156-157.doc

12.2. Rozwiązywanie problemów        1 57

12.1.              NATURA MYŚLENIA

A.              Myślenie polega na reprezentowaniu i przetwarzaniu informacji w umyśle.

1.                  W myśleniu krytycznym świadomie kierujemy naszymi procesami umysłowymi tak, by znaleźć roz­
wiązane jakiegoś problemu.

2.                  W myśleniu niekrytycznym nawykowo stosujemy pewne utrwalone wzorce. W skrajnym przypadku myś­
lenie takie może mieć postać określoną przez Ellen Langer mianem myślenia bezfefleksyjnego.

B.              Rozróżnia się czasem dwa typy ujmowania relacji między częściami a całością.

1.                  Analiza jest rozkładaniem całości na części

2.                  Synteza jest łączeniem części w całość.

C.              Myślenie może służyć dwu różnym celom.

1.                  W myśleniu dywergencyjnym próbujemy stworzyć wiele pomysłów.

2.                  W myśleniu konwergencyjnym próbujemy skoncentrować się na jednym pomyśle i znaleźć jedno roz­
wiązanie problemu.

12.2.              ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW

A. Rozwiązywanie problemu jest przechodzeniem z sytuacji problemowej do rozwiązania i pokonywa­niem stojących na tej drodze przeszkód.

              B...Często_wyróżnia..sie.dwojakiego.rodzaju problemy,                                          -                                          —              -              -             

1.                  W problemach dobrze ustrukturalizowanych droga prowadząca do rozwiązania Jest jasna (np. Jak
znaleźć pole równolegloboku?).

2.                  W problemach źle ustrukturalizowanych nie ma jasnej drogi prowadzącej do rozwiązania (np. Jak od­
nieść sukces w wybranym zawodzie?).

C.              Jeden z typów problemów (dobrze ustrukturalizowanych) szczególnie interesujących psychologów sta­
nowią problemy, które wymagają wykonania serii ruchów prowadzących do pożądanego stanu końco­
wego. Przykładem rfióże być probierń miłośników książekrp^dpalac^T«r^ekrnaz>wany teżprabie-"
mem misjonarzy i ludożerców, wilków i owiec lub jeszcze inaczej, zależnie od konkretnej treści zadania:
Trzeba przewieźć przez rzekę trzech miłośników książek, wraz z ich książkami, i trzech podpalaczy
książek, dysponując jedną małą łódką, która pozwala zabrać tylko dwóch ludzi; jeśli na którymś z brze­
gów znajdzie się więcej podpalaczy niż miłośników książek, ci pierwsi spalą książki tych drugich; zada­
nie polega na znalezieniu takiej kolejności przewożenia, by na drugim brzegu znaleźli się wszyscy ludzie

i nietknięte książki.

D.              Psychologowie wyróżniają dwie drogi rozwiązywania takich problemów, jak problem podpalaczy
i miłośników książek, i innych/

1. Heurystyki są nieformalnymi, intuicyjnymi, spekulatywnymi strategiami, które czasem okazują się sku­
teczne, a czasem nie. Nigdy nie gwarantują one rozwiązania problemu, ale stanowią intuicyjnie obierane
drogi na skróty. Cztery najczęściej stosowane heurystyki - analiza środków i celów, droga do przodu,
droga do tyłu i sprawdzanie pomysłów-pokazano w tabeli 12.1.              '

TABELA 12.1. Cztery heurystyki