Prawo rodzinne to ta część systemu prawnego, która reguluje najważniejsze z wykształconych na danym etapie rozwoju społecznego, aprobowane przez prawodawcę więzi prawno rodzinne.
W wypadku prawa polskiego chodzi aktualnie o regulację takich instytucji jak:
· małżeństwo
· pokrewieństwo (również w jego formalnoprawnej, sztucznej formie adopcji)
· powinowactwo
· opiekę, ale tylko nad małoletnim
· kuratelę, ale tylko dla dziecka poczętego
Stosunki te oparte są z reguły na silnych związkach uczuciowych. To właśnie duży ładunek emocjonalny leżący u ich podłoża sprawia, że ustawodawca reguluje je wyłącznie w niezbędnym tylko zakresie. Przesądza to również o specyfice unormowań praw rodzinnych. Wiele oczekiwanych przez legislatora zachowań podmiotów stosunków prawno - rodzinnych regulowanych jest jedynie w postaci postulatywnej, bez możliwości ich przymusowego wyegzekwowania (brak bezpośredniej sankcji). Poza art.2a pkt.1ustawy o pomocy społecznej brak w naszym ustawodawstwie również w zakresie prawa rodzinnego sensu stricto - normatywnej definicji rodziny. Pojęcie to przebiera różny sens znaczeniowy zarówno w języku potocznym, jak i we wszystkich dziedzinach wiedzy zajmujących się rodziną, doktryny prawa nie wykluczając.
Najczęściej ujmuje się rodzinę w 2 postaciach, jako:
· małą dwupokoleniową wspólnotę założoną z rodziców i ich dzieci
· dużą, wielopokoleniową grupę, w skład której wchodzi szerszy krąg osób spokrewnionych, a nawet spowinowaconych
Brak również ustawowej definicji rodziny w k.r.o. Z tych jednak przepisów, które posługują się pojęciem rodzina (art. 10§1, art. 27, art. 97§1) można wywnioskować, że ustawodawcy chodziło o małą i sformalizowaną wspólnotę powstałą już z chwilą zawarcia małżeństwa, w skład której wchodzą również dzieci małżonków. W skład tak rozumianej rodziny małej zaliczyć wypada nie tylko wspólne dzieci obojga rodziców, małżonków lecz także dzieci o stwierdzonym pochodzeniu od jednego tylko z małżonków. Dzieci wchodzą do tak rozumianej rodziny tak długo, póki mieszkają z rodzicami, chyba że wcześniej same zawrą małżeństwo zakładając w ten sposób własną rodzinę.
Oprócz tego modelowego ujęcia rodziny małej, którą można nazwać rodziną pełną, operuje się w literaturze przedmiotu również pojęciami rodziny rozbitej, niepełnej i zrekonstruowanej.
Rodzina rozbita powstaje w skutek zniesienia pożycia małżeńskiego ( np. separacji lub rozwodu ).
Rodzina niepełna to wspólnota grupująca jednego tylko z rodziców i jego dziecko bez zawierania kiedykolwiek małżeństwa przez rodziców dziecka lub po śmierci jednego z rodziców.
Rodzina zrekonstruowana powstaje po uzupełnieniu brakującego członu w rodzinie rozbitej lub niepełnej. Na gruncie k.r.o. uzasadnione jest konstruowanie rodziny wielkiej przede wszystkim dla potrzeb instytucji obowiązku alimentacyjnego, choć nawet tam ustawodawca nie używa wprost pojęcia rodziny wielkiej.
Systematyka prawa rodzinnego (tytuły k.r.o.): małżeństwo pokrewieństwo opieka i kuratela. Każdy tytuł zawiera w kolejności: powstanie, treść rodzina (art. 10§1).
chomiczek2109