systemy transakcyjne oparte na zmienności.pdf

nr 12 (144), grudzieƒ 2002

PORADNIK INWESTORA

Systemy transakcyjne

oparte na zmiennoÊci

Rafa∏ Rudzki

W 1978 r. Welles Wilder

Jr. opublikowa∏ ksià˝k´

pt. „New Concepts in

Technical Trading

Systems”, w której

przedstawi∏ szereg

oryginalnych koncepcji

stanowiàcych dziÊ fundament analizy

technicznej. Po raz pierwszy zosta∏y

wtedy zaprezentowane takie narz´dzia,

jak RSI, ADX, Êrednie paraboliczne czy

wskaênik zmiennoÊci. Niniejszy artyku∏

poÊwi´cony jest wykorzystaniu

ostatniego z wy˝ej wymienionych do

tworzenia strategii inwestycyjnych.

wzajemnie do siebie nie nawiàzywa∏y. Jako osoba zajmujàca

si´ tworzeniem systemów transakcyjnych, Êledzàca ich prak-

tyczne funkcjonowanie i przekonana o ogromnych zaletach

i skutecznoÊci tej formy inwestowania, zgadzam si´ z opinia-

mi przedstawionymi w artykule J´drzeja Rynducha. Jego

tekst mo˝na potraktowaç jako pewien zarys filozofii traktujà-

cej o tworzeniu systemów transakcyjnych, a szczególnie o opi-

sanych poni˝ej systemach opartych na zmiennoÊci. Pozwol´

sobie natomiast na podzielenie si´ moimi krytycznymi uwa-

gami, co do treÊci artyku∏u Grzegorza ¸aptasia.

ZmiennoÊç wed∏ug Wildera

Welles Wilder Jr. wprowadzi∏ poj´cie prawdziwego zakre-

su zmiany (ang. true range ; w skrócie TR ), który dla danego

instrumentu finansowego i dzisiejszej sesji gie∏dowej oblicza-

my jako maksimum z trzech poni˝szych wielkoÊci:

r ró˝nicy mi´dzy dzisiejszym kursem maksymalnym a dzi-

siejszym kursem minimalnym,

r wartoÊci bezwzgl´dnej ró˝nicy mi´dzy wczorajszym kur-

sem zamkni´cia a dzisiejszym kursem maksymalnym,

r wartoÊci bezwzgl´dnej ró˝nicy mi´dzy wczorajszym kur-

sem zamkni´cia a dzisiejszym kursem minimalnym.

Ârednia arytmetyczna prawdziwych zakresów zmiany z n

kolejnych sesji (ang. average true range , w skrócie ATR(n) ) to

w∏aÊnie wskaênik zmiennoÊci Wildera (ang. Wilder's Volatility

Index ).

Oprócz samego wskaênika zmiennoÊci Wilder zapropono-

wa∏ w swojej prze∏omowej pracy tak˝e system transakcyjny na

nim oparty. System ten utrzymuje ca∏y czas otwartà pozycj´

na rynku i odwraca jà zgodnie z poni˝szymi regu∏ami:

W paêdziernikowym numerze „naszego Rynku Kapi-

Polemika do tekstu Grzegorza ¸aptasia pt: „Kupuj i trzymaj” czy

„orze∏ i reszka”

Moim zdaniem, powa˝nym nadu˝yciem by∏oby potraktowanie testu skutecznoÊci systemów transakcyjnych, jaki

przeprowadzi∏ autor, jako dowodu na to, ˝e na podstawie analizy wykresów kursów akcji nie jesteÊmy w stanie zbudowaç

narz´dzia pozwalajàcego zarabiaç pieniàdze oraz, ˝e hipoteza rynku efektywnego ma si´ dobrze i pozostaje niepodwa˝al-

na. Jedyne, co w mojej opinii test ten potwierdza, to niezadowalajàce efekty stosowania konkretnego portfela syste-

mów dobranych przez autora. I w∏aÊnie co do konstrukcji wi´kszoÊci wykorzystanych systemów mam powa˝ne zastrze-

˝enia. Po pierwsze, autor w grupie testowanych systemów zamieÊci∏ takie, które grajà jedynie przeciwko trendowi

(Wst´gi Bollingera, RSI), a zgodnie z mojà najlepszà wiedzà stosowanie takich metod jest z góry skazane na niepo-

wodzenie, wobec czego dobór tych systemów do testowanego portfela jest umyÊlnym zani˝eniem ∏àcznego wyniku. Po

drugie, niektóre wykorzystane metody, szczególnie te oparte na przeci´ciu dwóch Êrednich kroczàcych (zwyk∏ych i wy-

k∏adniczych), jak równie˝ wywodzàcy si´ z nich MACD sà wed∏ug mnie bardzo nieskuteczne (pomimo ca∏ej swej po-

pularnoÊci). Zamiast nich zastosowa∏bym na przyk∏ad systemy opisane w niniejszym artykule. Po trzecie, wybrany

przez autora sposób kroczàcej optymalizacji na okresach dwuletnich równie˝ nie wydaje si´ najszcz´Êliwszy (sugero-

wa∏bym raczej d∏u˝sze okresy). Podsumowujàc, autor przeprowadzi∏ bardzo kompleksowà analiz´, ale nazbyt powierz-

chownie potraktowa∏ metodologi´ budowania systemów transakcyjnych, przez co wnioski zosta∏y sformu∏owane zbyt

pochopnie.

NASZ RYNEK KAPITA¸OWY

141

ta∏owego” ukaza∏y si´ dwa artyku∏y na temat syste-

mów transakcyjnych. Wspominam o tym dlatego,

˝e teksty te, choç stawia∏y zupe∏nie przeciwne postulaty, co

do skutecznoÊci pewnych metod inwestowania, to jednak

PORADNIK INWESTORA

nr 12 (144), grudzieƒ 2002

r Zajmij pozycj´ d∏ugà, jeÊli dzisiejsze zamkni´cie przewy˝szy

sum´ najni˝szego zamkni´cia z 7 ostatnich sesji (do wczoraj-

szej w∏àcznie) oraz 3–krotnoÊci Êredniej prawdziwych zakre-

sów zmiany z 7 ostatnich sesji (do wczorajszej w∏àcznie),

r Zajmij pozycj´ krótkà, jeÊli dzisiejsze zamkni´cie nie osià-

gnie ró˝nicy mi´dzy najwy˝szym zamkni´ciem z 7 ostat-

nich sesji (do wczorajszej w∏àcznie) a 3–krotnoÊcià Êred-

niej prawdziwych zakresów zmiany z 7 ostatnich sesji (do

wczorajszej w∏àcznie).

Filozofia dzia∏ania systemu Wildera opiera si´ na przeko-

naniu, ˝e zdecydowany wzrost lub spadek kursu nast´pujàcy

po okresie niewielkich jego wahaƒ sygnalizuje poczàtek zna-

czàcego ruchu cenowego. Przyj´ta zaÊ konkretnie metodolo-

gia, polega na ciàg∏ym sprawdzaniu, czy w ciàgu okresu nie

d∏u˝szego ni˝ ostatnie 7 sesji nastàpi∏ ruch cen nie mniejszy

od 3–krotnoÊci przeci´tnej dziennej zmiennoÊci w tym okre-

sie. JeÊli test wypada pozytywnie, zajmujemy na rynku pozy-

cj´ zgodnà z kierunkiem wybicia.

System ten, zastosowany z oryginalnymi parametrami na

rynku kontraktów terminowych na WIG20 w latach

1998–2002, da∏by oko∏o 2500 punktów zysku netto na jeden

kontrakt (po zap∏aceniu prowizji maklerskiej). Wynik ten

okreÊli∏bym jako niez∏y, tym bardziej, ˝e system powsta∏ 20 lat

przed pierwszym notowaniem kontraktów terminowych na

Gie∏dzie Papierów WartoÊciowych w Warszawie. Najwy˝szy

wynik netto w latach 1998–2002 system osiàgnà∏by przy wy-

korzystaniu 2,5–krotnoÊci Êredniej prawdziwych zakresów

zmiany z 2 sesji (oko∏o 3500 punktów). Charles LeBeau i Da-

vid W. Lucas w swojej ksià˝ce „Komputerowa analiza rynków

terminowych” (WIG–PRESS 1998) informujà, ˝e zgodnie

z najnowszymi badaniami liczba sesji wykorzystywana do ob-

liczenia Êredniego prawdziwego zakresu zmiany powinna wa-

haç si´ w granicach od 2 do 9, ze wskazaniem na dolnà cz´Êç

tego przedzia∏u. To uzasadnia∏oby zastosowanie ATR(2)

w naszym systemie. Z kolei wartoÊç mno˝nika (2,5) znajduje

si´ tylko nieco poni˝ej sugerowanego przez Wildera prze-

dzia∏u od 2,8 do 3,1. Niezale˝nie jednak od przyj´tych para-

metrów, system posiada cech´, którà wi´kszoÊç inwestorów

uwa˝a za wad´. Mianowicie, realizuje on jedynie 4–6 transak-

cji w ciàgu roku, co równie˝ z innych wzgl´dów mo˝e kwe-

stionowaç wartoÊç systemu.

LeBeau i Lucas formu∏ujà w swej ksià˝ce generalne zarzuty

wobec systemów opartych na zmiennoÊci. Przyznajà, ˝e mnó-

stwo systemów komercyjnych skonstruowanych jest w oparciu

o te idee, i ˝e systemy te osiàgajà doskona∏e wyniki, ale tylko

na danych historycznych. Autorzy sugerujà, a moje doÊwiad-

czenia to potwierdzajà, ˝e w procesie optymalizacji parame-

trów tych systemów nast´puje cz´sto tzw. dopasowanie do hi-

storycznej krzywej kursu. Oznacza to, ˝e system zamiast na-

uczyç si´ pewnych uniwersalnych zasad rzàdzàcych zachowa-

niem cen, zapami´tuje jedynie ich konkretny przebieg w prze-

sz∏oÊci, co czyni go narz´dziem ca∏kowicie bezu˝ytecznym. Je-

˝eli dwa z trzech poni˝szych warunków sà spe∏nione, to naj-

prawdopodobniej mamy do czynienia z takim zjawiskiem,

r wynik netto systemu jest podejrzanie wysoki,

r udane transakcje wyraênie przekraczajà rozsàdne 50%,

r system daje niewiele transakcji a przy tym celnie trafia

w momenty zmiany trendu.

Z tego typu problemami niejednokrotnie spotka∏em si´

w trakcie pracy nad oryginalnà formu∏à Wildera. Nade wszyst-

ko zniech´ca∏a mnie zaÊ niewielka liczba realizowanych przez

system transakcji. Okaza∏o si´ jednak, ˝e wprowadzenie w ra-

mach tej koncepcji kilku modyfikacji otwiera nowe mo˝liwo-

Êci prowadzàce do bardzo interesujàcych wyników.

Innowacje

Na formu∏´ systemu zmiennoÊci Wildera sk∏adajà si´ po-

ni˝sze elementy:

r wzór na obliczenie wskaênika okreÊlajàcego stopieƒ

zmiennoÊci cen w danym okresie (konkretnie: Êrednia

prawdziwych zakresów zmiany z 7 sesji),

r sposób na u˝ycie tego wskaênika do obliczenia graniczne-

go zakresu ruchu pozwalajàcego stwierdziç, czy mamy do

czynienia z wybiciem (konkretnie: zastosowanie wielo-

krotnoÊci tego wskaênika, w tym wypadku 3–krotnoÊci),

r okreÊlenie poziomu, który uznajemy za poczàtek ruchu

(konkretnie: minimum bàdê maksimum z 7 sesji).

Ka˝dy z tych elementów mo˝emy poddaç modyfikacjom.

Jako wskaênik zmiennoÊci mo˝emy na przyk∏ad zastosowaç

statystycznà miar´ odchylenia standardowego cen w danym

okresie. Mo˝emy obliczaç graniczny zakres ruchu w sposób

inny ni˝ poprzez wyliczenie prostej wielokrotnoÊci wskaênika

zmian. Za poczàtek ruchu mo˝emy zaÊ uznaç na przyk∏ad

ostatnià cen´ zamkni´cia.

Dla rynku kontraktów terminowych na WIG20 proponuj´

nast´pujàcà konstrukcj´ systemu:

Idàc dalej zaryzykowa∏bym stwierdzenie, ˝e hipoteza rynku efektywnego, która w swej filozofii podwa˝a mi´dzy in-

nymi sens stosowania systemów transakcyjnych, jest ju˝ dziÊ zjawiskiem archaicznym, zawdzi´czajàcym swà niegasnà-

cà w kr´gach akademickich popularnoÊç bezw∏adnoÊci naukowego establishmentu, nieustannie oczarowanego teorià

portfelowà. Na szcz´Êcie coraz wi´kszego znaczenia nabiera alternatywna hipoteza rynku fraktalnego, której za∏o˝e-

nia, co potwierdzi ka˝dy praktyk rynku kapita∏owego, wydajà si´ du˝o bardziej odpowiadaç rzeczywistoÊci (zaintere-

sowanych odsy∏am do artyku∏u Marka Wierzbickiego „Teoria bli˝sza ˝yciu — rynek fraktalny” dost´pnego pod adre-

sem http://www.motte.polbox.com/rynekfraktalny.htm ). Teoria ta, podwa˝ajàc hipotez´ o niezale˝noÊci stóp zwrotu,

otwiera nam drog´ do poszukiwania skutecznych metod inwestowania opartych o analiz´ technicznà.

Grzegorz ¸aptaÊ:

Zgadzam si´ z argumentem pana Rudzkiego, ˝e systemy przetestowane w moich badaniach sà ma∏o wyrafinowane

pod wzgl´dem metodyki. Sà one oparte wy∏àcznie na najprostszych metodach analizy technicznej — celowo, gdy˝ wy-

bra∏em metody najpopularniejsze. Nie uwa˝am jednak, aby podwa˝a∏o to w∏aÊciwoÊç wyciàgni´tych przeze mnie wnio-

sków.

W a˝ 90 z prawie czterystu wykonanych przeze mnie testów, najlepsze wyniki odnios∏y systemy oparte na wst´gach

Bollingera, przeci´ciach Êrednich wyk∏adniczych lub RSI — które zdaniem mojego oponenta sà bardzo nieskuteczne .

Ni˝szà skutecznoÊcià od narz´dzi grajàcych wy∏àcznie przeciw trendowi wykaza∏ si´ za to system „˝ó∏wia”. W trakcie

mojej pracy nie zastanawia∏em si´, które systemy sà lepsze, a które gorsze — takie pytanie jest dla mnie absurdalne.

142

NASZ RYNEK KAPITA¸OWY

nr 12 (144), grudzieƒ 2002

PORADNIK INWESTORA

r pozostawiamy oryginalny wskaê-

nik zmiennoÊci,

r nie zmieniamy sposobu wykorzy-

stania wskaênika, ale ró˝nicujemy

mno˝nik dla obliczenia poziomów

wejÊcia na pozycj´ krótkà i d∏ugà,

r zakres ruchu obliczamy od bie˝à-

cej ceny otwarcia.

Jako okres do obliczenia Êredniego

zakresu zmian sugeruj´ 4 sesje, choç

ciekawe wyniki daje równie˝ wartoÊç

tego parametru zbli˝ona do 40. Spo-

sób obliczenia zakresu ruchu od bie-

˝àcej ceny otwarcia sprowadza do-

puszczalny zakres mno˝nika zmien-

noÊci do wartoÊci mniejszych od 1

(pami´tajmy, ˝e teraz interesuje nas

poziom wzrostu lub spadku kursu na jednej sesji). W tym wa-

riancie sprawdza si´ równie˝ zastosowanie wy˝szego mno˝ni-

ka zmiennoÊci dla obliczenia poziomu kupna (0,6–0,9) ni˝

sprzeda˝y (0,3–0,6). Co ciekawe, takie zró˝nicowanie popra-

wia wyniki niezale˝nie od trendu.

Ponadto, w odró˝nieniu od oryginalnego systemu Wildera,

w którym zawarcie transakcji jest uzale˝nione od tego, czy

okreÊlony poziom przekroczy∏a cena zamkni´cia (odwróce-

nie pozycji nast´puje jeszcze na zamkni´ciu bàdê ju˝ na

otwarciu nast´pnej sesji), nasz system b´dzie realizowa∏

transakcj´ przy pierwszym przebiciu przez kurs zadanego po-

ziomu w trakcie sesji (mo˝emy sk∏adaç zlecenie z limitem ak-

tywacji zaraz po otwarciu sesji). Regu∏y systemu ostatecznie

mo˝emy zapisaç nast´pujàco:

r Zajmij pozycj´ d∏ugà, je˝eli maksimum dzisiejszej sesji

przewy˝szy sum´ otwarcia dzisiejszej sesji oraz 60% Êred-

niej prawdziwych zakresów zmiany z 4 ostatnich sesji (do

wczorajszej w∏àcznie),

r Zajmij pozycj´ krótkà, je˝eli minimum dzisiejszej sesji nie

osiàgnie ró˝nicy mi´dzy otwarciem dzisiejszej sesji oraz

30% Êredniej prawdziwych zakresów zmiany z 4 ostatnich

sesji (do wczorajszej w∏àcznie).

System ten zastosowany na rynku kontraktów termino-

wych na WIG20 w latach 1998–2002 da∏by oko∏o 5000 punk-

tów zysku netto na jeden kontrakt (po zap∏aceniu prowizji

maklerskiej). Od oryginalnej formu∏y Wildera ró˝ni go

przede wszystkim to, ˝e w badanym okresie realizowa∏by po-

nad 60 transakcji rocznie przy 53% skutecznoÊci, rozumianej

WYKRES 1. Krzywe kapita∏u systemów transakcyjnych

3000

6000

5000

2500

4000

2000

3000

1500

2000

1000

500

-1000

Kurs kontraktów na WIG20 Portfel systemów (KAGI, ADX, TUR TLE) System zmiennoÊci

jako procent transakcji zyskownych. System, dzi´ki bli˝szym

poziomom wybicia, jest bardzo wra˝liwy na ruchy cen, co

sprawia, ˝e szybko reaguje na zmiany trendu. JednoczeÊnie

nie jest nazbyt wra˝liwy i w trakcie silnych trendów potrafi

stale utrzymywaç w∏aÊciwà pozycj´.

Zgodnie z mojà ocenà system nie jest dopasowany do hi-

storycznej krzywej kursu a silnym argumentem za tym prze-

mawiajàcym jest fakt, i˝ stosowany jest z powodzeniem od ro-

ku w rzeczywistych transakcjach przynoszàc dodatni wynik

(przy niezmiennych parametrach).

Ze wszystkich popularnych strategii wykorzystywanych

w systemach transakcyjnych te oparte na zmiennoÊci preten-

dujà do pozycji lidera. Âwiadczy o tym wykres 1., który po-

równuje krzywe kapita∏u zaproponowanego systemu zmien-

noÊci oraz przyk∏adowego portfela systemów sk∏adajàcego si´

ze strategii opartych na japoƒskich wykresach KAGI, kon-

cepcji ADX (równie˝ autorstwa Wildera) oraz tzw. strategii

„˝ó∏wia” (ang. turtle ) wykorzystujàcej maksima i minima ce-

nowe z zadanej liczby sesji.

Uwagi koƒcowe

Wiele osób, które zapozna∏y si´ z koncepcjà zmiennoÊci

twierdzi, i˝ jest to bardzo niebezpieczna strategia. PodkreÊla-

jà oni, ˝e rynek mo˝e nawet w nieskoƒczonoÊç poruszaç si´

w kierunku niekorzystnym dla zajmowanej pozycji, a system

na taki fakt nie zareaguje. Wystarczy, ˝eby dzienne ruchy cen

od otwarcia nie przekracza∏y zadanego progu wybicia.

Stara∏em si´ obaliç sensownoÊç ca∏ej filozofii inwestowania, polegajàcej na selekcji systemu, optymalizacji parametrów

ex post i wierze w kontynuowanie nadzwyczajnych rezultatów ex ante — w grze o prawdziwe pieniàdze.

Autor artyku∏u „Systemy transakcyjne oparte na zmiennoÊci” wybra∏ narz´dzie analizy technicznej, które szczegól-

nie przypad∏o mu do gustu. W ramach parametrów proponowanych przez twórc´ tego narz´dzia wyselekcjonowa∏ te,

które przynios∏y na historycznych danych najlepszy zysk. Nast´pnie udoskonali∏ jeszcze system, modyfikujàc sposób

wyliczania wskaênika i ró˝nicujàc sygna∏y dla krótkich i d∏ugich pozycji. Zoptymalizowany na czteroletnim okresie, sys-

tem ten w pierwszym roku stosowania przynosi wg Autora dodatni wynik.

W ten sposób mój oponent znalaz∏ si´ w jednej czwartej drogi, którà ja w moim teÊcie przeby∏em w ca∏oÊci cztery-

stukrotnie. PoÊród systemów, które optymalizowa∏em na historycznych notowaniach amerykaƒskich spó∏ek, wiele zna-

komicie spisywa∏o si´ w okresie weryfikacji. Niektóre przynosi∏y zyski zbli˝one do tych w okresie dopasowania, jakby

uda∏o im si´ nauczyç uniwersalnych zasad rzàdzàcych zachowaniem rynku. Inne bankrutowa∏y po paru miesiàcach.

Przeci´tny zysk ex ante w skali roku wyniós∏ zaledwie 1,4%. Uwa˝am, ˝e liczebnoÊç próby, którà obj´∏y moje testy, da-

je podstawy do stwierdzenia, ˝e ka˝da jedna z trzynastu wybranych przeze mnie metod analizy technicznej jest bez-

wartoÊciowa.

Mój oponent pokaza∏ tylko jeden przyk∏ad systemu, który pokonuje rynek. To doÊç skromna argumentacja. Uwa-

˝am, ˝e w d∏ugiej perspektywie oczekiwany wynik ze stosowania jego systemu b´dzie równy zeru. To, o czym pisze pan

Rudzki, to tylko zdarzenie losowe.

NASZ RYNEK KAPITA¸OWY

143

PORADNIK INWESTORA

nr 12 (144), grudzieƒ 2002

Mo˝na ustrzec si´ przed takim ryzykiem wprowadzajàc do

systemu dodatkowo stop loss , czyli mechanizm zamykajàcy

pozycj´, gdy strata na transakcji zaczyna przekraczaç wcze-

Êniej ustalonà wielkoÊç (postulujà to równie˝ LeBeau i Lu-

cas). Analizujàc ten problem, sprawdzi∏em jak zachowywa∏by

si´ zaproponowany system, gdyby wprowadziç do niego sta∏y

stop loss (wyra˝ony w dopuszczalnych punktach straty). Prze-

prowadzony test wykaza∏, i˝ dodatkowy mechanizm jedynie

obni˝a wynik netto systemu a przy tym cz´stokroç zwi´ksza

maksymalne obsuni´cie kapita∏u (ang. maximum drawdown ).

Wydaje si´ byç mo˝e paradoksalne, ˝e stop loss zwi´ksza

maksymalne obsuni´cie kapita∏u , testy historyczne jednak

potwierdzajà, i˝ jest to ulepszanie na si∏´. Zaznaczam jednak,

˝e przy zastosowaniu odmiennej konstrukcji systemu (co si´

za chwil´ oka˝e), mo˝emy dojÊç do innych wniosków.

Wydaje si´, ˝e opisany wy˝ej scenariusz niekoƒczàcych si´

strat to problem czysto teoretyczny i mo˝na pominàç go w roz-

wa˝aniach. Zaproponowany system jest bowiem bardzo wra˝-

liwy na ruchy cen i w praktyce zawsze reaguje na zmiany tren-

du. Problemy zaczynajà si´ w trendzie bocznym po∏àczonym

z du˝ymi wahaniami. W takich sytuacjach system nara˝ony

jest na cz´stà zmian´ pozycji po niekorzystnych cenach. Me-

chanizmy obrony przed tego rodzaju zagro˝eniami to bardzo

szeroki temat i byç mo˝e napisz´ o nich w innym artykule.

Na koniec jeszcze jedna informacja. Zaproponowany sys-

tem, jako jeden z nielicznych, doskonale spisuje si´ na danych

intraday (konkretnie 60–minutowych). Liczba okresów (w

tym wypadku godzin) dla obliczania wskaênika zmiennoÊci

pozostaje równa 4. Zwi´kszamy jedynie wspó∏czynniki przy

obliczaniu progów wybicia. Dla kupna sugeruj´ zakres

1,4–1,7, dla sprzeda˝y 0,7 — 1,0. System ten realizuje prze-

ci´tnie tyle samo transakcji rocznie, co jego zwyk∏a wersja

oparta na danych dziennych. Mimo to jest jeszcze w stanie

wykorzystaç ruchy Êródsesyjne i zarabiaç w sytuacji, gdy na

dziennym wykresie kursu mamy zdecydowany trend boczny.

Nasz system zmiennoÊci intraday charakteryzuje si´ du˝o

mniejszà wra˝liwoÊcià na zmiany cen ni˝ jego tradycyjna wersja

(próba jego uwra˝liwienia daje w rezultacie bezu˝yteczne na-

rz´dzie). W tym wypadku ryzyko strat wynikajàcych z braku re-

akcji systemu na drobne, ale konsekwentne ruchy cen w nieko-

rzystnym dla zajmowanej pozycji kierunku nale˝y ju˝ braç pod

uwag´. W zwiàzku z tym sugeruj´ rozbudowaç system o mecha-

nizm stop loss, dopuszczajàcy maksymalnà strat´ w wysokoÊci

40–45 punktów. Wynik netto systemu w zasadzie si´ nie zmie-

nia, ale istotnie zmniejsza si´ maksymalne obsuni´cie kapita∏u.

Jednà z fundamentalnych zasad w inwestowaniu jest dy-

wersyfikacja. W przypadku grania na systemach transakcyj-

nych realizacja tej zasady polega na ∏àczeniu strategii opar-

tych na ró˝nych metodach. Dlatego radzi∏bym stosowaç opi-

sane w tym artykule systemy w po∏àczeniu ze strategiami po-

stulujàcymi rzadsze zmiany pozycji (sugerowa∏bym wspo-

mniane wczeÊniej „˝ó∏wie”). Jednak ju˝ samo wykorzystanie

zaproponowanego systemu zmiennoÊci jednoczeÊnie w wersji

zwyk∏ej i intraday mo˝e byç poczàtkiem budowania dobrego

portfela inwestycyjnego.

Rafa∏ Rudzki

Dyrektor Oddzia∏u w Warszawie Domu Maklerskiego PENETRATOR SA

Sk∏adam serdeczne podzi´kowania koledze Krzysztofowi P∏achcie, Dyrektorowi Oddzia∏u

Domu Maklerskiego PENETRATOR SA w Gdaƒsku, który zapozna∏ mnie z koncepcjà sys-

temów opartych na zmiennoÊci i jest autorem wielu konkretnych rozwiàzaƒ zaprezentowa-

nych w niniejszym artykule.

Rafa∏ Rudzki:

Kiedy kilka lat temu koƒczy∏em studia i rozpoczyna∏em prac´ jako makler, w pe∏ni podziela∏em punkt widzenia

Pana Grzegorza ¸aptasia. Piszàc prac´ magisterskà przeprowadzi∏em podobne jak on analizy, wyciàgnà∏em podobne

wnioski i sta∏em si´ goràcym or´downikiem hipotezy rynku efektywnego oraz teorii portfelowej. DoÊwiadczenie zdo-

byte w pracy zawodowej zmusi∏o mnie jednak do weryfikacji moich poglàdów oraz do odbudowania wiary w ogólnie

poj´tà analiz´ technicznà.

OdÊwie˝one podejÊcie do porzuconego wczeÊniej tematu systemów transakcyjnych natychmiast ujawni∏o niedo-

strzegane przedtem kwestie stanowiàce klucz do zysków:

r Prostota prostocie nierówna. WartoÊciowe systemy transakcyjne sà cz´sto owocem wielu lat pracy ich twórców

choç ich konstrukcja bywa banalna. Z drugiej strony, wiele systemów opartych na powszechnie stosowanych oscy-

latorach to „buble”,

r Optymalizacja parametrów systemu jedynie wed∏ug kryterium maksymalnego wyniku netto jest brni´ciem w Êlepy

zau∏ek. Trzeba wziàç jeszcze pod uwag´ co najmniej kilka innych wskaêników i nade wszystko przeanalizowaç sys-

tem pod wzgl´dem racjonalnoÊci jego dzia∏ania,

r Konstruowanie systemów transakcyjnych (nie mówiàc ju˝ o umiej´tnoÊci ich wykorzystania) jest sztukà, której

opanowanie wymaga czasu.

Mój artyku∏ jako ca∏oÊç nie jest polemikà z tekstem „ Kupuj i trzymaj czy Orze∏ i reszka ”, w szczególnoÊci zaÊ nie

jest dowodem na to, ˝e systemy transakcyjne pozwalajà pokonaç rynek. Jako praktyk, chcia∏em jedynie zapoznaç

Czytelników z interesujàcà, ale na szerszà skal´ mniej znanà strategià inwestycyjnà a przy okazji zdradziç niektóre

tajniki rzemios∏a. Krytyka pod adresem przyj´tej w artykule Pana ¸aptasia metodologii testowania systemów za-

mieszczona zosta∏a niejako przy okazji. Autor zdaje si´ b∏´dnie zinterpretowa∏ mój tekst, dlatego na koniec wyja-

Êniam:

r Przedstawiona przeze mnie strategia zmiennoÊci nie jest argumentem przeciwko dowodowi przeprowadzonemu

przez Pana ¸aptasia. MyÊl´, ˝e gdyby w∏àczy∏ on jà do swojego testu, równie˝ wykaza∏by jej nieskutecznoÊç. Ja dla

odmiany móg∏bym pokusiç si´ o obron´ niektórych metod wykorzystanych w artykule „ Kupuj i trzymaj czy Orze∏

i reszka ”.

r Moje zarzuty wobec metodologii przyj´tej przez Pana Grzegorza ¸aptasia opieram na zdobywanej przez lata wie-

dzy teoretycznej i praktycznej. Jestem przekonany, ˝e na podstawie przeprowadzonych analiz wyciàgnà∏ on zbyt

daleko idàce wnioski.

144

NASZ RYNEK KAPITA¸OWY

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: