podstawy_anatomii(1).pdf

ZATWIERDZAM

……………………………………..

/organizator szkolenia/

Temat szkolenia: Podstawy anatomii

:…………………

: wietlica

:………………………….

: zmiana

: Zapoznanie słuchaczy z anatomi$ człowieka

1.Szczególowe zapoznanie z układem kostnym

2.Ogólne zapoznanie z układem mi+,niowym

3.Omówienie stawów na przykładzie stawu kolanowego

4.Układ krwiono,ny i serce

: wykład, pogadanka

: tablica szkolna, komputer

: Opracowano na podstawie:

dr n. med. Adam Lorczy ski

dr n. med. Leszek Kalinowski

Wybrane poj cia z ortopedii, traumatologii i reumatologii

"Encyklopedia Bada Medycznych"

Wydawnictwo Medyczne MAKmed , Gda sk

Lp. Nazwa zagadnienia lub zagadnienie

Czas

prowadzenia

Uwagi pomocnicze

1. Układ kostny człowieka

45 min

2. Układ mi+,niowy i stawy

45 min

3. Układ krwiono,ny i serce

45min

Narz dy ruchu

Do narz$dów ruchu zalicza si ko'ci, stawy, wi zadła i mi 'nie.

Stanowi$ one 'ci'le zwi$zan$ ze sob$ cało'* czynno'ciow$.

Ko ci

Szkielet (Ryc.9-1), na który składaj$ si

wszystkie ko'ci człowieka, stanowi

konstrukcj no'n$ narz$dów ruchu i jest

miejscem przyczepów 'ci gien (poł$cze

mi 'niowo-kostnych zbudowanych z tkanki

ł$cznej) i wi zadeł (poł$cze kostno-

kostnych zbudowanych z tkanki ł$cznej).

Szkielet pod wzgl dem czynno'ciowym

tworzy ko'ciec osiowy i ko'ciec

obwodowy. Na ko'ciec osiowy składaj$ si

ko'ci czaszki, kr gosłup z ko'ci$ krzy2ow$

i cz 'ci kostne klatki piersiowej, natomiast

na obwodowy - ko'ci ko czyn górnych

wraz z ko'*mi obr czy barkowej oraz ko'ci

ko czyn dolnych wraz z ko'*mi obr czy

biodrowej.

Ka2da dojrzała ko'* ma struktur

blaszkow$ o warstwowym uło2eniu. Ta

struktura blaszkowa ko'ci jest odmienna w

tzw. warstwie korowej (zbitej) i warstwie

g$bczastej (beleczkowej). Warstwa korowa

utworzona jest z cylindrycznie uło2onych

blaszek, które pod mikroskopem

przypominaj$ system przylegaj$cych do

siebie rurek. Warstwa g$bczasta

zbudowana jest z blaszek, które układaj$ si w trójwymiarow$,

nieregularn$ sie* beleczek. Przestrzenne uło2enie elementów kostnych

jest g stsze w warstwie zbitej ani2eli w warstwie g$bczastej.

Rozmieszczenie i ilo'* ka2dej z wymienionych struktur w ko'ci zale2ne

Ryc.9-1 Szkielet człowieka

s$ od jej kształtu, a ten warunkowany jest z kolei funkcj$ jak$ spełnia

poszczególna ko'* w szkielecie.

Cała zewn trzna powierzchnia ko'ci, z wyj$tkiem tej, która tworzy stawy

(na powierzchniach stawowych ko'* pokryta jest chrz$stk$ stawow$)

otoczona jest 'cisle przylegaj$c$ do ko'ci błon$ włóknist$ - okostn$.

Okostna jest bogato unaczyniona i unerwiona. Dzi ki okostnej, w której

znajduj$ si komórki podobne do osteoblastów (patrz dalej), nast puje

zgrubienie ko'ci poprzez odkładanie si nowych warstw ko'ci na jej

powierzchni.

Ze wzgl du na kształt ko'ci szkieletu mo2na je podzieli* na:

- Ko ci długie - (np. ko'* ramienna, udowa, ko'ci przedramienia,

podudzia, 'ródr cza, 'ródstopia i palców) zbudowane s$ prawie

wył$cznie z istoty korowej. Na obu ko cach trzonów ko'ci długich

znajduj$ si naturalne maczugowate zgrubienia - nasady, wypełnione

przez warstw g$bczast$. Mi dzy nasadami i trzonem ko'ci wyró2nia si

dodatkowo tzw. przynasady. Jest to miejsce, gdzie odbywa si wzrost

ko'ci na długo'*. W okresie wzrostu, nasada oddzielona jest od

przynasady chrz$stk$, nosz$c$ nazw chrz$stki wzrostu lub nasadowej.

Jama szpikowa w trzonie ko'ci długich i przestrzenie mi dzybeleczkowe

nasad wypełnione s$ szpikiem.

- Ko ci płaskie - (np. ko'ci czaszki, mostek, 2ebra, ko'ci miednicy)

utworzone s$ przez blaszki zewn trzne i wewn trzne maj$ce struktur

warstwy korowej, które przedzielone s$ cienk$ warstw$ ko'ci

g$bczastej.

- Ko ci ró nokształtne - (np. ko'ci nadgarstka, st pu, kr gi) otoczone

s$ warstw$ istoty korowej podobnie jak ko'ci długie, z reguły jest ona

jednak cie sza. Wypełnione s$ prawie wył$cznie warstw$ g$bczast$.

Składnikami tkanki kostnej w 70% s$ elementy nieorganiczne (głównie

hydroksyapatyt) i w 30% organiczne. Cz '* organiczna składa si z

komórek i macierzy kostnej utworzonej z włókien kolagenu oraz innych

białek niekolagenowych. Podstawowymi typami komórek kostnych s$:

- Osteocyty - s$ ostateczn$ form$ komórek dojrzałej ko'ci, powstaj$ z

przemiany osteoblastów w trakcie mineralizacji macierzy kostnej.

- Osteoblasty - s$ komórkami tworz$cymi ko'* (ko'ciotwórcze),

wyst puj$cymi w miejscach, gdzie odbywa si wzrost lub przebudowa

tkanki kostnej. Osteoblasty wytwarzaj$ cz '* organiczn$ macierzy

kostnej, w której nast pnie odkładaj$ si kryształy fosforanów wapnia

(hydroksyapatyt).

- Osteoklasty - s$ komórkami resorbuj$cymi ko'* (ko'ciogubnymi),

uczestnicz$cymi w prawidłowym procesie przebudowy tkanki kostnej.

Przy nadmiernej przewadze aktywno'ci osteoklastów wzgl dem

osteoblastów dochodzi do patologicznego procesu utraty masy kostnej.

Mi 'nie szkieletowe

Ryc.9-2 Mi 'nie szkieletowe człowieka

Cz 'ci$ dynamiczn$ narz$dów ruchu s$

mi 'nie szkieletowe (Ryc.9-2), czyli te, które s$

zale2ne od naszej woli. Pod wzgl dem budowy

histologicznej (tkankowej) nazywane s$

mi 'niami poprzecznie pr$2kowanymi.

Przedłu2eniem mi 'ni (brzu'ców mi 'niowych)

s$ 'ci gna zbudowane z tkanki ł$cznej, za

pomoc$ których mi 'nie ł$cz$ si z ko'*mi.

Specjalna budowa tkankowa mi 'ni powoduje,

2e maj$ one zdolno'* kurczenia si . Na staw

działaj$ grupy mi 'ni o przeciwnych

kierunkach działania (grupy antagonistyczne).

Dzi ki ró2nicy napi cia mi dzy zginaczami i

prostownikami lub przywodzicielami i

odwodzicielami mo2liwy jest ruch w stawach,

czasami bardzo zło2ony.

Stawy

Stawy s$ to ruchome poł$czenia mi dzy ko'*mi. Powierzchnie stawowe

ko'ci pokryte s$ chrz$stk$ stawow$ i s$ wzgl dem siebie odpowiednio

dopasowane (np. głowa ko'ci udowej i panewka stawu biodrowego). W

obr bie stawów mog$ istnie* tak2e dodatkowe elementy chrz stne,

dopasowuj$ce powierzchnie stawowe podczas ruchu w stawie np. ł$kotki

w stawie kolanowym (Ryc.9-3). Stałym elementem budowy stawu jest

torebka stawowa utworzona z tkanki ł$cznej, w obr bie której znajduje

si jama stawowa wypełniona mazi$ stawow$. Strukturami, które

dodatkowo stabilizuj$ staw s$ wi zadła - poł$czenia kostno-kostne z

tkanki ł$cznej. Mog$ one znajdowa* si pozastwawowo - cz sto 'ci'le

ł$cz$c si z torebk$ stawow$, a tak2e w jamie stawowej.

Ryc.9-3 Budowa stawu na przykładzie stawu

kolanowego

Układ kr enia krwi

Układ kr$2enia krwi składa si z naczy krwiono'nych (t tnic, 2ył,

naczy włosowatych) i serca (Ryc.1-1). T tnice s$ naczyniami, którymi

płynie krew z serca na obwód, do wszystkich cz 'ci ciała, natomiast

2yłami krew powraca z obwodu ponownie do serca. Wyró2nia si dwa

układy (kr$2enia) przepływu krwi w organizmie: du2y i mały (płucny). W

du2ym układzie kr$2enia krew utlenowana (bogata w tlen) wypływa z

lewej komory serca do t tnic, a nast pnie przechodz$c przez sie*

naczy włosowatych we wszystkich narz$dach ciała, powraca jako krew

nieutlenowana (uboga w tlen) do prawego przedsionka serca. W małym

układzie kr$2enia krew nieutlenowana wypompowywana jest z prawej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: