PRAWO (Program pracy samodzielnej).
1.1. Historia integracji europejskiej.
Geneza tendencji zjednoczeniowych
U podstaw europejskich tendencji zjednoczeniowych leży wspólna w znacznej części historia i kultura narodów zamieszkujących ten kontynent. Od I wieku p.n.e. do V wieku n.e. większość Zachodniej Europy i część Wschodniej znajdowała się w Imperium Rzymskim. Wyparcie Rzymu z południowych wybrzeży Morza Śródziemnego przez Islam i ekspansja cywilizacji rzymsko i grecko - chrześcijańskiej na północ połączona z upadkiem Zachodniego Cesarstwa doprowadziły do wytworzenia się kulturowej i gospodarczej wspólnoty europejskiej, która zastąpiła śródziemnomorską. Z tradycji Imperium Romanum w znacznej mierze czerpał natchnienie średniowieczny uniwersalizm europejski, który wyrażał się w ideach zwierzchnictwa cesarskiego (Karolingowie, Ottonowie) lub papieskiego nad światem chrześcijańskim. Wraz z ekspansją zamorską poszczególnych państw, zniknięciem zagrożenia ze strony cywilizacji pozaeuropejskich i rozbiciem kulturowym Europy Zachodniej (reformacja i kontrreformacja) tendencje zjednoczeniowe w okresie nowożytnym osłabły. W wieku XVIII i XIX porządek europejski opierał się na systemie sojuszy monarchii (polityka równowagi sił), w którym pierwsze skrzypce odgrywały, w znacznej mierze samowystarczalne mocarstwa kolonialne (Wielka Brytania, Francja, Rosja, później Niemcy). Odstępstwem od tego stanu rzeczy był okres dominacji napoleońskiej na kontynencie na pocz. XIX wieku (charakteryzujący się centralizmem władzy, która roztaczała się od Kanału La Manche po wschodnie granice Polski właściwej). W XX wieku wobec znacznego osłabienia państw zachodnioeuropejskich na arenie światowej (dekolonializm, wojny światowe) i opanowaniu Europy Wschodniej przez komunizm, na nowo wzmocnieniu uległy tendencje zjednoczeniowe Europy Zachodniej (w ramach wspólnoty atlantyckiej). Do ponownego zespolenia Europy Zachodniej i Wschodniej mogło dojść w latach 90. po upadku bloku sowieckiego.
Dużo wcześniej powstał ruch zwany "Pan-europa". Jego idee nie zostały jednak od razu zrealizowane. W 1949 r. powstała pierwsza organizacja międzyrządowa integrująca kraje zachodnioeuropejskie - Rada Europy.
1.2. Źródła prawa wspólnotowego w kontekście konstytucyjnych źródeł prawa RP.
Prawo wspólnotowe, prawo składające się na system prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej. Całość dorobku prawnego Unii Europejskiej, łącznie z np. orzeczeniami TS, nosi nazwę acquis communautaire.
Źródła prawa wspólnotowego
Z grubsza rzecz biorąc, prawo wspólnotowe dzielimy na prawo pierwotne - stanowione przez państwa członkowskie jako część prawa międzynarodowego, oraz prawo wtórne - stanowione przez organy wspólnotowe. W razie konfliktu, pierwszeństwo przysługuje zawsze prawu pierwotnemu.
a) Prawo pierwotne
Prawo pierwotne znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 48 Traktatu z Maastricht.
Lista aktów prawa pierwotnego (akty poszerzone jeszcze nie obowiązują lub już przestały):
· traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej
· Traktat paryski z 1951 r. (obowiązywał w latach 1952 - 2002)
· Traktaty rzymskie z 1957 r. (weszły w życie w 1958 r.)
· Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską
· Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej
· Traktat z Maastricht z 1992 r. (wszedł w życie w 1993 r.)
· Konstytucja dla Europy z 2004 roku
· umowy zawarte między państwami członkowskimi zmieniające i uzupełniające traktaty założycielskie
· Konwencja o niektórych instytucjach wspólnych dla EWG i EWEA z 1957 r. (weszła w życie w 1958 r.)
· Protokół dotyczący Antyli Holenderskich z 1962 r.
· Traktat fuzyjny z 1965 r. (wszedł w życie w 1967 r.)
· Luksemburski traktat budżetowy z 1970 r.
· Brukselski traktat budżetowy z 1975 r.
· Traktat zmieniający niektóre postanowienia Protokołu w sprawie Statutu EBI z 1975 r.
· Traktat grenlandzki z 1984 r.
· Jednolity Akt Europejski z 1986 r. (wszedł w życie w 1987 r.)
· Traktat amsterdamski z 1997 r. (wszedł w życie w 1999 r.)
· Traktat nicejski z 2001 r. (wszedł w życie w 2003 r.)
· traktaty akcesyjne
· Traktat o przystąpieniu Danii, Irlandii i Wielkiej Brytanii z 1971 r. (wszedł w życie w 1972 r.)
· Traktat o przystąpieniu Grecji z 1979 r. (wszedł w życie w 1981 r.)
· Traktat o przystąpieniu Hiszpanii i Portugalii z 1985 r. (wszedł w życie w 1986 r.)
· Traktat o przystąpieniu Austrii, Finlandii i Szwecji z 1994 r. (wszedł w życie w 1995 r.)
· Traktat ateński z 2003 r. (wszedł w życie w 2004 r.)
· postanowienia Rady, gdy jej członkowie działają jako przedstawiciele państw członkowskich
· Akt dotyczący wyboru przedstawicieli Parlamentu Europejskiego w drodze powszechnych wyborów bezpośrednich z 1976 r.
· inne
Częścią prawa pierwotnego są również załączniki (w formie protokołów) dołączone do wyżej wymienionych umów. Nie mogą to być natomiast deklaracje i umowy (nie mają mocy wiążącej).
b) Prawo wtórne
Prawo wtórne znajduje swoje odzwierciedlenie w art 249 Traktatu z Maastricht
Prawo wtórne jest tworzone przez organy Wspólnot na podstawie prawa pierwotnego. Składa się ono z ogromnej liczby aktów prawnych, z których każdy należy do jednej z pięciu kategorii:
· rozporządzenia - mają zasięg ogólny i nie mają sprecyzowanego adresata;
· dyrektywy - są wiążące co do rezultatu - zobowiązują wszystkie państwa członkowskie do wydania odpowiednich aktów prawnych;
· decyzje - mają charakter indywidualny, w całości są wiążące dla adresata;
· opinie - nie mają mocy wiążącej, zawierają określone oceny, często stosowane w postępowaniu między organami wspólnot;
· zalecenia - nie mają mocy wiążącej, sugerują podjęcie określonych działań.
Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje są wydawane przez Radę Unii Europejskiej, niekiedy przy współudziale Parlamentu Europejskiego (procedury współpracy i współdecydowania). Wyłączna inicjatywa ustawodawcza w tym zakresie przysługuje Komisji Europejskiej (wyjątkiem jest prawo Parlamentu do opracowania projektu jednolitej ordynacji wyborczej do PE).Szczególny rodzaj rozporządzeń, tzw. rozporządzenia wykonawcze, są wydawane przez Komisję Europejską. W hierarchii aktów prawnych stoją one niżej od zwykłych rozporządzeń, mogą je jednak zmieniać, jeśli w rozporządzeniu na podstawie którego zostało wydane rozporządzenie wykonawcze zapisano taką możliwość.Opinie i zalecenia może wydawać każdy z organów unijnych.
Oprócz wyżej wymienionych aktów prawnych istnieje też wiele rodzajów aktów nienazwanych w traktatach, lecz mogących mieć niekiedy moc wiążącą. Są one nazywane aktami sui generis. Noszą one rozmaite nazwy: oświadczenie, deklaracja, program działania, protokół, rezolucja, konkluzje, wnioski, wspólne działanie, komunikat, obwieszczenie.
c) Inne źródła prawa
Niektóre ze źródeł prawa wspólnotowego nasuwają wątpliwości co do ich przynależności do prawa pierwotnego czy wtórnego:
· umowy międzynarodowe zawarte przez Wspólnoty lub Unię (korzystającą z podmiotowości prawnej Wspólnot) z państwami trzecimi i innymi organizacjami międzynarodowymi;należą tu m.in. traktaty stowarzyszeniowe (w tym Układ Europejski z Polską), układ o Europejskim Obszarze Gospodarczym czy układ powołujący Światową Organizację Handlu.
· ogólne zasady prawa:
· ogólne zasady wspólne dla wszystkich systemów prawnych państw członkowskich;
· ogólne zasady prawa międzynarodowego;
· prawa i wolności fundamentalne - obecnie zapisane są w Karcie Praw Podstawowych niemającej jeszcze mocy wiążącej w znaczeniu prawa pierwotnego.
1.3. Relacja Unia Europejska - Wspólnota Europejska.
Wspólnoty Europejskie nazwa określająca od 1957 roku trzy, a od 2002 r. dwie organizacje stanowiące od 1993 roku podstawę instytucjonalną i kompetencyjną Unii Europejskiej:
· Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) - istniała do 23 lipca 2002 roku, obecnie jej kompetencje przeszły na Wspólnotę Europejską,
· Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom),
· Wspólnota Europejska (WE), do 1993 Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG).
Wspólnoty Europejskie od 1967 roku w wyniku zawarcia Traktatu Fuzyjnego posiadają wspólne instytucje, z których kompetencji obecnie korzysta także Unia Europejska.
1.5. Parlament Europejski.
Parlament Europejski to jednoizbowy parlament reprezentujący obywateli państw należących do Unii Europejskiej. Oficjalną siedzibą Parlamentu jest ...
przemekn5