmować do przedszkola dzieci rodziców pracujących.

W przypadku publicznych zespołów lub punktów (w wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych przypadkach) możemy również ustalić kryterium finansowe (określić np. maksimum socjalne, powyżej którego dzieci z rodzin bardzo dobrze sytuowanych nie będą przyjmowane do zespołu/punktu - pod warunkiem że na danym terenie funkcjonują również inne niepubliczne, dostępne placówki przedszkolne).

Powinniśmy też określić zasady przyjmowania do zespołu/punktu dzieci niepełnosprawnych, jak również ustalić dokumentację, jaką powinni przekazać rodzice tych dzieci, np.: orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub opinię psychologa o wczesnym wspomaganiu rozwoju dziecka, mogą to być również zaświadczenia lekarskie o stanie zdrowia dziecka. Trzeba jednak pamiętać o tym, że rodzice nie mają bezwzględnego obowiązku przekazywania tych dokumentów nauczycielom zespołu/punktu, a przekazywane dokumenty nie muszą być oryginałami.

Podstawą dobrze prowadzonego naboru dzieci do zespołu/punktu, jest dobra informacja o tym, że rozpoczęliśmy przyjmowanie dzieci. Plakaty, foldery, ulotki są formą rozpropagowania naszego zespołu/punktu wśród społeczności lokalnej. Miejsca, gdzie powinniśmy dotrzeć z tą informacją to: przychodnie zdrowia, a szczególnie poradnie D, szkoła podstawowa, ośrodek pomocy społecznej, parafia, dom kultury.

Dobrze jest przygotować specjalną kartę zgłoszenia dziecka do zespołu/punktu przedszkolnego i dołączyć do niej krótką informację dla rodziców i opiekunów, dotyczącą najważniejszych kwestii, które powinni poznać na początku, zgłaszając dziecko do przedszkola (np. informacja o przyjętych kryteriach naboru dzieci, informacje o godzinach pracy punktu/zespołu przedszkolnego, programie zajęć, planowanych metodach pracy, kadrze, opłatach...). Takie informacje możemy opracować w formie ulotki czy plakatu.

Po zakończeniu rekrutacji bardzo dobrą praktyką jest zapraszanie dzieci wraz z rodzicami na zajęcie integrujące, które będziemy prowadzić w dniach poprzedzających oficjalne rozpoczęcie działalności zespołu/punktu. Takie zajęcia pozwolą wszystkim poznać się nawzajem i wpłyną na lepsze samopoczucie dzieci, które przyjdą do zespołu/punktu po raz pierwszy.

Przykładowe wzory karty zgłoszenia dziecka do zespołu/punktu przedszkolnego oraz ulotki informacyjnej dla rodziców zamieszczone zostały w załącznikach nr 2 i 3.

Prawa i obowiązki wychowanków zespołu/punktu przedszkolnego

Przy konstruowaniu tego punktu możemy sięgnąć do podstawowych praw dzieci zawartych w Konwencji o Prawach Dziecka. Możemy też sami określić prawa, jakie będą miały dzieci uczęszczające do danego zespołu/punktu. Pamiętajmy również o sformułowaniu obowiązków dzieci.

Podstawowym prawem dzieci przebywających w zespole/punkcie przedszkolnym jest prawo do szacunku, nietykalności cielesnej, poczucia bezpieczeństwa i wyrażania własnego zdania. Dzieci mają prawo do zabawy i nauki, na miarę swoich indywidualnych potrzeb i możliwości.

Najważniejszym obowiązkiem dzieci jest przestrzeganie prawa innych osób do szacunku i nietykalności cielesnej. Do obowiązków dzieci należy również szanowanie własności innych osób i wspólnego mienia zespołu/punktu przedszkolnego.

Zapisane w ten sposób prawa i obowiązki możemy starać się napisać w bardziej dostępnej dla dzieci formie i zawiesić je w widocznym miejscu. Najważniejsze jest abyśmy odwoływali się do tych praw i obowiązków, tak aby dzieci rozumiały doniosłość tych zapisów i ich wartości w codziennym życiu przedszkolaka.

Organ prowadzący odpowiada za zapewnienie odpowiednich warunków i ustalenie zasad pobytu dzieci w zespole/punkcie przedszkolnym, gwarantujących im bezpieczeństwo, zaś nauczyciel  jest odpowiedzialny za ich respektowanie i przestrzeganie w codziennej pracy.

Sposób sprawowania opieki nad dziećmi w czasie zajęć

W tym miejscu projektu organizacji należy określić sposób sprawowania opieki nad dziećmi w czasie prowadzenia zajęć dydaktycznych, jak również w trakcie całego pobytu dzieci w punkcie/zespole przedszkolnym. Najczęściej opiekę nad dziećmi będzie sprawował nauczyciel. Należy tu jednak wymienić te zajęcia, wycieczki, wyjścia, w czasie których będzie potrzebna pomoc innych osób, np. rodziców. Zależy to oczywiście od liczebności grupy i kondycji psychoruchowej dzieci (mam tu na myśli dzieci niepełnosprawne, które nie mogą w niektórych przypadkach obyć się bez pomocy osoby dorosłej – jeżeli w grupie będzie dziecko niesprawne ruchowo, to powinniśmy przewidzieć, kto będzie asystował nauczycielowi podczas zajęć, aby wspomagać to dziecko w czynnościach i zadaniach wynikających z codziennej pracy w grupie).

Przykład

W  niektórych krajach europejskich, np. Holandii, Wielkiej Brytanii pobyt dziecka w przedszkolu składa się tak jakby z dwóch modułów. Pierwszy – to godziny pracy dydaktycznej, za które w pełni odpowiada nauczyciel. Odpowiada on wtedy również za bezpieczeństwo dzieci. Drugi moduł – to godziny pobytu dziecka w przedszkolu nieobjęte zajęciami dydaktycznymi. Za opiekę nad dziećmi w tym czasie odpowiadają rodzice lub organ prowadzący przedszkole. Są to najczęściej godziny poranne, kiedy dzieci przychodzą do przedszkola, np. pomiędzy 8.00 a 9.00 i godziny po obowiązkowych zajęciach, do chwili odbioru dziecka przez rodziców bądź osobę przez nich upoważnioną. Za bezpieczeństwo  i opiekę nad dziećmi odpowiadają wtedy konkretni rodzice, w ramach pomocy przedszkolu, lub osoby zatrudnione przez organ prowadzący, ale nie będące nauczycielami, co znacznie obniża koszty ich zatrudnienia. Niekiedy też organ prowadzący przedszkole organizuje w swojej świetlicy zajęcia pozalekcyjne, na które są przyprowadzane dzieci 5-letnie tuż po obowiązkowych zajęciach przedszkolnych. Przyprowadza je osoba zatrudniona przez organ prowadzący. W świetlicy mogą przebywać dzieci z różnych przedszkoli i tylko te, które rzeczywiście w tym czasie potrzebują opieki. W podobny sposób jest organizowana opieka nad dziećmi w czasie posiłków i dni wolne od zajęć. Taki sposób organizacji pozwala na pełne wykorzystanie czasu pracy przez nauczyciela. Prowadzi on działania związane  z dydaktyczną stroną pobytu dziecka w przedszkolu. Organ prowadzący płaci nauczycielowi za rzeczywiste, wypracowane godziny, a nie za pobyt czy gotowość do pracy.

 

Warunki przyprowadzania oraz odbierania dzieci z zajęć w punkcie/zespole

Dzieci uczęszczające do punktu/zespołu przedszkolnego mogą być przyprowadzane   i odbierane wyłącznie przez rodziców (prawnych opiekunów) lub upoważnioną przez nich osobę, zapewniającą dziecku pełne bezpieczeństwo. Należy pamiętać o tym, że dzieci mogą być odbierane z przedszkola tylko przez osoby pełnoletnie. Rodzice/opiekunowie powinni pisemnie powiadomić nauczyciela, kto będzie odbierał dziecko po zajęciach w przypadku, jeżeli nie będzie to sam rodzic. Informacje te można zawrzeć w karcie zgłoszenia dziecka do przedszkola lub w osobnym oświadczeniu (przykładowy wzór oświadczenia zamieszczony został w załączniku nr 4). Jest to niezwykle ważne, albowiem w razie nieszczęśliwego wypadku dziecka, całą odpowiedzialność za niedopełnienie tych wymagań będzie ponosił nauczy...