A
A casu ad casum — od przypadku do przypadku,
A contrario — z przeciwieństwa,
A posteriori — z następstwa,
Ab absurdo — do (od) absurdu,
Ab extra — od zewnątrz,
Ab initio — od początku,
Ab intra — od wewnątrz,
Ab ovo — od samego początku,
Aberratio ictus — zboczenie działania,
Abortio — poronienie płodu,
Abortus criminalis — kryminalnie bezprawne przerwanie ciąży,
Accusatio — oskarżenie,
Actio — czynność,
Actio libera in causa — działanie wolne w przyczynie (nie w następstwie, skutkach),
Ad casum — stosownie do danego przypadku,
Ad eventum — forma czynności prawnej zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych,
Ad exemplum — na przykład,
Ad extremum — do ostateczności,
Ad feliciora tempora — do lepszych czasów,
Ad finem — do końca,
Ad hoc — doraźnie,
Ad infinitum — do nieskończoności,
Ad probationem — forma czynności prawnej zastrzeżona dla celów dowodowych,
Ad solemnitatem — forma czynności prawnej zastrzeżona pod rygorem nieważności,
Argumenta iuris puniendi — racja bytu prawa karnego (racjonalizacja kary),
Argumento ex ... — argument z ...,
Argumentum a contrario — wnioskowanie z przeciwieństwa,
Argumentum a fortiori — wnioskowanie z silniejszego na słabsze (i odwrotnie),
Argumentum a maiori ad minus — a. z większego na mniejsze,
Argumentum a minori ad maius — a. z mniejszego na większe,
Argumentum a rubrica — wnioskowanie z systematyki ustawy,
Argumentum a simili — wnioskowanie z podobieństwa (z analogii),
Argumentum ab auctoritate — a. odwołujący się do autorytetu,
Argumentum ad absurdum — a. z doprowadzenia do absurdu,
Argumentum ad auditorem — argument odwołujący się do słuchaczy,
Argumentum ad baculum — argument kija,
Argumentum ad crumenam — argument odwołujący się do kieszeni (łapówka),
Argumentum ad hominem (ex concesso) — argument odwołujący się do człowieka,
Argumentum ad ignorantiam — argument odwołujący się do niewiedzy,
Argumentum ad iudicium — argument odwołujący się do zdrowego rozsądku,
Argumentum ad misericordiam — argument odwołujący się do litości,
Argumentum ad personam — argument odnoszący się do osoby,
Argumentum ad populum — argument demagogiczny,
Argumentum ad rem — argument odnoszący się do meritum sprawy,
Argumentum ad vanitatem — argument odwołujący się do próżności słuchaczy (pochlebstwo),
Argumentum ad verecundiam — argument odwołujący się do nieśmiałości (do autorytetu),
Argumentum certum — argument nie do zbicia,
Argumentum e consensu gentium — wnioskowanie ze zgody powszechnej,
Argumentum e silentio — wnioskowanie z milczenia,
Argumentum per eloquentiam — argument z uroku słów,
Argumentum probabile — argument o pozorach prawdopodobieństwa,
B
Bannitio — wygnanie,
Beneficium iuris — dobrodziejstwo prawa,
Beneficium legis non debet esse captiosum — dobrodziejstwo prawa nie powinno szkodzić,
Benigna interpretatio — życzliwa interpretacja,
Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur — ustawy winny być interpretowane dla zachowania ich ducha,
Benignus — ludzki, przyjazny, łaskawy,
Bona fides — dobra wiara,
Boni mores — dobre obyczaje,
C
Calumnia — oszczerstwo,
Cardinalis — zasadniczy,
Casus — kazus prawny (wzięty z praktyki przypadek),
Casus a nullo praestatur — za przypadek nie ponosi się odpowiedzialności,
Casus est maior vis cui humana infirmitas resistere non potest — siła wyższa to zdarzenie, któremu słabość ludzka nie może się oprzeć,
Casus maior — siła wyższa,
Causa — przyczyna, powód,
Causa causae est etiam causa causati — przyczyna przyczyny jest również przyczyną skutku,
Causa causarum — przyczyna przyczyn,
Causa criminalis — sprawa karna,
Causa efficiens — przyczyna sprawcza,
Causa proxima — przyczyna najbliższa,
Causa ramota — przyczyna dalsza,
Causa sine qua non — przyczyna niezbędna,
Causalis — kauzalny,
Cito — szybko, bez zwłoki,
Clara non sunt interpretanda — jasne teksty nie podlegają (nie wymagają) wykładni,
Coactio non est imputabilis — przymusu nie zalicza się do zwinienia,
Coactus tamen voluit — zmuszony mimo to chciał,
Coauctor delicti — współsprawca przestępstwa,
Codex — zbiór praw,
Cogitationis poenam nemo patitur — myśli nie podlegają osądowi (nikt nie może być karany za swoje myśli), sam zamiar nie podlega karze,
Communis opinio — opinia powszechna,
Conatus delicti (deliquendi) — usiłowanie przestępstwa,
Conditio sine qua non — warunek konieczny,
Confinatio — internowanie,
Consummatio delicti — dokonanie przestępstwa,
Contra facta non valent argumenta — wobec faktów argumenty muszą ustąpić,
Contra ius commune — wbrew prawu powszechnemu,
Contra legem — wbrew ustawie,
Contra legem facere — działać niezgodnie z prawem,
Contra naturam — wbrew naturze,
Contra praescriptum — wbrew przepisowi,
Contra vim non valet ius — prawo ustępuje przed przemocą,
Contradictio — sprzeciw, sprzeczność,
Contradictio explicita — wyraźna sprzeczność,
Contradictio implicita — ukryta sprzeczność,
Contradictio in adiecto — sprzeczność w przydawce (przymiotniku),
Contradictio in se — sprzeczność sama w sobie,
Contradictio in subiecto — sprzeczność w samym przedmiocie,
Contradictio in terminis — sprzeczność w terminach (określeniach),
Crimen — przestępstwo, zbrodnia,
Crimen continuatum — przestępstwo ciągłe,
Cuiusvis hominis est errare, nullius nisi insipientis in errore perseverare — Każdy może zbłądzić, trwać w błędzie tylko głupi,
Culpa — wina,
Culpa dolo exorta — wina kombinowana (mieszana),
Culpa lata — wina ciężka,
Culpabilis — karygodny,
Cum animo corrigendi — w zamiarze (celu) wychowawczym,
Cunabula iuris — podstawy prawa (kolebka wiedzy prawniczej),
D
De facto — w rzeczywistości,
De lege ferenda — o ustawie, która ma być uchwalona,
De lege lata — o ustawie obowiązującej,
Definiendum — to co ma być zdefiniowane,
Definiens — to co definiuje,
Definitio — definicja,
Definitus — ustalony, stały,
Delicta communia — przestępstwa powszechne,
Delicta omissionis — przestępstwa formalne z zaniechania,
Delicta per omissionem commissa — przestępstwa materialne z zaniechania,
Delicta propria — przestępstwa indywidualne,
Delictum — występek, przestępstwo,
Delictum commissivum — przestępstwo z działania,
Delictum commune — przestępstwo powszechne,
Delictum consumatum — przestępstwo dokonane,
Delictum continuatum — przestępstwo ciągłe,
Delictum iuris gentium — przestępstwo prawa międzynarodowego,
Delictum omissivum — przestępstwo z zaniechania,
Delictum permanens — przestępstwo trwałe,
Delictum proprium — przestępstwo indywidualne,
Delictum putativum — przestępstwo urojone,
Delictum sui generis — przestępstwo odrębnego (samodzielnego) typu,
Delictum tentatum — usiłowane przestępstwo,
Deportatio — zesłanie,
Dolus alternativus — zamiar przemienny,
Dolus antecedens — zamiar powstały przed popełnieniem czynu zabronionego,
Dolus coloratus — zamiar zabarwiony,
Dolus cumulativus — zamiar kumulatywny,
Dolus deliberatus — zamiar przemyślany,
Dolus directus — zamiar bezpośredni,
Dolus eventualis — zamiar ewentualny,
Dolus eventualis cumulativus — zamiar ewentualny kumulatywny,
Dolus generalis — zamiar ogólny,
Dolus indirectus — zamiar pośredni,
Dolus praemiditatus — zamiar rozmyślny (przemyślany),
Dolus quasi eventualis — zamiar niby ewentualny,
Dolus repentinus — zamiar nagły,
Dolus superveniens — zamiar powstały po popełnieniu czynu zabronionego,
Dura lex, sed lex — twarde prawo, ale prawo,
E
Errantis nulla voluntas est — działanie pod wpływem błędu nie wyraża woli,
Error — błąd,
Error (ignorantia) iuris nocet — błąd co do (nieznajomość) prawa szkodzi,
Error facti — błąd co do faktu,
Error iuris — błąd co do prawa,
Ex contractu — z kontraktu, z umowy,
Ex lege — według prawa, z mocy ustawy,
Explicite — jasno, wyraźnie, bezpośrednio,
Expressis verbis — dobitnymi słowami, wyraźnie, dokładnie,
Extraneus — wyzuty z czegoś, nie należący do rodziny, nie mający jakiejś cechy,
F
Facta probantur, iura novit curia — okoliczności faktyczne wymagają udowodnienia, a przepisy prawa są sądowi znane,
Feidum — okup wypłacany pokrzywdzonemu,
Fines poenarum — istota, cel prawa karnego,
Fredum — grzywna,
G
Generalia — zagadnienia ogólne,
Generalis — ogólny, powszechny,
Generi per speciem derogatur — prawo szczególne uchyla ogólne,
Genesis — los, przeznaczenie człowieka,
Genocidio (genocidium) — ludobójstwo,
Genus — ród, rodzaj, klasa rzeczy, grupa,
Genus perire non censetur — gatunek nie ginie,
Gloria — chwała, cześć,
Glossa — komentarz (objaśnienie) do orzeczenia sądowego, wyjaśnianie niezrozumiałych treści, język, mowa, słowo, wyraz,
Glossa interlinearis — glosa między wierszami przepisów,
Glossa marginalis — glosa na marginesie tekstu przepisów,
Gradatio — stopniowanie,
Gradus adfinitati nulli sunt — w powinowactwie nie ma stopni,
Gratis — za darmo,
Gravamen — ciężar, zażalenie, część skargi,
Gremium — zespół, ogół,
Grosso modo — w dużym przybliżeniu,
H
Habeas corpus — abyś zachował nietykalność (angielska ustawa zasadnicza z 1679 r.),
Habeas corpus ad prosequendum — nakaz ścigania karnego,
Habilis — stosowny, zdolny (do czegoś), odpowiedni,
Habitus — stan,
Hoc anno — w tym roku,
Hoc loco — w tym miejscu,
Hoc tempore — w tym czasie,
Hominis est errare, insipientis in errore perseverare — rzeczą ludzką jest błądzić, rzeczą głupców jest trwać w błędzie,
Hominum causa omne ius constitutum est — wszelkie prawo ustanowione zostało dla ludzi,
Homo alieni iuris — osoba podlegająca obcemu prawu,
Homo creator — człowiek jest twórcą samego siebie,
Homo eruditus — człowiek wykształcony,
Homo est animal politicum et sociale — człowiek jest zwierzęciem politycznym i społecznym,
Homo est dominus membrorum suorum — człowiek jest panem (właścicielem) swoich członków,
Homo homini lupus est — człowiek człowiekowi wilkiem,
Homo novus — parweniusz,
Homo sum, nihil humani a me alienum esse puto — jestem człowiekiem i nic co ludzkie nie jest mi obce,
Homosexualismus — homoseksualizm,
Honor habet onus — godność nakłada ciężary,
Honores mutant mores — godności zmieniają człowieka,
Humanus — ludzki, człowieczy,
Hypothesis — hipoteza, przypuszczenie,
Hypotheticus — hipotetyczny, przypuszczalny,
I
Ibidem — tamże, w tym samym miejscu (w tym samym dziele),
Ignorantia iuris nocet — nieznajomość prawa (ustawy) szkodzi,
Implicite — ciemno, niewyraźnie, pośrednio,
In concreto — w określonej sytuacji, w określonym wypadku,
...
purpura