Howard Robert E - Conan. Tygrysy morza.pdf - KSIĄŻKI- CONAN - sarmata0203

ROBERT E.HOWARD

TYGRYSY MORZA

PRZEKŁAD JAROSŁAW KOTARSKI

PRZEDMOWA

FOREWORD

Jak mogę dźwigać brzemię męki

I pocić się w codziennym trudzie,

Gdy w duszy mojej, już na wieki,

Rozbrzmiewać będą Piktów bębny?

(…)

Bębny Piktów

Mam tylko jedno hobby i pasjonuje mnie ono niezmiennie po dziś dzień.

Chciałbym uniknąć przypisywania temu znamion tajemniczości, lecz naprawdę trudno

jest mi to wyjaśnić i nie do końca sam wszystko rozumiem. Chodzi mianowicie o

moje zainteresowanie ludem, który nosił nazwę Piktów. Zdaję sobie oczywiście

sprawę z wątpliwej zasadności tej nazwy, tak jak jej używam Ludzi tych określano

już w historii jako Celtów, barbarzyńców czy, nawet, Germanów. Niektóre

autorytety wspominają, że przybyli oni do Brytanii po Brytach, a tuz przed

pojawieniem się Gallów. „Dzicy Piktowie z Galloway”, wspominani często we

wczesnych szkockich legendach i zapisach historycznych, powstali w wyniku

wymieszania się kilku ras — prawdopodobnie Celtów, plemion cymryckich i

galijskich; mówili zaś językiem wywodzącym się z cymrycko–galijskiego — w

barbarzyńskiej wersji, z domieszką germańskiego i skandynawskiego. Sam termin

„Pict” był zapewne używany pierwotnie jedynie w odniesieniu do koczowniczych

plemion celtyckich, które osiedliły się w Galloway i zasymilowały z miejscową,

barbarzyńską ludnością. Dla mnie Jednak Pikt, to synonim niewysokiego, ciemnego

barbarzyńcy — przybysza z terenów śródziemnomorskich. Nie ma w tym nic dziwnego,

bowiem gdy po raz pierwszy zetknąłem się z tematem, takich właśnie ludzi

określano jako Piktów. O wiele dziwniejsze może się już wydać moje niegasnące

nimi zainteresowanie. Po raz pierwszy przeczytałem o nich studiując historię

Szkocji. Były to wzmianki zaledwie — i w dodatku — niezbyt pochlebne.

Oczywiście, lektury mojego dzieciństwa nie stały na zbyt wysokim poziomie,

zresztą żyłem w regionie, gdzie inne książki były rzadkością. Stałem się

entuzjastą poznawania szkockiej historii i tropiłem ją w każdej dostępnej

formie. Czułem się dziwnie związany z tymi ubranymi w kilty góralami, zapewne

dzięki domieszce szkockiej krwi w moich żyłach. W książkach, które wówczas

czytałem, Piktowie pojawiali się sporadycznie, gdy chodziło o jakieś walki,

które staczali i przegrywali ze Szkotami. Najpełniejszy opis tego plemienia,

jaki wówczas udało mi się znaleźć, był dziełem któregoś z angielskich historyków

i głosił, że Piktowie to okrutni dzikusi żyjący w drewnianych chatach i że,

podobno, legendarny Rob Roy przypominał swych piktyjskich przodków krępą budową

ciała i podobną im sylwetką — jakby małpią, z długimi rękami. Widać zatem jasno,

że wszystko, co wówczas czytałem, nie miało na celu gloryfikacji Piktów.

Gdy miałem dwanaście lat, spędziłem jakiś czas w Nowym Orleanie, gdzie w

bibliotece na Canal Street znalazłem książkę traktującą o historii Anglii od

czasów prehistorycznych do najazdu Normanów. Napisano ją dla młodzieży i tak też

przedstawiała dzieje, z pewnością niezbyt wiernie z historycznego punktu

widzenia. Dzięki niej jednak po raz pierwszy poznałem więcej szczegółów

dotyczących niskich, ciemnoskórych ludzi, którzy jako pierwsi zasiedlili

późniejszą Brytanię. Wreszcie miałem okazję poznać ich bliżej. Pisarz odmalował

ich wprawdzie w nie najlepszym świetle — jako barbarzyńców, lecz zawsze to było

coś. Według niego Piktowie byli kłamliwi, tchórzliwi, pozbawieni ducha

wojowniczości i zawsze ktoś ich wyprzedzał w rozwoju, a oni tylko naśladowali

innych.

Nie ma w tym wiele prawdy, toteż czułem do nich sporą sympatię i wtedy

właśnie zdecydowałem, że to oni staną się moim „łącznikiem” ze starożytnością.

Uczyniłem z nich silnych i wojowniczych barbarzyńców, dałem im chwalebną

historię sławy minionej i wielkiego władcę — Brana Mak Morna. Muszę się

przyznać, że wyobraźnia nie dopisała mi, gdy wybierałem mu imię, chociaż postać

przygotowałem dokładniej. Wielu władców z piktyjskich kronik ma celtyckie

imiona, lecz chcąc zachować związek z moim, fikcyjnym odłamem tego ludu,

musiałem nadać owemu wielkiemu władcy imię niearyjskie.

Bran — to z uwagi na mojego innego ulubionego bohatera, z prawdziwej historii

— Celta Nennasa, który pokonał Rzym. Mak Morn zaś wziął swój rodowód od słynnej

postaci z dziejów Irlandii — Galia Mac Morn. Wymowę zmieniłem na Mak (celtycki

alfabet nie zawiera „K” , taką wymowę posiadało „C”). Tak więc, Bran Mak Morn

nie posiada celtyckiego odpowiednika (Bran Mac Morn znaczyłby „Kruk — Syn

Morna”), ma za to własną wymowę, piktyjską, starożytną, sięgającą korzeniami w

najdawniejsze czasy. Podobieństwo do konkretnych imion celtyckich jest czystym

przypadkiem.

Bran Mak Morn nie zmienił się, chociaż minęły lata. Jest wciąż dokładnie

taki, jaki kiedyś wyrósł w mojej wyobraźni. To mężczyzna średniego wzrostu, jego

ruchy przypominają chód pantery, czarne oczy błyszczą pod ciemną grzywą, jego

cera jest śniada. Kiedy byłem chłopcem, marzyłem by być niewysokiego wzrostu,

mieć długie kończyny, ciemne oczy, cofnięty nieco podbródek i długie, proste

włosy. Tak właśnie wyglądał obraz typowego Pikta — ja zaś nie byłem zadowolony z

moich rzeczywistych, nordyckich rysów. Moje upodobania wynikały z silnego

zainteresowania się ową śródziemnomorską rasą wywodzącą się jeszcze z neolitu,

która jako pierwsza zasiedliła Brytanię.

Zawsze do tego zainteresowania wkradała się odrobina fantazji — nie

umieszczałem ich w zbyt realnych krainach (jak miało to miejsce chociażby z

irlandzkimi czy szkockimi highlanderami). Dlatego też, gdy przyszła pora pisania

o nich, patrzyłem na nich nadal po swojemu.. Stąd też pierwsza opowieść o Branie

Mak Morn („Ludzie cieni”) jest opowiadana przez, obcego gockiego najemnika z

rzymskiej armii. W pierwszym zaś utworze, który napisałem o moim bohaterze, a

który zaginął mi gdzieś, zanim go jeszcze ukończyłem, narratorem uczyniłem

rzymskiego centuriona z oddziału stacjonującego przy Murze. W „Zaginionej rasie”

centralną postacią jest Bryt, w „Królach nocy” — celtycki książę. Dopiero

ostatnią historię — „Robaki ziemi”* — opowiada Pikt własnymi słowami.

„Królowie nocy” to opowieść traktująca o wysiłkach Rzymu, by podporządkować

sobie dzikie ludy Kaledonii. Zgadza się jedynie czas i ogólny charakter wydarzeń

— Rzymianom nigdy nie udało się przesunąć swych granic poza to pustkowie. Po

paru nieudanych kampaniach cofnęli się na południe, do Muru. Ich klęskę zapewne

spowodowała unia barbarzyńców — i to właśnie przedstawiłem: sojusz między

Celtami, barbarzyńcami i Teutonami. Sądzę, że kolonizacja wschodniej Kaledonii

rozpoczęła się niedługo przed generalnym ich napływem, który nastąpił w okresie,

gdy tereny te zostały już zlatynizowane.

W „Robakach ziemi” opisałem kolejne starcie Brana z siłami Rzymu — jakoś

trudno mi było wyobrazić go sobie walczącego z innym wrogiem. Może to odbicie

moich własnych niechęci wobec Imperium — równie trudnych do logicznego

wyjaśnienia, jak przychylność, którą darzę Piktów.

Samo słowo „Piktowie” ujrzałem po raz pierwszy na mapach umieszczone poza

terenami opanowanymi przez Imperium Rzymskie. Już samo to mnie zafascynowało.

Nasuwało wyobraźni wizje straszliwych walk, dzikich ataków, fanatycznej obrony.

Będąc wrogiem Rzymu, naturalną koleją rzeczy, sprzymierzyłem się z jego wrogami.

Szczególnie chętnie z tymi, którzy oparli się wszelkim próbom podboju. Czasem,

gdy w snach, tych nocnych a nie przelewanych na papier, walczyłem z pancernymi

legionami i musiałem cofać się pobity, umysł podsuwał nagle obraz — jakby

inwazji z innego świata, z nie narodzonej jeszcze przyszłości — obraz mapy, na

której poza granicami Imperium widniał tajemniczy napis „Piktowie i Szkoci”.

Zawsze nadchodziły stamtąd nowe siły — między nimi mogłem znaleźć schronienie i

obronę przed prześladowcami, by lizać rany i gromadzić wojska do nowej wojny.

Chciałbym kiedyś spróbować swoich sił w powieści opisującej te tajemnicze

stulecia. Pozwalałbym wówczas sobie tylko na tyle, na ile zezwala mi rzetelna

wiedza historyczna. Akcja byłaby oparta na następującym pomyśle: Wpływy rzymskie

powoli słabną pod naciskiem teutońskich wędrowców ze wschodu, którzy lądują na

wybrzeżach Kaledonii i prą na zachód. Dochodzi do konfliktu ze starymi

celtyckimi osadnikami. Na ruinach przedaryjskiego cesarstwa Piktów, dawno już

osaczonego przez nieprzejednanych wrogów, owe wojownicze plemiona bezlitośnie

się zmagają, by zwrócić się ostatecznie przeciwko wspólnemu zagrożeniu —

zdobywczym Sasom. Byłaby to raczej opowieść o władcach i rządzeniu, nie o

herosach — choć podejrzewam, że nie trzymałbym się tego zbyt dokładnie. Nie

wiem, czy kiedykolwiek mi się to uda.

Robert E. Howard

LUDZIE CIENI

MEN OF SHADOWS

Ze Świtu Tworzenia, jego cieni,

i z bezkresnego Czasu Mgieł,

idziemy — pierwszy wielki naród,

co najszczytniejszy obrał cel.

Dokonań wiedzy pozbawieni,

pierwotnej mocy żebrząc łask,

idziemy — coś w drodze się zmieni,

przybliża się, jaśnieje Blask.

Tak przemierzając ziemi szmat

i niezbadane morskie szlaki,

wciąż budujemy nowy świat,

gdzie na kamieniach nasze znaki.

Chwała jest jeszcze tak daleko,

nieśmiało sięga po nią lud,

historia jednak nie zaczeka,

zbuduje ją wyłącznie trud.

Choć tli się Utracony Ogień,

co naszym tylko kiedyś był,

gdy nowe zjawią się narody,

po nas zostanie tylko pyl.

Cóż, że byliśmy pierwszą rasą,

i łączyliśmy Stare z Nowym,

jak blade chmury, co się pasą

w morza zwierciadle lazurowym.

Nowe nadejdzie bez pardonu,

prochy rozwieje szkwał gwałtowny,

a my — znikniemy z czasu stronic,

pamięć, to wiatr nieustający.

Zatraca chwałę krzepkie Stonehenge,

chociaż kamienie nadal błyszczą,

i tylko z mroków słychać szepty

że pierwsi światła MY strzegliśmy.

Mimo że ludzie się zmieniają,

to skały, błota — takie same

one jedyne wspominają,

ostatni lud Wieku Kamienia.

Miecz napotkał z trzaskiem inny miecz.

— Ailla! A–a–ailla! — dobywało się ze stu dzikich gardeł. Natarli na nas ze

wszystkich stron; stu na trzydziestu. Staliśmy zbici w ciasną gromadkę, otoczeni

tarczami, między którymi wystawały ostrza. Były czerwone, tak jak hełmy.

Mieliśmy jedną przewagę — byliśmy dobrze uzbrojeni, atakujący zaś prawie wcale.

Choć nadzy, nacierali jednak z taką zaciekłością, jakby ich ciała były z żelaza.

Na moment odstąpili. Trzymali się w pewnej odległości. Ich ciała pokrywały

rany, a ściekająca krew zdobiła je niczym ornamenty. Obrzucali nas

przekleństwami.

Trzydziestu ludzi! Trzydziestu z grupy, która jako pięćsetosobowa

wymaszerowała butnie spod ściany Hadriana. Zeusie, jak można ich było tak

posłać! W pięć setek mieliśmy utorować sobie drogę przez krainę rojącą się od

barbarzyńców, którzy ciągle żyli w minionej dla nas epoce. Całymi dniami

maszerowaliśmy przez wrzosowiska, wyrąbywaliśmy lśniący karmazynowo szlak wśród

żądnych krwi hord. Nocą odpoczywaliśmy w obwarowanych obozach, gdzie i tak mógł

dosięgnąć nas bezgłośny sztylet. Bitwy, przelana krew, trupy…

A wszystko po to jedynie, by siedzący w swym pięknym pałacu, cesarz usłyszał,

razem z dostojnikami i kobietami, że kolejna wyprawa zaginęła gdzieś na północy,

w mglistych górach.

Popatrzyłem na tych, którzy byli moimi towarzyszami. Znajdowali się wśród

nich Rzymianie, rodowici i z Latinii, byli Brytowie, Germanie, rudowłosi

Hiberianie. Wokół krążyły wilki w ludzkiej skórze, nieustannie zacieśniając

krąg. Mali, włochaci, z długimi, mocarnymi ramionami. Włosy długie, opadające

kudłami na cofnięte, podobnie jak u małp, czoła. Niewielkie, czarne oczy

błyszczały jak u węży. Byli prawie nieodziani, dzierżyli za to małe, okrągłe

tarcze; do ataku używali włóczni i szabel o zakrzywionych ostrzach. Najwyższy z

nich nie miał nawet pięciu stóp, lecz niezwykle szerokie ramiona zdradzały

niepospolitą siłę. Szybcy byli jak koty.

Naparli na nas całą gromadą. Krótka broń dzikusów napotykała z trzaskiem na

nasze miecze. Walka toczyła się na mały dystans. Im to odpowiadało, Rzymianie

również ćwiczeni byli w takim sposobie walki, lecz ich tarcze do niej się nie

nadawały — zbyt ciężkie, nie pozwalały na skuteczną obronę. Dzicy szybko

nauczyli się to wykorzystywać — atakowali od dołu, pochyleni. Staliśmy ramię w

ramię, gdy tylko któryś padał, zaraz zwieraliśmy szyk. Oni naciskali i

naciskali, w końcu ich twarze znalazły się tuż przy naszych, a ich zwierzęcy,

cuchnący oddech uderzył nas w nozdrza. Cały czas krzyczeli, powarkiwali.

Staliśmy, jakby szyk nasz uczyniono z żelaza — zniknęło wszystko: wrzosy,

wzgórza, czas… Byliśmy zwierzętami walczącymi o życie. Zatraciliśmy w walce i

umysły, i dusze. Zamach, cios. Zamach. Cios. Metal pryskający w spotkaniu z

tarczami, bestie wyłaniające się z kurzu. Cios! — Twarz znika. Pojawia się inna,

równie okropna.

Całe lata wychowania, wpajania rzymskich tradycji, uleciały jak mgła

rozproszona przez słońce. Znów stałem się dzikusem przybyłym z lasów i mórz,

człowiekiem pierwotnym, barbarzyńcą, który potyka się z przedstawicielami

jeszcze starszego barbarzyństwa, kipiącymi pragnieniem zemsty i mojej krwi.

Jakże przeklinałem krótkość rzymskiego miecza, którym przyszło mi teraz

walczyć. Włócznia skruszyła się na moim pancerzu, miecz roztrzaskał na czubku

hełmu powalając mnie na ziemię. Poddźwignąłem się i odparłem kolejne uderzenie

mocnym cięciem. Wtem zastygłem z uniesioną bronią.

Na wrzosowisku panowała absolutna cisza. Przede mną nie było już żadnych

wrogów. Leżeli w ciszy nadal ściskając swe szable, a w ich odciętych i

potrzaskanych głowach wciąż twarze wykrzywiał grymas nienawiści. Z naszej

trzydziestki, która im się przeciwstawiła, pozostało pięciu: dwóch Rzymian,

Bryt, Irlandczyk i ja. Choć wydawało się to nieprawdopodobne, w zetknięciu z

prawie czterokrotnie liczebniejszym wrogiem oręż rzymski zwyciężył.

Pozostało nam tylko jedno — podążyć z powrotem tam, skąd przyszliśmy,

omijając wszystkie niebezpieczeństwa tego dzikiego lądu. Ze wszystkich stron

otaczały nas wysokie góry. Śnieg bielił ich szczyty, a i tutaj, gdzie staliśmy,

nie było zbyt ciepło. Nie mieliśmy nawet pojęcia, jak daleko na północ

zawędrowaliśmy. Ten marsz był już tylko zamazanym wspomnieniem rozpływającym się

we mgle. Wszystko, co pamiętaliśmy, to fakt, że przed kilku dniami niedobitki

rzymskiej armii zostały rozproszone przez wielką burzę, wraz z którą pojawili

się także dzicy. Całymi dniami słychać było wojenne rogi i pozostałe, w

najliczniejszej zapewne grupie, pół setki Rzymian musiało co krok walczyć o

życie. Wrogowie dziko wrzeszcząc niespodziewanie atakowali.

Teraz nagle zapanowała cisza. Dokoła nie było żywej duszy. Ruszyliśmy zatem

na wschód, tak jak uciekające przed nagonką zwierzęta. Przedtem jednak

obrzuciłem jeszcze raz spojrzeniem pole bitwy. Widok jednego szczegółu napełnił

moje serce radością. Dostrzegłem martwego barbarzyńcę, który dzierżył w dłoni

długi, obosieczny miecz. Normański miecz. Na Thora, nie miałem pojęcia, w jaki

sposób stał się jego własnością. Najpewniej jakiś Wiking, kompletny żółtodziób,

trafił kiedyś między nich, usiłując wywijać tym narzędziem z pieśnią na ustach.

Fakt faktem, miecz był teraz mój. Sporo się natrudziłem, by wyrwać go z

zaciśniętej ręki dzikusa.

Z takim mieczem w rękach czułem się pewniej. Krótka broń i tarcze były dobre,

gdy miało się do czynienia ze średnio wysokimi przeciwnikami. Ci wrogowie

mierzyli czasem i sześć stóp, zatem uzbrojenie nie mogło wystarczać.

Ruszyliśmy przez góry, forsując wąskie półki skalne i wspinając się na strome

zbocza. Jak małe chrząszcze brnęliśmy przez ogromne masywy górskie, przy których

znaczyliśmy tyle co nic. Karzełki. Cały czas smagał nas wiatr, wyjący na

podobieństwo gigantów.

Wrogowie czekali na nas. Wyszedł im na spotkanie Bryt, zakręcił włócznią,

jeden z dzikusów złapał ją. Bryt rzucił się na niego i razem polecieli w

przepaść. Wstąpiła w nas dzika furia, zaczęliśmy rąbać mieczami i po chwili było

po wszystkim. Czterech tubylców leżało nieruchomo u naszych stóp. Rzymianin

przysiadł, próbując zatamować krew cieknącą z rozciętego ramienia.

Zepchnęliśmy zabitych ze ścieżki. Rękę Rzymianina ścisnęliśmy skórzanymi

rzemieniami powyżej rany i krwawienie ustało. Powędrowaliśmy dalej — naprzód,

ciągle naprzód… Ze słońcem wędrującym nad nami.

Przemykaliśmy ścieżką, zasłonięci przez głazy, gdy dostrzegliśmy następną

grupę tubylców. Na ten widok Irlandczyk wydał okrzyk dzikiej radości i rzucił

się między nich. Tamci opadli go jak wilki. Pierwszy jednak, który zdołał się

zbliżyć, stracił gwałtownie głowę, drugi zawył, gdy jego ręka oddzieliła się od

ramienia. Irlandczyk z okrzykiem rozpłatał pierś następnemu i pozbawił go głowy.

Wówczas rzucili się na niego wszyscy równocześnie. Po krótkiej szamotaninie

dopięli swego. Ujrzeliśmy, jak unoszą na włóczni rudowłosą głowę. Twarz

Irlandczyka zdawała się nadal wyrażać radość walki.

Odeszli, nie podejrzewając nawet naszej obecności, toteż mogliśmy posuwać się

dalej. Zapadła noc i księżyc nadał wszystkiemu nierzeczywisty wygląd, rzucił

upiorne cienie. Napotykaliśmy ślady odwrotu innych grup — a to Rzymianin

przeszyty włócznią, leżący u stóp przepaści, to znowu ciało bez głowy, lub gdzie

indziej głowa bez ciała. Porozbijane hełmy, połamane miecze…

Wędrowaliśmy teraz nocą, w dzień chowając się pomiędzy głazami. Wyruszyliśmy

równo z nastaniem zmroku. W pobliżu często przechodziły grupy tubylców, czasem

mogliśmy nieomal dotknąć ich, gdybyśmy wyciągnęli z ukrycia rękę. Pozostawaliśmy

jednak w ukryciu.

Nadchodził właśnie świt, gdy krajobraz się zmienił. Wyszliśmy na płaskowyż

otoczony ze wszystkich stron, prócz południowej, górami. Wydawało nam się, że

wreszcie trafiliśmy na przejście ku zbawczym równinom.

Zatrzymaliśmy się nad jeziorem. Nie było widać nawet śladu wroga, — ni obłoku

dymu na niebie. Nagle Rzymianin uniósł rękę do twarzy i upadł bezgłośnie. W jego

ciele tkwiła włócznia.

Zbadaliśmy wzrokiem jezioro. Żadnej łodzi, nic nie mąciło jego gładkiej

powierzchni. W nadbrzeżnych zaroślach również nie dostrzegliśmy ruchu.

Odwróciliśmy się, by zlustrować wrzosowisko. Drugi Rzymianin padł na twarz z

tkwiącą w plecach włócznią.

Dobyłem miecza i zdziwiony rozglądałem się wokoło. Wrzosy były tak niskie, że

nie ukryłyby nawet Kaledończyka. Na jeziorze nie było nawet najlżejszej fali,

cóż zatem mogło spowodować, że jedna z trzcin się poruszyła, gdy inne ani drgną?

Podszedłem bliżej i przyjrzałem się wodzie. Przy podejrzanej trzcinie zauważyłem

duży bąbel powietrza.

Zrobiłem jeszcze kilka kroków i… obrzydliwa gęba gapiła się na mnie tuż spod

powierzchni jeziora! Błyskawiczny ruch, i mój miecz podążył w kierunku wroga. W

samą porę, by odtrącić mierzącą w moje serce włócznię. Woda wzburzyła się i

wychynęła z niej sylwetka dzikusa — z zatkniętymi za pas dzidami, rurką do

oddychania ściskaną ciągle w małpiej dłoni. Teraz wiedziałem już, dlaczego tylu

Rzymian ginęło nad brzegami jezior.

Odrzuciłem tarczę i wszystko co zbędne — prócz miecza, sztyletu i pancerza.

Poczułem narastającą pasję. Byłem sam, we wrogim kraju, wśród dzikusów żądnych

mojej krwi. Na Thora 1 Wotana, nauczę ich! Pokażę, jak odchodzi z tego świata

Norman! Z każdą chwilą uchodziła ze mnie ogłada, coraz mniej było we mnie

cywilizowanego Rzymianina, wychowanka starej kultury, coraz silniejsze były

prymitywne instynkty, żądza krwi.

Narastał we mnie gniew, podsycany typowo nordycką pogardą dla wroga. Byłem w

znakomitym nastroju, gotów do każdego bestialskiego czynu. Thor wie, jak

walczyłem dotąd, wie, że nic wygasła we mnie dusza Normana, walecznego Normana,

głębsza i bardziej tajemnicza niż czeluście Morza Północnego! Byłem Normanem o

owłosionych piersiach, żółtobrodym barbarzyńcą, już nie Rzymianinem. Wkroczyłem

tutaj, między wrzosowiska, tak pewnie, jak bym znajdował się u siebie. Kinże

Howard Robert E - Conan. Tygrysy morza.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: