osobowosc_stres.pdf

Procesy emocjonalne i motywacyjne

Emocja, (łac. emotion) silne odczucie (świadome lub nieświadome) o charakterze pobudzenia

pozytywnego (pod wpływem szczęścia, zachwytu, spełnienia) lub negatywnego (pod wpływem

gniewu, odrazy, strachu).

W szerszym znaczeniu emocje (procesy emocjonalne) to procesy psychiczne, które poznaniu i

czynnościom podmiotu nadają jakość oraz określają znaczenie, jakie mają dla niego będące źródłem

emocji przedmioty, zjawiska, inni ludzie, a także własna osoba, czyli wartościują stymulację.

Klasyfikacja procesów emocjonalnych

Tradycyjna psychologia introspekcyjna wyróżniała trzy istotne cechy procesów emocjonalnych:

znak emocji (wartościowość, walencja) ich pozytywny (przyjemność) lub negatywny (przykrość)

charakter;

natężenie emocji, które wiąże się z wielkością wpływu tego procesu na zachowanie, tok myśli itp.;

treść emocji, które określa znaczenie bodźca i usposabia do konkretnego zachowania (np. lęk do

ucieczki, a gniew do zachowań agresywnych).

Wymień trzy istotne cechy procesów emocjonalnych.

Procesy emocjonalne są często dzielone na:

uczucia stany psychiczne wyrażające ustosunkowanie się człowieka do określonych zdarzeń,

ludzi i innych elementów otaczającego świata, polegające na odzwierciedleniu stosunku człowieka

do rzeczywistości. Czuje się coś do kogoś lub czegoś np. miłość. Uczucia stanowią świadomą

interpretację emocji, dokonywaną na podstawie zakodowanych w pamięci człowieka wzorów

kulturowych i doświadczeń oraz podyktowanej nimi oceny sytuacji. Ta sama emocja rozumiana

jako niezależny od woli proces psychiczny, będący reakcją organizmu na bodźce może zostać

zinterpretowana jako różne uczucia w zależności od sytuacji. Przykładowo zespół reakcji organizmu

związany m.in. ze wzrostem poziomu adrenaliny, przyspieszonym tętnem i odpowiednim

pobudzeniem układu nerwowego może być interpretowany (uświadamiany) jako strach, lęk, obawa

lub panika w zależności od nasilenia emocji oraz rozpoznania wywołujących ją bodźców. Ponieważ

rozpoznanie (uświadomienie sobie, zinterpretowanie) emocji jako określonego uczucia polega na

nadaniu jej określonego znaczenia (związaniu jej z określonym pojęciem), uruchomiona zostaje

wiedza o właściwych temu uczuciu konotacjach kulturowych. Może być to motorem określonych

działań człowieka. Uczucia wyższe obejmują m.in. uczucia moralne (etyczne), uczucia estetyczne i

uczucia intelektualne. Niekiedy używa się pojęcia uczucia do określenia zarówno emocji, nastroju

jak i sentymentu.

afekty – uczucia powstające najczęściej pod wpływem silnych bodźców zewnętrznych, zwłaszcza

działające nagle, (gniew, złość, rozpacz, radość i strach). Posiadające wyraźny komponent

fizjologiczny i ograniczające racjonalność działania. Pojęcie używane niekiedy jako synonim

emocji.

emocje silne wzruszenie, silne uczucie. Np. gniew, trema. Można czuć miłość do kogoś to jest

uczucie, lub przypływ miłości to emocja. Pojęcia "uczucie" i "emocja" są używane niekiedy

zamiennie.

nastroje – uczucia długotrwałe o małej sile i spokojnym przebiegu (zadowolenie lub

niezadowolenie, wesołość lub smutek, niepokój, tęsknota).

namiętności – to trwałe skłonności do przeżywania różnych nastrojów i afektów w związku z

określonymi celami dążeń człowieka. Namiętności mają dużą siłę pobudzającą, ukierunkowują

myśli, spostrzeżenia, pamięć i inne procesy psychiczne. Są charakterystyczne dla wieku młodego, z

czasem słabną, ale niektóre (np. chciwość) mogą narastać.

sentymenty (postawy emocjonalne) odnosi się do trwałych sympatii bądź antypatii np. "nie lubię

antypatii", "nie lubię brukselki".

Ze względu na wielość pojęć, które odnoszą się do stanów afektywnych, trudno o takie definicje,

które nie nakładałyby się na siebie. Znakomita większość badaczy zgadza się co do wyraźnego

rozróżnienia dwóch odmienne zjawisk:

emocja jako względnie nietrwałe stany afektywne, o silnym zabarwieniu i wyraźnym

wartościowaniu, poprzedzone jakimś wydarzeniem i ukierunkowane. Na emocje składają się trzy

odrębne składniki: wyraz mimiczny, pobudzenie fizjologiczne i subiektywne doznanie.

nastrój o znacznie mniejszym nasileniu i długim czasie trwania (np. nostalgia, irytacja,

samotność, tęsknota, dobrostan wewnętrzny).

Emocje są również dzielone na pierwotne niższe, które dotyczą zaspokojenia biologicznych

potrzeb organizmu i wtórne wyższe, mające charakter społeczny, dotyczące sfery wartości i

wiedzy.

Wymień trzy stany związane z przeżywaniem emocji, które różnią się trwałością lub przebiegiem w

czasie.

Podaj dwa co najmniej dwa kryteria wg których można różnicować stany emocjonalne.

Porównaj afekt i nastrój.

Fizjologia emocji

Procesy emocjonalne są ściśle związane z funkcjonowaniem układu limbicznego, jako układu

integrującego czynności struktur korowych (zwłaszcza kory czołowej) z procesami

neuroendokrynnymi i czynnością autonomicznego układu nerwowego. Zaangażowany jest głównie

pień mózgu i układ limbiczny, ciało jest obszarem ekspresji emocji.

Według podejścia fizjologicznego emocje są złożonymi reakcjami automatycznymi. Powstały w

wyniku rozszerzenia mechanizmów zachowania homeostazy.

Gniew – reakcja emocjonalna na niepowodzenie lub wzburzenie emocjonalne, czasami z

nastawieniem agresywnym (zob. złość).

Gniew wyrażany jest spontanicznie: krzykiem, gestami, czasem rękoczynami ale może też być

powstrzymany. Reagowanie gniewem jest często ucieczką od odpowiedzialności, wówczas gdy

człowiek jest niezdolny do rozwiązania trudności. Ludzie wpadają w gniew również, gdy nie mają

pewności o słuszności własnych poglądów, ale dopuszczają, że nie mają racji.

Umiejętność kontroli gniewu zależy od socjalizacji danego człowieka. Osoby szczególnie podatne

na gniew nazywane są impulsywnymi; są one z tego powodu często negatywnie oceniane przez

otoczenie.

Emocja ta jest często związana z powtarzającym się oddziaływaniem czynników stresogennych.

Osoba narażona na działanie bodźców stresogennych i pozbawiona możliwości reakcji na nie,

zaczyna reagować gniewem.

W buddyzmie gniew uważany jest za jedno z najważniejszych splamień, przeszkadzających w

osiągnięciu oświecenia. W chrześcijaństwie gniew jest wymieniany jako jeden z siedmiu grzechów

głównych, gdyż świadomie podsycany i budzony, jest sprzeciwieniem się miłości bliźniego, która

stanowi podstawową zasadę moralną Nowego Testamentu.

Opisz emocję podstawową – gniew.

Radość to uczucie zadowolenia i satysfakcji przejawiające się śmiechem, optymistycznym

spojrzeniem na rzeczywistość czy poczuciem beztroski, odbierane przez człowieka przyjemnie.

Przebieg radości jest zwykle stosunkowo gwałtowny. Pojawia się najczęściej ona w wyniku

pomyślnego zbiegu zdarzeń, stopniowo (zwykle w około godzinę) ustępując. Jej miejsce zajmuje

wówczas szczęście.

Są również ludzie, choć są to już znacznie rzadsze przypadki, u których stan radości utrzymuje się

praktycznie przez cały okres życia.

Skrajne formy radości nazywane są euforią. Jest to jedna z najprzyjemniejszych emocji.

Na krótki czas radość lub euforię wywołuje także alkohol oraz wiele środków odurzających, np.

opiaty. Jest to jedna z psychologicznych przyczyn uzależnień.

Opisz emocję podstawową – radość.

Smutek to jedna z emocji. Osoba odczuwająca smutek odbiera go najczęściej jako zjawisko

negatywne, choć na przykład u pracoholików jest on nastrojem sprzyjającym pracy.

Smutek jest jednym z głównych objawów depresji. Towarzyszy mu często rozdrażnienie, złość itp.

Smutek pojawia się np. wtedy, gdy w czymś się nam nie powodzi, ale także wtedy, kiedy pozornie

wszystko jest w porządku, ale otaczająca rzeczywistość nie daje zadowolenia, nie wystarcza.

Powodem smutku może być także samotność, lenistwo lub przesyt w rozrywkach.

Reakcja na smutek zależy od osobowości danego człowieka. Niektórzy są osowiali, inni natomiast

robią się nerwowi. Prawie zawsze objawia się on poczuciem zrezygnowania i bezsilności w

kontaktach międzyludzkich.

To uczucie nieraz jest ignorowane przez społeczeństwo. Długotrwały, nasilający się smutek, może

doprowadzić do depresji. Jest to okres, kiedy zdecydowanie maleje chęć do życia, ale często nie ma

się nawet siły, żeby przerwać ten stan. Żeby go przerwać potrzeba wiele wewnętrznej siły i czasem

kogoś drugiego aby w tym pomógł.

Opisz emocję podstawową – smutek.

Strach silna przykra emocja o charakterze wrodzonym, pojawiająca się w sytuacjach realnego

zagrożenia. Wrodzoną reakcją organizmu w takiej sytuacji jest odruch ucieczki, walki lub bezruchu.

Psychopatologia odróżnia strach od lęku, którego obiekt jest zawsze odległy w czasie i przestrzeni,

wyobrażony, często irracjonalny.

Strach nie wiąże się z odczuwaniem sytuacji jako niebezpiecznej, ale źródło tej reakcji stanowi

aktualny, określony stan organizmu. Szybko wygasa jeżeli po wystąpieniu bodźca, który go

wywołał, nie ma przykrych skutków jego działania. Wtedy reakcja zanika, a organizm

przystosowuje się do zaistniałej sytuacji. W sytuacji, kiedy szkodliwe działanie bodźca trwa,

przeżycie strachu rozwija się i nasila.

W przypadku bardzo silnego strachu jako element przygotowania do ucieczki może nastąpić

nieświadome wypróżnienie. Celem takiej reakcji fizjologicznej jest zmniejszenie ciężaru ciała, aby

ułatwić ucieczkę. Innym przejawem pełnej mobilizacji organizmu jest napięcie wszystkich mięśni.

Przejawem może być uniesienie się włosów na głowie człowieka, co jest analogią do jeżenia się

sierści u zwierząt.

Opisz emocję podstawową – strach.

Wstręt to silna emocja, wyrażająca niechęć, odrazę do czegoś, kogoś, jakiejś sytuacji. Czynnik

wywołujący wstręt może mieć charakter materialny (np. szczur, ścieki, kał, padlina) lub

abstrakcyjny (brzydzę się kradzieżą).

Wstręt przejawia się jako dystansowanie się od jakiegoś obiektu, wydarzenia, lub jakiejś sytuacji i

daje się scharakteryzować jako odrzucenie.

Jeden rodzaj zmian odróżnia wstręt od innych emocji – tylko wstręt łączy się ze specyficznym

stanem fizjologicznym, którym są mdłości.

Innym fizjologicznym zjawiskiem towarzyszącym wstrętowi jest zwiększone ślinienie się. Nie

przeprowadzono badań eksperymentalnych, które wskazywałyby na powiązanie wstrętu z

mdłościami czy ślinieniem się, jednak wiadomo, iż wstręt jest powiązany z reakcją

przywspółczulnej części AUN.

Poświęcone badania dotyczące ekspresyjnego składnika wstrętu dotyczyły twarzy.

Na podstawie wszystkich opisów można stwierdzić, iż aktywność mięśni twarzy skupia się wokół

ust i nosa. Ruchy mięśni albo odwodzą od przyswajania czegoś przez ciało (np. marszczenie nosa,

uniesienie dolnej wargi) albo zachęcają do usunięcia czegoś (rozwarcie ust, któremu towarzyszy lub

nie towarzyszy wysunięcie języka)

Swoistą cechą wstrętu jest odraza. Doświadczenie wstrętu jest raczej krótkotrwałe. Do wstrętu

często odwołują się dowcipy, a w pewnych budzących wstręt sytuacjach typową reakcją jest śmiech

(a nie mimika twarzy wyrażająca wstręt)

Opisz emocję podstawową – wstręt.

Motywacja

Motywacja – stan gotowości istoty rozumnej do podjęcia określonego działania, to wzbudzony

potrzebą zespół procesów psychicznych i fizjologicznych określający podłoże zachowań i ich zmian.

Procesy motywacyjne ukierunkowują zachowanie jednostki na osiągnięcie określonych, istotnych

dla niej stanów rzeczy, kierują wykonywaniem pewnych czynności tak, aby prowadziły do

zamierzonych wyników (zmiana warunków zewnętrznych, zmiana we własnej osobie, zmiana

własnego położenia). Jeśli człowiek jest świadomy wyniku wykonywanych czynności wówczas ten

wynik będzie nazywany celem. Proces motywacyjny składa się z zespołu pojedynczych motywów.

Motywem nazwać zaś można przeżycie pobudzające człowieka do działania lub powstrzymujące go,

lub przeszkadzające jego wykonaniu.

Proces motywacyjny.

wzbudzanie energii;

ukierunkowywanie wysiłku na cel;

selektywność uwagi w stosunku do bodźców – zwiększenie wrażliwości na bodźce istotne;

zorganizowanie reakcji w zintegrowany wzorzec;

kontynuowanie czynności, dopóki warunki, które ją zapoczątkowały nie ulegną zmianie

pobudzenie emocjonalne – uczucia dodatnie (w przypadku realizacji zamierzeń) lub ujemne (w

przypadku niespełnienia)

Której fazie procesu motywacyjnego towarzyszy zwiększona wrażliwość na bodźce istottne dla

osiągnięcia celu?

Według psychologa Janusza Reykowskiego napięcie motywacyjne pojawia się gdy podmiot

dostrzeże stan rzeczy, który mógłby zredukować napięcie, a także gdy wytwarza się u niego

przeświadczenie, że wartość gratyfikacji da się osiągnąć.

Kiedy pojawia się napięcie motywacyjne?

Wzrost motywacji może wynikać ze wzrostu, do pewnego poziomu, prawdopodobieństwa sukcesu

lub porażki w działaniu mającym na celu osiągnięcie wyniku. Motywacja będzie miała maksymalne

natężenie, gdy prawdopodobieństwo sukcesu i porażki będzie równe. Poziom motywacji zależy też

od wysiłku i ryzyka związanego z daną czynnością. Początkowy wzrost wysiłku i ryzyka zwiększa

motywację jednostki, przy ich dalszym wzroście proces ten osiąga optymalny poziom, następnie

malejąc aż do wartości ujemnych.

Kiedy napięcie motywacyjne osiąga maksymalną wartość?

Rodzaje motywacji

wewnętrzna – aktywizacja następuje gdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich potrzeb

zewnętrzna – polega na wzbudzeniu potrzeb przez stosowanie kar i nagród, informowaniu o

możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu tymi możliwościami

Wymień i opisz dwa podstawowe rodzaje motywacji.

Motywacja negatywna, zwana ujemną, to mechanizm oparty na różnego rodzaju karach związany z

zachowaniem typu „dążenie od”, który opiera się na unikaniu. Im bliższa jest kara, tym bardziej

widoczny jest unik. Powoduje ona u pracownika lęk przed utratą m.in. stanowiska, wysokości

dotychczasowej pensji bądź nawet pracy, a tym samym mobilizuje do efektywniejszych działań,

głównie w celu uniknięcia kary.

Na czym polega motywacja negatywna?

Motywacja pozytywna zwana dodatnią, oparta jest na dodatnich wzmocnieniach. Związana z

zachowaniem „dążenia do”, które to zachowanie jest silniejsze im bliższa jest droga do

zapowiedzianej nagrody. Motywacja pozytywna ma umożliwić człowiekowi osiągnięcie lepszego

niż dotychczas poziomu zaspokojenia potrzeb.

Na czym polega motywacja pozytywna?

Jak zwiększyć motywację?

Deklaracja innym tego, co mamy zrobić. Czyniąc to angażujemy własne ja. Nie podjęcie działania,

bądź nie wykonanie zadeklarowanego zadania może wywołać w nas dysonans nieprzyjemne

napięcie wynikający z niezgodności tego co zapowiedzieliśmy, że zrobimy (działanie) z tym co

robimy (brak działania). Zaistniałe napięcie motywuje nas do jego usunięcia. Najkorzystniejsze dla

nas jest podjęcie działania. Jeżeli tego nie zrobimy może ucierpieć nasza samoocena oraz nie

będziemy w stanie usunąć dysonansu, gdyż mamy świadków naszego niepowodzenia.

Analiza celów. Podstawowa czynność. Jeśli wiemy co jest dla nas naprawdę ważne i na czym nam

zależy łatwiej jest się za to zabrać. Jeżeli dane zadanie jest dla nas bardzo istotne może to wzbudzić

w nas motywację wewnętrzną, czyli tendencję do podejmowania i kontynuowania działania ze

względu na samą treść tej aktywności. Oznacza to, że samo działanie będzie dla nas ważne i

nagradzające, a zewnętrzna nagroda będąca konsekwencją tego działania odegra mniejszą rolę.

Zaplanowanie nagrody za wykonanie celu. Łatwo jest zaplanować sobie przyjemną nagrodę za

wykonanie zadania. Motywuje to również do pracy, ponieważ kieruje nasze myśli na oczekiwaną

nagrodę, a nie na trudy podejmowanego działania. Pozytywne myśli i uczucia względem nagrody

mogą zostać przeniesione na myśli i uczucia względem działania. Początkowo nieprzyjemne

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: