podstawy_anatomii.pdf
(
249 KB
)
Pobierz
Microsoft Word - medyczny-uklady-1.doc
ZATWIERDZAM
……………………………………..
/organizator szkolenia/
Temat szkolenia: Podstawy anatomii
:…………………
: wietlica
:………………………….
: zmiana
: Zapoznanie słuchaczy z anatomi$ człowieka
1.Szczególowe zapoznanie z układem kostnym
2.Ogólne zapoznanie z układem mi+,niowym
3.Omówienie stawów na przykładzie stawu kolanowego
4.Układ krwiono,ny i serce
: wykład, pogadanka
: tablica szkolna, komputer
:
Opracowano na podstawie:
dr n. med. Adam Lorczy
ski
dr n. med. Leszek Kalinowski
Wybrane poj
cia z ortopedii, traumatologii i reumatologii
"Encyklopedia Bada
Medycznych"
Wydawnictwo Medyczne
MAKmed
, Gda
sk
Lp. Nazwa zagadnienia lub zagadnienie
Czas
prowadzenia
Uwagi pomocnicze
1. Układ kostny człowieka
45 min
2. Układ mi+,niowy i stawy
45 min
3. Układ krwiono,ny i serce
45min
Narz
dy ruchu
Do narz$dów ruchu zalicza si
ko'ci, stawy, wi
zadła i mi
'nie.
Stanowi$ one 'ci'le zwi$zan$ ze sob$ cało'* czynno'ciow$.
Ko
ci
Szkielet (Ryc.9-1), na który składaj$ si
wszystkie ko'ci człowieka, stanowi
konstrukcj
no'n$ narz$dów ruchu i jest
miejscem przyczepów 'ci
gien (poł$cze
mi
'niowo-kostnych zbudowanych z tkanki
ł$cznej) i wi
zadeł (poł$cze
kostno-
kostnych zbudowanych z tkanki ł$cznej).
Szkielet pod wzgl
dem czynno'ciowym
tworzy ko'ciec osiowy i ko'ciec
obwodowy. Na ko'ciec osiowy składaj$ si
ko'ci czaszki, kr
gosłup z ko'ci$ krzy2ow$
i cz
'ci kostne klatki piersiowej, natomiast
na obwodowy - ko'ci ko
czyn górnych
wraz z ko'*mi obr
czy barkowej oraz ko'ci
ko
czyn dolnych wraz z ko'*mi obr
czy
biodrowej.
Ka2da dojrzała ko'* ma struktur
blaszkow$ o warstwowym uło2eniu. Ta
struktura blaszkowa ko'ci jest odmienna w
tzw. warstwie korowej (zbitej) i warstwie
g$bczastej (beleczkowej). Warstwa korowa
utworzona jest z cylindrycznie uło2onych
blaszek, które pod mikroskopem
przypominaj$ system przylegaj$cych do
siebie rurek. Warstwa g$bczasta
zbudowana jest z blaszek, które układaj$ si
w trójwymiarow$,
nieregularn$ sie* beleczek. Przestrzenne uło2enie elementów kostnych
jest g
stsze w warstwie zbitej ani2eli w warstwie g$bczastej.
Rozmieszczenie i ilo'* ka2dej z wymienionych struktur w ko'ci zale2ne
Ryc.9-1 Szkielet człowieka
s$ od jej kształtu, a ten warunkowany jest z kolei funkcj$ jak$ spełnia
poszczególna ko'* w szkielecie.
Cała zewn
trzna powierzchnia ko'ci, z wyj$tkiem tej, która tworzy stawy
(na powierzchniach stawowych ko'* pokryta jest chrz$stk$ stawow$)
otoczona jest 'cisle przylegaj$c$ do ko'ci błon$ włóknist$ - okostn$.
Okostna jest bogato unaczyniona i unerwiona. Dzi
ki okostnej, w której
znajduj$ si
komórki podobne do osteoblastów (patrz dalej), nast
puje
zgrubienie ko'ci poprzez odkładanie si
nowych warstw ko'ci na jej
powierzchni.
Ze wzgl
du na kształt ko'ci szkieletu mo2na je podzieli* na:
- Ko
ci długie - (np. ko'* ramienna, udowa, ko'ci przedramienia,
podudzia, 'ródr
cza, 'ródstopia i palców) zbudowane s$ prawie
wył$cznie z istoty korowej. Na obu ko
cach trzonów ko'ci długich
znajduj$ si
naturalne maczugowate zgrubienia - nasady, wypełnione
przez warstw
g$bczast$. Mi
dzy nasadami i trzonem ko'ci wyró2nia si
dodatkowo tzw. przynasady. Jest to miejsce, gdzie odbywa si
wzrost
ko'ci na długo'*. W okresie wzrostu, nasada oddzielona jest od
przynasady chrz$stk$, nosz$c$ nazw
chrz$stki wzrostu lub nasadowej.
Jama szpikowa w trzonie ko'ci długich i przestrzenie mi
dzybeleczkowe
nasad wypełnione s$ szpikiem.
- Ko
ci płaskie - (np. ko'ci czaszki, mostek, 2ebra, ko'ci miednicy)
utworzone s$ przez blaszki zewn
trzne i wewn
trzne maj$ce struktur
warstwy korowej, które przedzielone s$ cienk$ warstw$ ko'ci
g$bczastej.
- Ko
ci ró
nokształtne - (np. ko'ci nadgarstka, st
pu, kr
gi) otoczone
s$ warstw$ istoty korowej podobnie jak ko'ci długie, z reguły jest ona
jednak cie
sza. Wypełnione s$ prawie wył$cznie warstw$ g$bczast$.
Składnikami tkanki kostnej w 70% s$ elementy nieorganiczne (głównie
hydroksyapatyt) i w 30% organiczne. Cz
'* organiczna składa si
z
komórek i macierzy kostnej utworzonej z włókien kolagenu oraz innych
białek niekolagenowych. Podstawowymi typami komórek kostnych s$:
- Osteocyty - s$ ostateczn$ form$ komórek dojrzałej ko'ci, powstaj$ z
przemiany osteoblastów w trakcie mineralizacji macierzy kostnej.
- Osteoblasty - s$ komórkami tworz$cymi ko'* (ko'ciotwórcze),
wyst
puj$cymi w miejscach, gdzie odbywa si
wzrost lub przebudowa
tkanki kostnej. Osteoblasty wytwarzaj$ cz
'* organiczn$ macierzy
kostnej, w której nast
pnie odkładaj$ si
kryształy fosforanów wapnia
(hydroksyapatyt).
- Osteoklasty - s$ komórkami resorbuj$cymi ko'* (ko'ciogubnymi),
uczestnicz$cymi w prawidłowym procesie przebudowy tkanki kostnej.
Przy nadmiernej przewadze aktywno'ci osteoklastów wzgl
dem
osteoblastów dochodzi do patologicznego procesu utraty masy kostnej.
Mi
'nie szkieletowe
Ryc.9-2 Mi
'nie szkieletowe człowieka
Cz
'ci$ dynamiczn$ narz$dów ruchu s$
mi
'nie szkieletowe (Ryc.9-2), czyli te, które s$
zale2ne od naszej woli. Pod wzgl
dem budowy
histologicznej (tkankowej) nazywane s$
mi
'niami poprzecznie pr$2kowanymi.
Przedłu2eniem mi
'ni (brzu'ców mi
'niowych)
s$ 'ci
gna zbudowane z tkanki ł$cznej, za
pomoc$ których mi
'nie ł$cz$ si
z ko'*mi.
Specjalna budowa tkankowa mi
'ni powoduje,
2e maj$ one zdolno'* kurczenia si
. Na staw
działaj$ grupy mi
'ni o przeciwnych
kierunkach działania (grupy antagonistyczne).
Dzi
ki ró2nicy napi
cia mi
dzy zginaczami i
prostownikami lub przywodzicielami i
odwodzicielami mo2liwy jest ruch w stawach,
czasami bardzo zło2ony.
Stawy
Stawy s$ to ruchome poł$czenia mi
dzy ko'*mi. Powierzchnie stawowe
ko'ci pokryte s$ chrz$stk$ stawow$ i s$ wzgl
dem siebie odpowiednio
dopasowane (np. głowa ko'ci udowej i panewka stawu biodrowego). W
obr
bie stawów mog$ istnie* tak2e dodatkowe elementy chrz
stne,
dopasowuj$ce powierzchnie stawowe podczas ruchu w stawie np. ł$kotki
w stawie kolanowym (Ryc.9-3). Stałym elementem budowy stawu jest
torebka stawowa utworzona z tkanki ł$cznej, w obr
bie której znajduje
si
jama stawowa wypełniona mazi$ stawow$. Strukturami, które
dodatkowo stabilizuj$ staw s$ wi
zadła - poł$czenia kostno-kostne z
tkanki ł$cznej. Mog$ one znajdowa* si
pozastwawowo - cz
sto 'ci'le
ł$cz$c si
z torebk$ stawow$, a tak2e w jamie stawowej.
Ryc.9-3 Budowa stawu na przykładzie stawu
kolanowego
Układ kr
enia krwi
Układ kr$2enia krwi składa si
z naczy
krwiono'nych (t
tnic, 2ył,
naczy
włosowatych) i serca (Ryc.1-1). T
tnice s$ naczyniami, którymi
płynie krew z serca na obwód, do wszystkich cz
'ci ciała, natomiast
2yłami krew powraca z obwodu ponownie do serca. Wyró2nia si
dwa
układy (kr$2enia) przepływu krwi w organizmie: du2y i mały (płucny). W
du2ym układzie kr$2enia krew utlenowana (bogata w tlen) wypływa z
lewej komory serca do t
tnic, a nast
pnie przechodz$c przez sie*
naczy
włosowatych we wszystkich narz$dach ciała, powraca jako krew
nieutlenowana (uboga w tlen) do prawego przedsionka serca. W małym
układzie kr$2enia krew nieutlenowana wypompowywana jest z prawej
Plik z chomika:
ajerkiewicz
Inne pliki z tego folderu:
15 lat PSP.mp4
(93376 KB)
ADR - prezentacje.zip
(25869 KB)
Zdjęcia różne.zip
(23023 KB)
materiały dla kursantów.zip
(221067 KB)
Podreczny sprzęt burzący.zip
(13685 KB)
Inne foldery tego chomika:
bhp
bhp dotyczące rolnictwa
Filmy bhp
Książki i poradniki
Ustawy i Rozporządzenia z Bhp
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin