Materiały Biologia I.doc

CHEMICZNE SKŁADNIKI KOMÓRKI

Są we wszystkich organizmach żywych,  tworząc w komórkach podstawowe elementy strukturalne każdej z nich,  zachowują ten sam plan budowy i tworzą w niej takie same składniki.

Chemiczne składniki komórki:

    · Węglowodany są podstawowym składnikiem energetycznym komórek. Najpowszechniej wykorzystywanym węglowodanem jest glukoza. Stopniowe jej utlenianie prowadzi ostatecznie do powstania dwutlenku węgla i wody,  a także pewnej ilości energii,  którą komórka wykorzystuje do syntez potrzebnych jej związków. Ryboza i deoksyryboza wchodzą w skład kwasów nukleinowych.

Fruktoza może łączyć się z glukozą i tworzyć dwucukier – sacharozę.

Skrobia (u roślin) i glikogen (u zwierząt i grzybów) to wielocukry zapasowe.

Celuloza (ściany komórkowe roślin) i chityna (pancerzyki owadów,  ściany komórkowe grzybów) to wielocukry podporowe.

    · Tłuszcze (zbudowane z glicerolu i kwasów tłuszczowych) są wydajną formą magazynowania energii i dlatego są głównie odkładane jako materiał zapasowy.

Są głównym składnikiem błon plazmatycznych. 

W pokarmach pochodzenia zwierzęcego występuje cholesterol,  który stanowi nie tylko istotny składnik błon plazmatycznych,  lecz również używany jest przez organizm do produkcji hormonów płciowych i żółci. Cholesterol jest transportowany w organizmie w połączeniu z białkami,  jako lipoproteiny. Ze względu na wielkość rozróżnia się:  lipoproteinę o małej gęstości,  LDL (zwaną potocznie "złym cholesterolem"; sprzyjającą rozwojowi miażdżycy) oraz lipoproteinę o dużej gęstości,  HDL (zwane "dobrym cholesterolem",  chroniącą przed rozwojem miażdżycy tętnic).

    · Białka są głównym składnikiem strukturalnym komórek (poza wodą,  która stanowi ok. 75% masy prawie każdej komórki). Są zbudowane z różnej liczby aminokwasów połączonych ze sobą wiązaniami peptydowymi. Białka proste są zbudowane tylko z aminokwasów (rozpuszczalne w wodzie:  albuminy i globuliny; nierozpuszczalne w wodzie:  keratyna i fibryna); w skład białek złożonych mogą wchodzić lipidy (lipoproteiny) lub np. kwasy nukleinowe (nukleoproteidy). Białka pełnią również funkcję regulacyjną,  gdyż z nich zbudowana jest większość hormonów i enzymy,  które są głównym "narzędziem" komórki potrzebnym do przekształcania substancji w potrzebne komórce związki.

   · Kwasy nukleinowe:

DNA to substancja,  w której zapisana jest informacja genetyczna danej komórki zakodowana w kolejności ułożenia nukleotydów. Jest podstawowym składnikiem chromosomów. Podwojenie ilości materiału genetycznego to replikacja.

RNA bierze udział w tłumaczeniu (w przepisywaniu) tej informacji na język białek. Oba kwasy nukleinowe są zbudowane z nukleotydów (każdy z nich składa się z reszty fosforanowej,  cukru /rybozy lub deoksyrybozy/ oraz jednej z czterech zasad azotowych /adeniny,  guaniny,  tyminy lub uracylu,  cytozyny/.

KOMÓRKA ROŚLINNA I ZWIERZĘCA

Do obserwacji komórek i struktur je budujących,  stosuje się mikroskopy:

    · świetlny,  który może powiększyć obraz do 1500 razy,

    · elektronowy,  gdzie można uzyskać powiększenie do pół miliona,

    · elektronowy,  skaningowy dający wrażenie trójwymiarowości obrazu.

W komórkach (poza komórkami bakteryjnymi) znajdują się struktury nazywane organellami komórkowymi:

    · Błona komórkowa oddziela wnętrze każdej komórki od środowiska zewnętrznego. Kontroluje nie tylko ruch różnych cząsteczek do wnętrza komórki i na zewnątrz,  ale również odbiera sygnały dochodzące z otoczenia (posiada wbudowane receptory,  które łączą się z cząsteczkami sygnałowymi np. z hormonami).

    · Ściana komórkowa (przepuszczalna dla większości cząsteczek) występuje w komórkach bakterii,  grzybów i roślin. Nadaje ona kształt komórce,  zabezpiecza przed nadmierną utratą wody,  ochrania protoplast przed niekorzystnymi warunkami środowiska oraz dzięki jamkom,  umożliwia kontaktk pomiędzy sąsiednimi komórkami.

Ściana komórkowa może ulegać różnym modyfikacjom:  drewnieniu (odkładana jest w niej lignina) oraz korkowaceniu (odkładana jest wówczas na jej powierzchni suberyna).

    · Jądro komórkowe otoczone jest od cytoplazmy otoczką jądrową (zbudowana z dwóch błon plazmatycznych) mającą liczne otwory,  tzw. pory jądrowe,  umożliwiające przemieszczanie się wielu cząsteczek do wnętrza jądra lub do cytoplazmy. Podczas podziałów komórkowych materiał genetyczny znajdujący się w jądrze ulega zagęszczeniu i tworzą się chromosomy. Każdy gatunek ma charakterystyczną dla siebie liczbę chromosomów.

    · Mitochondria to organelle,  w których podczas utleniania związków organicznych wytwarzana jest energia. Są zbudowane z dwóch błon plazmatycznych,  z których błona wewnętrzna tworzy charakterystyczne uwypuklenia do środka.Wewnątrz organellum znajduje się kolista cząsteczka DNA. Komórki,  w zależności od aktywności,  posiadają różną ilość mitochondriów.

    · Chloroplasty,  występujące tylko w komórkach niektórych tkanek u roślin oraz u pewnych protistów są miejscem,  w którym zachodzi proces fotosyntezy. Charakterystyczne struktury utworzone przez błony wewnątrz chloroplastu są miejscem występowania chlorofilu,  barwnika,  dzięki któremu przy udziale energii świetlnej,  z dwutlenku węgla i wody syntetyzowana jest glukoza. Podobnie jak mitochondria,  chloroplasty również zawierają kolistą cząsteczkę DNA.

    · Wakuole (wodniczki) występują przede wszystkim u roślin. W nich rozpuszczonych jest wiele substancji zapasowych,  barwników,  alkaloidów i produktów przemiany materii. Regulują zawartość wody w komórce i zapewniają jej właściwy turgor.

    · Siateczka śródplazmatyczna dzieli komórkę na szereg sektorów,  w których zachodzą,  często różne,  reakcje chemiczne. Siateczka szorstka,  zawierająca rybosomy bierze udział w syntezie białek,  natomiast gładka uczestniczy w przemianach lipidowych.

PODZIAŁY KOMÓRKOWE

MITOZA nie zmienia liczby chromosomów w komórkach potomnych,  względem komórki macierzystej. Każdy chromosom,  dzięki replikacji DNA ma dwa identyczne komplety swojego materiału genetycznego,  znajdujące się w chromatydach,  które w trakcie podziału stają się samodzielnymi chromosomami. Cykl mitotyczny zawiera:  profazę,  metafazę,  anafazę i telofazę. Mitoza zachodzi w komórkach somatycznych i prowadzi do ich namnażania.

MEJOZA  – zmniejsza liczbę chromosomów o połowę oraz umożliwia losowy rozdział chromosomów pochodzących od matki i od ojca. W trakcie mejozy komórka dzieli się dwukrotnie. Za pierwszym razem do jąder dostają się pary chromatyd (czyli pojedyncze chromosomy homologiczne),  za drugim,  wędrują już pojedyncze chromatydy.

Mejoza warunkuje wytworzenie gamet (plemników i komórek jajowych) oraz zarodników.

TKANKI ROŚLINNE

Tkanką nazywamy zespół komórek cechujących się podobną budową i pełniących tę samą funkcję.

Rodzaje tkanek roślinnych:

    · Skórka stanowi pojedynczą warstwę żywych komórek,  ściśle do siebie przylegających (najczęściej jest pozbawiona chloroplastów). Aby zapobiec nadmiernej utracie wody,  skórki okrywające nadziemne części rośliny są grubsze i pokryte kutyną (tzw. kutikula). W skórce znajdują się aparaty szparkowe,  dzięki którym roślina może prowadzić wymianę gazową oraz pozbywać się nadmiaru wody. Wytworami skórki są włoski i kolce; skórka korzeni wytwarza włośniki. Dla roślin nagonasiennych oraz drzewiastych okrytonasiennych charakterystyczna jest tkanka wtórna okrywająca tzw. korkowica.

    · Miękisz występuje we wszystkich częściach rośliny; zbudowany jest z żywych komórek;

          · wypełnia przestrzenie między innymi tkankami (tzw. miękisz zasadniczy,  podstawowy);

          · zachodzi w nim najintensywniej fotosynteza (miękisz asymilacyjny palisadowy i gąbczasty);

pełni funkcje przewietrzające (miękisz powietrzny);

          · magazynuje substancje odżywcze lub wodę (miękisz spichrzowy).

    · Tkanki wzmacniające:  kolenchyma – nadaje elastyczności roślinie,  sklerenchyma,  o silnie zgrubiałych ścianach komórkowych,  usztywnia i wzmacnia roślinę.

    · Tkanki przewodzące:

          · drewno (cewki i naczynia) rozprowadza wodę i sole mineralne;

          · łyko (rurki sitowe) przewodzi organiczne substancje odżywcze.

    · Tkanki twórcze (zdolne do regularnych podziałów) odpowiedzialne są za wzrost rośliny. Są nimi merystemy pierwotne (wierzchołkowe),  warunkujące wzrost na długość oraz merystemy wtórne (miazga) odpowiadające za przyrost rośliny na grubość.

TKANKI ZWIERZĘCE

Wyróżniamy 4 podstawowe typy tkanek:

    · tkanki nabłonkowe okrywające ciało i narządy oraz wyściełające jamy ciała,  mogą pełnić również funkcje wydzielnicze. Ze względu na kształt komórek wyróżnia się kilka rodzajów nabłonków:  płaski (wyścieła pęcherzyki płucne),  walcowaty (wyścieła jelito cienkie),  sześcienny (wyścieła kanaliki nerkowe).

    · tkanki łączne,  których cechą wspólną jest wydzielanie substancji międzykomórkowych złożonych z włókien i istoty podstawowej. Substancje międzykomórkowe zajmują w tkankach łącznych bardzo dużą objętość. Najważniejsze tkanki łączne to:  łączna właściwa,  zawierająca dużo włókien nadających tkance odporność i wytrzymałość (tworzy ona skórę właściwą);

tłuszczowa zatrzymująca ciepło w organizmie i wykorzystywana jako źródło energii; chrzęstna,  w niej zbitą i sprężystą istotę podstawową wzmacniają włókna białkowe,  (występuje w przegrodzie nosowej i małżowinie usznej); kostna (tworząca szkielet człowieka),  której komórki występują zanurzone w substancji podstawowej,  wzbogaconej o związki nieorganiczne np. fosforan wapnia; krew i limfa – elementy morfotyczne tych tkanek zanurzone są w substancji międzykomórkowej płynnej tzw. osoczu. Do elementów morfotycznych krwi zaliczamy:  krwinki czerwone (erytrocyty),  krwinki białe (leukocyty),  płytki krwi (trombocyty),  natomiast do elementów morfotycznych limfy zaliczmy tylko krwinki białe.

    · tkanki mięśniowe –  ich cechą jest zdolność do kurczenia się,  dzięki czemu możliwy jest ruch organizmu. Wyróżniamy:  tkankę mięśniową poprzecznie prążkowaną (skurcze są szybkie i zależne od naszej woli),  która tworzy wszystkie mięśnie przytwierdzone do kości; tkankę mięśniową sercową – skurcze są od naszej woli niezależne; tkankę mięśniową gładką (mięśnie przewodu pokarmowego i naczyń krwionośnych),  których skurcze są powolne i niezależne od naszej woli.

    · tkankę nerwową,  zbudowaną z neuronów,  komórek wyspecjalizowanych do przewodzenia specyficznych impulsów. Neuron składa się z ciała komórki,  od którego odchodzą liczne krótkie wypustki  (dendryty) oraz długa wypustka tzw. akson. Rozróżniamy neurony:  czuciowe – przewodzące impulsy od narządów zmysłów do mózgu i rdzenia kręgowego,  ruchowe – przewodzące impulsy z mózgu i rdzenia kręgowego do mięśni lub gruczołów oraz pośredniczące.

WIRUSY

Wirusy są bezkomórkowymi formami i  nie są zdolne do przemiany materii i energii. Zbudowane są z cząsteczki DNA lub RNA,  która jest otoczona białkową osłonką. Mają zdolność do namnażania tylko w żywych komórkach.

Wywołują wiele groźnych chorób:  grypę,  żółtaczkę,  ospę,  wściekliznę,  AIDS (wywołuje go wirus HIV) i Heinego-Medina. Walka z wirusami jest bardzo trudna,  gdyż cechuje je wysoka zmienność (szybkie tempo zmian budowy niektórych wirusów dzięki zawartości RNA zamiast DNA np. wirusy grypy,  żółtaczki,  wścieklizny,  HIV i wirus polio),  co utrudnia przygotowanie odpowiednich i długotrwale działających szczepionek. Wiele wirusów ma również zdolność do długotrwałego przebywania w komórce bez wywoływania istotnych zmian,  najczęściej w postaci zintegrowanej z DNA komórki gospodarza (np. wirus HIV).

BAKTERIE

Bakterie są komórkami o prostej budowie,  nie posiadają jądra komórkowego,  są organizmami prokariotycznymi (materiał genetyczny występuje w obszarze jądrowym tzw. nukleoidzie). Często tworzą kolonie. Komórki w kolonii są połączone tylko ścianami komórkowymi albo śluzem (w przeciwieństwie do organizmów wielokomórkowych,  u których komórki są połączone cienkimi wypustkami).

Bakterie występują niemal we wszystkich środowiskach na Ziemi (są organizmami kosmopolitycznymi).

Dzielimy je na dwie główne grupy:  bakterie właściwe i archebakterie (z bakteriami właściwymi łączy je podobna budowa komórki,  natomiast z organizmami jądrowymi skład chemiczny błony komórkowej).

Bakterie mogą odżywiać się: 

    · samożywnie – wytwarzają związki organiczne z nieorganicznych drogą fotosyntezy (np. sinice) lub chemosyntezy (np. bakterie zamieszkujące gorące źródła mineralne),

    · cudzożywnie – (np. bakterie chorobotwórcze) wymagają do wzrostu i rozmnażania związków organicznych,  których źródłem są inne organizmy,  żywe lub martwe.

Bakterie odgrywają ogromną rolę w przyrodzie: 

    · są destruentami rozkładającymi martwą materię organiczną (przyczyniają się tym do obiegu materii w przyrodzie),

    · bakterie brodawkowe roślin motylkowych (wiążące wolny azot atmosferyczny),  umożliwiają wzrost tych roślin na glebach ubogich w azot,

    · umożliwiają trawienie pokarmu (celulozy) w przewodzie pokarmowym przeżuwaczy,

    · odpowiadają za procesy kiszenia (ogórków,  mleka,  kiszonek dla zwierząt),

    · wykorzystywane są w produkcji antybiotyków oraz inżynierii genetycznej (są źródłem enzymów restrykcyjnych niezbędnych do cięcia DNA),

    · w przewodzie pokarmowym człowieka odpowiadają za rozkład niestrawionych substancji,

    · wiele detergentów jest rozkładanych przez bakterie w biologicznych oczyszczalniach ścieków,

    · powodują procesy gnilne,  czyli odpowiadają za psucie się produktów spożywczych,

    · wywołują wiele groźnych chorób (wąglik,  salmonella,  zapalenie płuc,  szkarlatyna,  kiła,  angina,  tężec,  dżuma). Można się nimi zarazić:

drogą kropelkową, wziewną np:  dwoinka zapalenia płuc,  prątki grużlicy, paciorkowce anginy i szkarlatyny

pokarmową np: salmonella

przez uszkodzoną skórę np:  laseczką wąglika,  laseczką tężca,  pałeczki dżumy

drogą płciową np:  krętek kiły.

PROTISTY

Protisty charakteryzują się prostą budową ciała (jedno – lub wielokomórkową,  ale nie tkankową),  zawierają jądro komórkowe. Mogą odżywiać się samożywnie i cudzożywnie. Jest to młode królestwo i część z nich do niedawna zaliczano do roślin (glony),  część do zwierząt (pierwotniaki),  a część do grzybów (śluzowce).

    · Glony to proste jedno – lub wielokomórkowe (o nie zróżnicowanym na organa,  plechowatym ciele) organizmy wodne,  zawierające chlorofil. Krasnorosty,  brunatnice i glony złociste różnią się między sobą np. składem barwników,  które nadają im odmienne zabarwienie. Glony zasiedlają zbiorniki wodne (oceany,  morza,  kałuże powstajace po deszczu) oraz korę drzew,  wilgotne kamienie i skały. Do życia glonów niezbędna jest wilgoć; w czasie suszy wytwarzają przetrwalniki (przechodzą w stan życia utajonego),  z narastaniem dogodnych warunków wracają do normalnego życia.

    · Pierwotniaki to jednokomórkowe protisty zdolne do ruchu,  bez względu na ich sposób odżywiania się. Mogą poruszać się ruchem pełzakowatym,  zmieniając kształt komórki (ameby),  za pomocą wici (wiciowce,  Euglena zielona,  świdrowce) oraz za pomocą rzęsek (pantofelek). Wśród nich wyróżniamy organizmy chorobotwórcze dla człowieka:  pełzak czerwonki (możemy się nim zarazić pijąc z nie przegotowaną wodę pobraną z zanieczyszczonych źródeł) rzęsistek pochwowy (zarażenie następuje drogą płciową) oraz świdrowiec gambijski zarodziec malarii,  które są przenoszone przez krwiopijne owady.

    · Śluzowce występują pod postacią dużych pełzaków i tworzą owocniki podobne do grzybów,  w których powstają zarodniki.

GRZYBY

Grzyby są cudzożywnymi organizmami,  najczęściej wielokomórkowymi,  których nitkowate strzępki tworzą grzybnię. Ściany komórkowe są zbudowane z chityny. Rozmnażają się przez zarodniki,  wytwarzane u niektórych grzybów w owocnikach.

Drożdże są grzybami o prostej budowie (jednokomórkowe),  które rozkładają cukier drogą fermentacji alkoholowej. Jest to wykorzystywane do wypieku pieczywa,  ciast i produkcji alkoholi.

Pleśnie,  uciążliwe grzyby,  powodują psucie żywności. Ich strzępki szybko się rozrastają,  a na ich szczytach powstają zarodnie. Żywność spleśniała nie nadaje się do spożycia. Specjalne gatunki pleśni wykorzystuje się do produkcji serów i antybiotyków.

Niektóre owocniki grzybów są jadalne:

    · o spodzie kapelusza rurkowatym (borowiki,  maślaki,  koźlarze,  podgrzybki),

    · o spodzie kapelusza blaszkowatym (pieczarki,  gąski,  kurki).

Śmiertelnie trującym grzybem jest muchomor sromotnikowy! !! Nie można go odróżnić od pozostałych grzybów ani po zapachu,  ani po smaku. Muchomor ten ma kapelusz gładki,  zielonkawy lub żółtawy,  bez plamek,  a u nasady trzonu znajduje się pozostałość pochwy.

Porosty (efekt symbiozy glonów i grzybów) mogą rosnąć w miejscach niedostępnych dla innych organizmów (skały,  mury,  kora drzew). Przybierają różne formy morfologiczne:  skorupiastą,  listkowatą lub krzaczkowatą. Rozmnażają się bezpłciowo przez urwistki. Są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza tlenkami siarki – są więc bioindykatorami.

Grzyby wywołują wiele chorób zbóż (buławinka czerwona,  rdza źdźbłowa),  ziemniaków (rak ziemniaczany),  drzew,  winorośli oraz człowieka. Jednak ogromna większość grzybów to organizmy saprofityczne,  rozkładające martwą materię nieorganiczną.

ROŚLINY ZIELONE

Do królestwa roślin zielonych zaliczamy rośliny lądowe i zielenice,  żyjące w wodzie.

Dawniej wśród roślin wyróżniało się dwie grupy:  plechowce (glony,  grzyby i porosty),  które nie mają wykształconych organów oraz organowce (mszaki,  paprotniki i rośliny nasienne),  których ciało zbudowane jest z organów takich jak:  łodyga,  liście i korzeń. Organowce to rośliny typowo lądowe,  chociaż występują wśród nich gatunki żyjące w wodzie (np. paproć wodna salwinia pływająca). Obecnie grzybów,  porostów oraz glonów nie zalicza się do królestwa roślin.

MSZAKI

Mszaki,  to wielokomórkowe rośliny,  ale o stosunkowo prostej budowie,  złożone z podobnych do siebie komórek. Rozmnażają się głównie przez zarodniki,  wytwarzane w zarodniach na szczytach bezlistnych łodyżek. Wspólną cecha mszaków jest wykształcenie zielonego,  samodzielnego gametofitu,  dominującego nad uzależnionym od niego częściowo sporofitem.

W rozwoju mszaków występuje przemiana pokoleń. Sporofit mszaków rozmnaża się bezpłciowo,  w zarodniach wytwarza zarodniki,  które na odpowiednim podłożu kiełkują w gametofity. Na ich powierzchni powstają gametangia (rodnie i plemnie),  w których powstają gamety. Do zapłodnienia dochodzi wówczas,  gdy plemnik przedostanie się do rodni. Zachodzi ono tylko w obecności wody. W wyniku zapłodnienia powstaje zygota,  z której wyrasta sporofit.

PAPROTNIKI

Paprotniki,  obejmują:

    · paprocie (narecznica samcza,  orlica pospolita),

    · skrzypy (skrzyp polny),

    · widłaki (widłak goździsty).

Są to rośliny zarodnikowe,  zbudowane z organów (korzeń,  łodyga,  liście) zróżnicowanych na tkanki.

Sporofit (pokolenie dominujące) jest samodzielną rośliną,  osiągającą często duże rozmiary o dobrze wykształconych korzeniach przybyszowych,  pierzastych liściach i łodydze najczęściej w postaci kłącza. Gametofit zaś,  zwany przedroślem,  jest drobną plechowatą strukturą. Wyrasta z zarodnika i to na nim wyrastają rodnie i plemnie. Do zapłodnienia również dochodzi tylko w obecności wody,  która warunkuje przeżycie gamet.

Zarodnie wykształcają się na powierzchni liści,  tzw. sporofilach,  które często są skupione w tzw. kłosy zarodnionośne. Liście nie zawierające zarodni,  najczęściej pełniące funkcje asymilacyjne,  nazywane są trofofilami.

ROŚLINY NAGONASIENNE

Rośliny nagonasienne (kosodrzewina,  cis,  jałowiec,  sosna,  jodła,  świerk,  sekwoja) rozmnażają się za pomocą nasion,  które są wytwarzane w szyszkach rozwijających się z kwiatów żeńskich,  po zapłodnieniu. Nasiona są niczym nie osłonięte i stąd nazwa grupy,  nagonasienne. W nasieniu znajduje się zarodek młodej rośliny,  zaopatrzony w substancje odżywcze i otoczony twardą łupiną,  który po wykiełkowaniu rozwija się w sporofit. Pyłek roślin nasiennych,  na kwiaty żeńskie,  najczęściej przenoszony jest przez wiatr (tzw. wiatropylność),  natomiast do zapłodnienia (połączenia komórki plemnikowej z komórką jajową) nie jest potrzebna woda,  gdyż rośliny te wytwarzają łagiewkę pyłkową,  przy udziale której jądra plemnikowe są transportowane do komórki jajowej.

ROŚLINY OKRYTONASIENNE

Rośliny okrytonasienne  – ich nasiona rozwijają się w owocu,  który powstaje ze słupka kwiatu. Kwiat na zewnątrz ma okwiat,  który składa się z kielicha i korony (jak np. u jabłoni) lub zbudowany jest z samych płatków (okwiat niezróżnicowany). Wewnątrz okwiatu znajdują się pręciki (zbudowane z nitki pręcika oraz woreczków pyłkowych) i słupek (zbudowany ze znamienia słupka,  szyjki i zalążni).

Zapylenie (przeniesienie ziaren pyłku na znamię słupka) może odbywać się za pomocą wiatru lub zwierząt (głównie owadów).

Kwiaty roślin owadopylnych,  aby zachęcić owady,  mają kolorowe i pachnące płatki korony,  a wewnątrz są miodniki z nektarem.

Kwiaty roślin wiatropylnych są często pozbawione okwiatu i tworzą luźno zwisające pręciki,  wytwarzające ogromne ilości lekkiego pyłku.

Po zapyleniu ziarno pyłku wytwarza łagiewkę pyłkową,  która wrasta w głąb słupka,  i przez którą męskie jądro komórkowe dociera do komórki jajowej. Po zapłodnieniu powstaje zygota,  z której tworzy się zarodek. Jest on otoczony łupiną nasienną oraz tkanką odżywczą tzw. bielmem (u niektórych roślin materiały zapasowe zgromadzone są w tzw. liścieniach np. u fasoli).

Rośliny mogą się także rozmnażać bezpłciowo i najczęściej biorą w nim udział zmodyfikowane pędy:

    · rozłogi (płożące po ziemi pędy),  na których powstają pączki i korzenie np. truskawka,

    · kłącza,  zmodyfikowane podziemne pędy np. kosaćce,

    · bulwy,  skrócone pędy podziemne przystosowane do magazynowania substancji pokarmowych,  np. ziemniak,

    · cebule,  zmodyfikowane mięsiste liście zapasowe,  u nasady których znajdują się pączki boczne (krokusy).

...