Nowa_fala.doc

NOWA FALA

Nowa Fala (Nouvelle vague):

·         1959-1964

·         Koniec lat 50. był przełomowym okresem w hi­storii sztuki filmowej. Wydawało się wówczas, ze pewien typ kina - nazwijmy go klasycznym - opar­ty na atrakcyjnej, dobrze opowiedzianej tabule, przezroczystości narracji i systemie gwiazd doszedł swego kresu. W różnych częściach świata młodzi filmowcy zaczęli się nagle buntować przeciw ograniczeniom „starego kina'. Bunt ten miał różne przyczyny             

1)     Przyczyny techniczne: nowa, lekka kamera umożliwiała reporterska ruchliwość i stuprocento­wa rejestrację dźwięku, czułe taśmy me zmuszały już do sztucznego oświetlania planu

2)     Przyczyny psychospołeczne: estetyczny gorset kina klasycznego nie pasował do aktualnego tempa ży­cia i rozluźnienia tradycyjnych norm etycznych

·         Ten ogólnoświatowy proces znalazł akurat we Francji swoją nazwę i najdobitniejszy, najbardziej adekwatny wyraz.

·         Ge­neza samego terminu łączyła się z polityką. W grud­niu 1957 roku tygodnik „LExpress" (przy­gotowujący społeczne nastroje przed powstaniem V Republiki i powrotem, do władzy generała de Gaulle'a) opublikował tekst ankiety, adresowanej do ośmiu milionów młodych Francuzów między 18 a 30 rokiem życia. Celem ankiety było sportretowa­nie świadomości tego pokolenia. Wyniki ankiety, z komentarzem do niej, przedstawione zostały w następnym roku w książ­ce Francoise Giroud „La Nouvelle Vague. Portraits de jeunesse" (Nowa fala. Portrety młodzieży). Termin przyjął się i stosowany był powszechnie w to­ku długotrwałej dyskusji wokół nowej generacji.

·         W tym samym czasie, w ciągu sezonu 1958/59, weszło po kolei na ekrany kilka filmów, których problematyka świetnie korespondowała z toczącą się dyskusją. Były to utwory początkują­cych reżyserów. W listopadzie 1958 roku odbyła się premiera Kochanków Louisa Malle'a, w lutym 1959 wszedł na ekrany Piękny Sergiusz, debiut znanego już krytyka Claude'a Chabrola, a w marcu kolejny film tego autora - Kuzyni, w maju, zaraz po triumfie na festiwalu w Cannes (Nagroda Specjalna Jury), pojawiło się w kinach Czterysta batów Francois Truffauta. Wówczas już zmiana znaczeniowa terminu okazała się nieodwracalna: Nowa Fala oznaczała odtąd nowy nurt w sztuce filmowej.

·         Pierwszy użył terminu w odniesieniu do kina krytyk Pierre Billard, który określił mianem Nowej Fali pełnometrażowe debiuty filmowców wy­wodzących się z redakcji miesięcznika „Cahiers du Cinema

·         Douchet wyróżnia dwa nowofalowe pokole­nia:

1)     Pokolenie, które klęska w 1940 roku zastała w młodości, ludzie urodzeni między rokiem 1918 a 1925 ® Andre Bazin,  Jacąues Doniol-Valcroze, Pierre Kast (1920), Maurice Scherer (czyli przyszły Eric Rohmer), Chris Marker, Alain Resnais, Alexandre Astruc.

-          Zetknęli  się oni z intensywnym życiem poli­tycznym jeszcze przed 1939 rokiem

-          Wcześnie musieli sobie wpoić konieczność rzeczywistego zaangażowania, co manifesto­wała najpierw w czasie okupacji, potem w okresie wyzwolenia.

-          Życie intelektualne tego pokolenia zdominowane było przez litera­turę, toteż i wymienieni autorzy rozpoczęli je od literackiej prakty­ki.

-          Kinem zajęli się późno, klasykę filmową - niemal nie wyświet­laną przed wojną - znali słabo.

-          Ukochanym kinem ich młodości był amerykański film lat trzydziestych

-          Nigdy nie stracili szacunku dla wybitnych filmowców swego kraju sprzed wybuchu wojny, czyli w pierwszym rzędzie - dla twórców realizmu poetyckiego.

-          Wyob­rażeniem wielkiego reżysera pozostawał dla nich Marcel Carne®Brzask był ulubionym przedmiotem wszelkich poczynań edukacyj­nych Bazina.

2)     Pokolenie, które przeżyło okupację w dzieciństwie® Jacąues Rivette, Agnes Varda , Claude Chabrol, Jean-Luc Godard , Jacques Deray, Louis Malle, Francois Truffaut

-          Byli ma­niakami lektury, ale literatura współczesna albo była im niedostęp­na, albo niewiele miała im do powiedzenia.

-          Kino francuskie tworzone w czasie wojny, otwierało im oczy na świat.

-          Kinofila® krążenie wokół kin, wpatrywanie się w fotosy wystawione w hallu, snucie wyobrażeń wokół plakatów, tworzenie klimatu strachu, zakazu, zagrożenia, wywoływanie w sobie poczucia winy podsycanego przez pożąda­nie, oddawanie się - w tajemnicy nocnej projekcji - samotnej przyjemności, która wzmagała poczucie wspólnictwa z filmem.

-          Niebawem właśnie oni (wyjątkiem był Eric Rohmer) utworzyli grupę janczarów, młodych wściekłych krytyków z redakcji „Cahiers du Cinema".

·         Trzy główne ośrodki stanowiły od­powiednik trzech faz kształcenia przyszłych filmowców:

1)     Kluby fil­mowe, z ich systemem prelekcja - film – dyskusja:

-          Pierwszy klub filmowy założył w listopadzie 1921 roku Louis Delluc, aby rozpropagować „siódmą sztukę" i wymknąć się ograniczeniom finansowym i przymusom cenzuralnym.

-          Prawdziwą erupcję klubów przyniosło wyzwolenie

-          Rozprzestrzeniwszy się na cały kraj, ruch klubowy wyłonił wkrótce swoje najsilniejsze ośrodki: w Lyonie i w Paryżu.

-          Poważniejszą rolę w utworzeniu się grupy przyszłych nowofalowców odegrały dwa kluby:

a)      Objectif 49:

v     Założony w grudniu 1948 roku przez Andre Bazina

v     Radzie przewodniczył Jean Cocteau

v     Celem klubu było skonsolidowanie środowisk filmowców i krytyków, a jego specjalnością - wyświetlanie premier, najatrakcyjniejszych nowości ze świata z udziałem zapro­szonych twórców.

v     Oprócz stołecz­nej śmietanki, zaproszono tam także wyróżniającą się klubową młodzież, której przedstawiciele nocowali w centrum miasta, w wieloosobowych salach liceum. To tam, w czasie długich noc­nych dyskusji, poznali się i zbliżyli Jacąues Rivette, Claude Chabrol, Jean-Luc Godard, Jean Douchet i Truffaut, który choć młodszy od nich i mniej obyty, jako „sekretarz Bazina" wszę­dzie miał zapewniony wstęp i kredyt zaufania

v     Ci młodzi ludzie, na ogól po raz pierwszy uczestniczący w tego rodzaju imprezie, nie zaakceptowali jej sztuczności. W toku prowa­dzonych między sobą rozmów jednoczyli się w buncie przeciw snobistycznej elicie i marzyli o jakimś wspólnym, pokoleniowym przedsięwzięciu.

b)     Klub Dzielni­cy Łacińskiej:

v     Założony przez ucznia Maurice Scherera (profesora francuskiego w paryskich liceach) .Wkrótce uczeń zachęcił swego profesora do wygłaszania prelekcji.

v     Specjalnością klubu stało się wyświetlanie nikomu nieznanych amerykańskich filmów „klasy B" z lat trzydziestych.

2)     Projekcje w Filmote­ce, uczące języka kina:

-          Założona przez Henri Langlois’a

-          Pio­nierskie pokazy odbywały się w salce przy avenue de Messine

-          Gromadziło się tam nie­powtarzalne towarzystwo, łącząc po raz pierwszy obydwa nowofalowe pokolenia. Stałymi gośćmi stali się - obok Bazina, Astruca i Doniola - także Rohmer, Godard, Rivette, Truffaut i Chabrol

-          Podstawową atrakcją wieczorów był program. Składał się on początkowo z dwóch, później z trzech seansów. Większość widzów starała się uczestniczyć we wszystkich trzech, ponieważ stanowiły one całość.

-          Langlois lubił łączyć na afiszu filmy możliwie odległe, i to pod każdym względem: tonacji (dramat obok komedii), gatunku (melodramat poprzedzany przez western), czasu akcji (film kostiumowy razem ze współczesnym), daty powstania (film niemy przy dźwiękowym), kraju produkcji (rosyjski obok amerykańskiego). Wybierał je w ten sposób, ponieważ ust...