prawa_cz__owieka_-_foliogramy_2008.pdf

- 1 -

Ćwiczenia - prawa człowieka i ich ochrona

2008/2009

WYKAZ WYBRANYCH ZAGADNIEŃ

(foliogramy)

Oprac. dr Michał Balcerzak

Katedra Praw Człowieka

Wydział Prawa i Administracji UMK

Ćwiczenia – prawa człowieka i ich ochrona - WPiA UMK – dr Michał Balcerzak

- 2 -

Elementy prawa międzynarodowego – wprowadzenie do prawa międzynarodowego praw człowieka

1) Pojęcie PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO oraz PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO PRAW CZŁOWIEKA

zespół norm regulujących stosunki między

państwami, organizacjami międzynarodowymi

i innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych

mającymi zdolność do działania w stos. m-dowych

(R. Bierzanek, J. Symonides)

dział prawa międzynarodowego

obejmuje normy dotyczące

gwarancji praw i wolności

przysługujących określonym

 podmiotom uprawnionym

w obszarze jurysdykcji

 podmiotów zobowiązanych

 zdecentralizowany charakter prawa m-dowego

 brak nadrzędnego ośrodka normotwórczego

 brak systemu sądów międzynarodowych

 specyficzny system egzekwowania odpowiedzialności

za naruszenie norm prawa m-dowego

sądy międzynarodowe niepowiązane hierarchicznie

 funkcja sądów m-dowych i organów quasi-

sądowych

P RAWO MIĘDZYNARODOWE PRAW CZŁOWIEKA

SYSTEM NORMATYWNY

SYSTEM INSTYTUCJONALNY SYSTEM OCHRONY

uporządkowany zespół

norm prawnych

klasyfikowany wg

różnych kryteriów, np.

tematycznego lub

regionalnego

zespół organów

międzynarodowych

służących rozwijaniu

systemów normatywnych,

kontrolujących wykonania

zobowiązań, itd.

* * *

Forum współpracy państw

w dziedzinie praw człowieka

Powiązanie systemu

normatywnego z

systemem

instytucjonalnym

wraz z określonymi

 procedurami ochrony

wg kryterium

tematycznego lub

regionalnego

uniwersalny (powszechny) system ochron

system europejski

Rada Europy

OBWE

Wspólnota(Unia)

Europejska

- system

amerykański

- system

afrykański

Ćwiczenia – prawa człowieka i ich ochrona - WPiA UMK – dr Michał Balcerzak

- 3 -

2) P ODMIOTOWOŚĆ PRAWNOMIĘDZYNARODOWA

 W prawie krajowym to ustawodawca określa, kto jest podmiotem prawa

 W prawie m-dowym brak normy definiującej podmiotowość – stąd kategoria ta ma

charakter doktrynalny

Podmioty pierwotne

PAŃSTWA

Utrzymywanie stosunków dyplomatycznych

i konsularnych

Ius tractatuum

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych

Wysuwanie i zaspokajanie roszczeń

w stosunkach międzynarodowych

Podmioty wtórne:

Organizacje

międzynarodowe

Kwestia podmiotowości prawnomiędzynarodowej

jednostki

3) S UWERENNOŚĆ

– FORMALNE KRYTERIUM PODMIOTOWOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ

pojęcie prawne

Składniki suwerenności (wg L. Ehrlicha)

N IEPODLEGŁOŚĆ

„samowładność” - prawna niezależność od czynników

zewnętrznych

pojęcie polityczne

„całowładność” -

kompetencja normowania wszystkich

stosunków wewnątrz państwa

zasada

suwerenności

Zasada nieinterwencji , tj. zakaz ingerencji w sprawy

wewnętrzne innego państwa

Ograniczenia suwerenności mogą wynikać jedynie z umowy m-dowej lub prawa zwyczajowego.

4) Ź RÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

w sensie materialnym  czynniki, które sprawiają, że prawo m-dowe kształtuje się

i ma moc obowiązującą

w sensie formalnym  zewnętrzny wyraz procesu tworzenia prawa

Ćwiczenia – prawa człowieka i ich ochrona - WPiA UMK – dr Michał Balcerzak

- 4 -

 art. 38 ust. 1 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (MTS) – wskazanie

formalnych źródeł prawa międzynarodowego

1. Trybunał, którego zadaniem jest orzekać na podstawie prawa międzynarodowego w sporach,

które będą mu przekazane, stosuje:

a) umowy międzynarodowe , bądź ogólne, bądź specjalne, ustalające reguły, wyraźnie

uznane przez państwa spór wiodące;

b) zwyczaj międzynarodowy , jako dowód istnienia powszechnej praktyki, przyjętej jako

prawo;

c) zasady ogólne prawa , uznane przez narody cywilizowane;

d) z zastrzeżeniem postanowień artykułu 59, wyroki sądowe tudzież opinie

najznakomitszych znawców prawa różnych narodów , jako środek pomocniczy do

stwierdzania przepisów prawnych.

Kwestia kompletności katalogu źródeł prawa międzynarodowego

 akty jednostronne państwa

 uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych

 umowa m-dowa, zwyczaj m-dowy i zasady ogólne prawa stanowią źródła o jednakowej mocy

wiążącej, tj. są równorzędne (wyjątki  zobowiązania z Karty Narodów Zjednoczonych

art. 103 KNZ:

W razie sprzeczności między zobowiązaniami członków Organizacji Narodów Zjednoczonych,

wynikającymi z niniejszej Karty, a ich zobowiązaniami, wynikającymi z jakiejkolwiek innej umowy

międzynarodowej, zobowiązania wynikające zniniejszej Karty mają pierwszeństwo.

 normy ius cogens - Artykuł 53 Konwencji Wiedeńskiej o Prawie Traktatów z 1969 r.

norma imperatywna prawa międzynarodowego

norma przyjęta i uznana przez międzynarodową społeczność państw jako całość za normę, od

której żadne odstępstwo nie jest dozwolone i która może być zmieniona jedynie przez

późniejszą normę postępowania prawa międzynarodowego o tym samym charakterze.

 problemy z egzemplifikacją

 w prawie międzynarodowym praw człowieka: zakaz tortur

 pojęcie soft law --> Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

 zakres uznania norm prawa międzynarodowego w porządku prawnym RP

Ćwiczenia – prawa człowieka i ich ochrona - WPiA UMK – dr Michał Balcerzak

- 5 -

Organizacje międzynarodowe – forum współpracy państw w dziedzinie praw człowieka

1) P OJĘCIE „ ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWEJ ” – brak definicji normatywnej w prawie międzynarodowym

 zinstytucjonalizowana forma realizacji wspólnych

celów przez uczestników stosunków międzynarodowych

 forum współpracy międzynarodowej działające na zasadzie

dobrowolnego udziału we wspólnej realizacji celów lub interesów

Brak definicji także w

prawie krajowym

Art. 90 (1) Konstytucji

RP nie precyzuje

pojęcia organizacji

międzynarodowych ,

mimo że dopuszcza

„przekazanie

kompetencji organów

władzy państwowej w

niektórych sprawach”

-> stowarzyszenie państw wyposażone we wspólne organy

i ustanowione na podstawie umowy m-dowej (J. Brierly)

2) P ODZIAŁY ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH

działające

npdst.

umów

m-dowych

rządowe

pozarządowe

działające npdst.

określonego prawa

krajowego

(governmental organizations – GOs)

(non-governmental organizations (NGOs)

uniwersalne

zamknięte (grupowe)

dążą do maksymalnego upowszechnienia

członkostwa (ONZ i org. wyspecjalizowane)

z założenia grupują ograniczoną liczbę państw

wg kryterium geograficznego lub innego

wg domeny głównej działalności

polityczne

niepolityczne

- organizacje bezpieczeństwa

zbiorowego;

- organizacje pokojowego

rozwiązywania sporów;

- sojusze

Organizacje gospodarcze

- techniczne (np. Powszechny Związek

Pocztowy);

- finansowe (organizacje Grupy Banku

Światowego)

wg kompetencji organizacji

ponadpaństwowe organizacje

międzypaństwowe organizacje koordynacyjne

integracyjne

organizacje m’dowe o charakterystycznym zakresie

uprawnień w stosunku do państw członkowskich:

- stanowienie prawa skierowanego zarówno do

państw, jak i bezpośrednio do jednostek;

- autonomia sądowa (obowiązkowa jurysdykcja

organu sądowego utworzonego specjalnie dla danej

organizacji);

- autonomia finansowa (własne źródła dochodów)

międzypaństwowe organizacje

regulacyjne

-np. Międzynarodowa Organizacja

Lotnictwa Cywilnego

4) Członkostwo organizacji międzynarodowej

 co do zasady – PAŃSTWA

 wyjątkowo – terytoria

 niekiedy – organizacje m-dowe

Ćwiczenia – prawa człowieka i ich ochrona - WPiA UMK – dr Michał Balcerzak

3) K OMPETENCJE ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWEJ

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: