Podstawowe kategorie pojęć pedagogiki społecznej
1. opieka
· Radlińska – działalność kompensacyjno-rewalidacyjną, podejmowaną wobec jednostek niezdolnych do samodzielnej egzystencji (warunek), łącząca się z podjęciem przez opiekuna odpowiedzialności za losy owych jednostek i ich ubezwłasnowolnieniem (główne cechy), której celem jest stopniowe doprowadzenie podopiecznego do samodzielności i niezależności; ma miejsce, gdy występują zjawiska niekorzystne dla rozwoju człowieka tj. zaburzenia psychofizyczne, schorzenia, wyczerpanie fizyczne, samotność, nałogi;
· Pieter – wychowanie opiekuńcze;
· Jakubowski – związana z warunkami i czynnościami wychowawczo-społecznymi;
· Kamiński:
- wąski sens – świadczenia materialne i psychiczne w stosunku do osób niezdolnych do zaspokojenia potrzeb, nie mogących dać sobie rady w życiu, osób dotkniętych klęską życiową;
- szeroki sens – pomoc udzielana społeczeństwu w celu zapobiegania wszelkiego rodzaju nieprzystosowaniu, dezintegracji społecznej, brakom zdrowotnym, moralnym, materialnym;
· Dąbrowski – obiektywnie konieczne czynności i zachowania podmiotów opieki wobec zależnych niesymetrycznych od nich przedmiotów, polegające na ciągłym zaspokojeniu ich ponadpodmiotowych potrzeb i kompensowaniu niedyspozycji do samozachowania lub samosterowania;
· Maciaszkowa – ogół działań podejmowanych przez osoby i instytucje w celu stworzenia warunków do zaspokojenia potrzeb przede wszystkim dzieci i młodzieży (podejmowanie świadomie);
· Krzeczkowski – system pomocy stosowany wobec członków społeczeństwa niezdolnych do samodzielnej egzystencji materialnej;
· Babicki – dziedzina, której domeną jest zaspokajanie rozlicznych, różnorodnych potrzeb podopiecznych, których nie są oni w stanie samodzielnie zaspokajać i regulować w oparciu o środki publiczne;
· Zalak, Pilch – działanie ubezwłasnowolniające, ograniczające lub uniemożliwiające własną zaradność podopiecznego, za którego opiekun przejmuje odpowiedzialność, które nie ma powszechnego charakteru, nie propaguje swych instytucji i ogranicza zakres podopiecznych;
2. wychowanie
· jako:
- oddziaływanie – Godlewski, Krawcewicz, Wujek
- działanie – Sośnicki, Wroczyński, Muszyński
- czynność – Rowid
- przygotowanie – Krzysztoszek
- urabianie - Sośnicki
· Muszyński – wąsko – wszelkie zamierzone działania mające na celu wywołanie trwałych, pożądanych zmian w osobowości dzieci, dotyczących kształtowania kierunkowych dyspozycji osobowych, jak: postawy, przekonania, uznawane wartości;
· psychologowie – szeroko – dynamiczny, złożony układ oddziaływań społecznych wywołujących zmiany w osobowości człowieka poddawanego tym oddziaływaniom; lub – proces kształtowania osobowości przez oddziaływania względnie stałe powtarzające się lub sporadyczne, budzące silne emocje, prowadzące do powstawania w jednostce systemu regulującego jej stosunki ze światem w którym żyją;
· socjologowie – część socjalizacji, w obrębie której mają miejsce działania planowe celowo podejmowane, kształtujące cechy osobowości pożądane z punktu widzenia interesów grupy i ideałów kultury;
· Miller – interwencja w proces socjalizacji i w proces rozwoju osobowości;
· Tchorzewski – ustawiczna propozycja wychowujących skierowana na wychowanka, którą może on zaakceptować lub odrzucić
· Przecławska- spotkanie, które ma w sobie wymowę czegoś bezpośredniego i osobowego, nadając podmiotowy charakter działaniom wychowawcy i wychowanka;
· Kwieciński – przechodzenie od przygotowywania dla ściśle określonych i reglamentowanych przyszłych ról pracowniczych i obywatelskich do przeżywania dzieciństwa i młodości oraz uczestniczenia młodzieży w życiu publicznym, przestrzegania jej prawa do wyboru, do szczęścia, do samostanowienia o sobie;
· Izdebska – tworzenie warunków do tego, by dziecko nie tylko coraz lepiej rozumiało świat i zdobywało umiejętności komunikowania się z tym światem, ale żeby coraz lepiej rozumiało siebie, posiadło umiejętności poznawania i budowania siebie, dokonywania wyborów, podejmowania decyzji;
· Katula – swoisty stymulator postępowania i działania, dokonywanie wyboru, przewidywanie pewnych sytuacji, nakazujący przyjęcie określonych ról i postaw społecznie użytecznych;
3. profilaktyka społeczna – prewencja;
Zalak, Pilch – dziedzina wiedzy i umiejętności praktycznych w skali mikro- i makrospołecznej, służącej zapobieganiu występowania tzw. dewiacyjnych i patologicznych zjawisk społecznych (problemów społecznych), ewentualnie służących nierozprzestrzenianiu się tychże zjawisk;
- zadanie: opis, wyjaśnianie i przewidywanie rozwoju zjawisk chorobliwych, szkodliwych, celem skonstruowania programów strategii i procedur ich zwalczania w wymiarze społecznym, globalnym oraz lokalnym i indywidualnym;
- współpraca: prawo, socjologia, pedagogika, psychologia, demografia, kryminologia, medycyna
- rodzaje:
ü pozytywna – stosowanie w skali globalnej środków pozytywnych, inicjujących, konstruktywnych
ü negatywna – niedopuszczanie do dewiacji i dysfunkcji poprzez środki negatywne: blokada, zakaz, mandat, sankcja, odstraszanie, napiętnowanie;
4. kompensacja
- Zalak, Pilch – złożony proces uzupełniania, wyrównywania braków oraz zastępowania deficytów rozwojowych, narządów i przystosowania się na innej możliwej drodze;
5. ratownictwo
6. praca socjalna
· Radlińska – praca społeczna – wydobywanie i pomnażanie sił ludzkich, ich usprawnianie i organizowanie wspólnego działania dla dobra ludzi (ratownictwo, pomoc, opieka);
· Marynowicz-Hetka – praca socjalno-wychowawcza – działalność o charakterze pomocy w rozwoju jednostce, grupie i społeczności, która przez ulepszanie lub przekształcanie środowiska optymalizuje rozwój wychowanka, podopiecznego;
· Smolińska-Theiss – odkrywa siły działające w określonym środowisku, pokazuje „jak ludzie budują warunki swojego życia, jak wypełniają je wspólnotami i stowarzyszeniami lokalnymi, jak pokonują trudności i tworzą własną rzeczywistość”;
1) skierowanie dóbr i usług tam, gdzie istnieje indywidualna potrzeba jednostki;
2) przygotowanie jednostki do właściwego spożytkowania otrzymanych dóbr i świadczonych usług zgodnie z jej własnym interesem i interesem społeczeństwa, odpowiednie wychowanie jednostki, które pozwoli przekształcić przez wyzwolenie własnej aktywności uczestnika nie tylko jego samego, ale i środowisko;
· Izdebska – łączy się nie tylko z pracą opiekuńczą, ale również z psychoterapią, wychowaniem, uczestnictwem w kulturze; formy:
- doraźna (ratownictwo)
- długofalowa, wspomagająca rozwój jednostek i grup;
· Zalak, Pilch – celowa i zorganizowana pomoc współczesnych społeczeństw swoim niewydolnym ekonomicznie, społecznie lub fizycznie członkom;
- 1) cel: pomaganie w osobistym i społecznym usamodzielnieniu się członkom społeczeństwa potrzebującym tej pomocy; 2) zawodowe kwalifikacje konieczne do wykonywania tej pracy; 3) adresaci – osoby, grupy, społeczności;
- metody: indywidualnych przypadków, grupowa, środowiskowa;
- techniki: psychoterapia, poradnictwo, mediacja, rzecznictwo
·
7. polityka społeczna
8. wsparcie społeczne
Zalak, Pilch – rodzaj interakcji społecznej podjętej przez jedną lub dwie strony w sytuacji problemowej, której dochodzi do wymiany informacji emocjonalnej lub instrumentalnej (jednostronna lub dwustronna, stała lub zmienna);
- 5 płaszczyzn:
ü wsparcie emocjonalne
ü wsparcie wartościujące
ü wsparcie instrumentalne
ü wsparcie informacyjne
ü wsparcie duchowe
- cztery podstawowe układy ludzkiego życia:
ü człowiek-człowiek
ü człowiek-grupa
ü człowiek-instytucje
ü człowiek-szersze układy
Grupy rówieśnicze
1. pojęcie
· grupa społeczna: mała, pierwotna, nieformalna, a zrzeszanie się młodych w grupy równolatków jest cechą współżycia zbiorowego;
· Cooley – wskazanie że grupa rówieśnicza posiada cechy grupy pierwotnej:
ü mała liczebność – bezpośrednia styczność
ü prosta organizacja oraz ubóstwo ról i pozycji
ü dobrowolność akcesu oraz silna identyfikacja
· Znaniecki – powszechny składnik środowiska społecznego dziecka i nastolatka (obok rodziny i sąsiedztwa);
· Pilch – organizm społeczny wyróżniony spośród innych nie ze względu na wspólną cechę demograficzną wieku, lecz ze względu na typ więzi, bliskie i nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo;
2. struktura:
· struktura komunikacji:
- gwiazdy;
- koła;
- szprychowa;
- bezpośrednia;
- łańcuchowa;
· role:
- przypisywana - formalna;
- postrzegana – oczekiwania jednostki;
- pełniona – postępowanie;
· sprawowanie władzy:
typy grup:
- grupa hierarchiczno-autorytarna – przywódca; sztywna hierarchia; wysoka skuteczność; szybkie efekty działań;
- arystokratyczna (liberalna) – kilku przywódców; niska sprawność i skuteczność;
- demokratyczna - przywódca; elastyczna hierarchia; wysoka skuteczność w dłuższym czasie;
typy kierowania:
- przodownictwo;
- przywództwo;
- panowanie;
3. typy
· nieformalne grupy rówieśnicze:
ü dziecięca grupa zabawowa
- 3-4 do 11-12 lat;
- potrzeba zabawy w zespole;
- dobór partnerów za każdym razem inny;
- role społeczne przez naśladownictwo;
- podział ról zróżnicowany dla chłopców i dziewcząt;
- brak norm własnych;
- najmniej konfliktowa w stosunkach z dorosłymi;
ü paczka lub klika:
- od 12 lat;
- 4-5 osób;
- dobór członków o wyrównanym poziomie dojrzałości, podobnych postawach moralnych, dążeniach, poglądach;
- obie płcie;
- względna trwałość;
- silna więź i wysoki stopień solidarności;
- równorzędność członków;
ü gang lub banda:
- od 8-9 lat;
- wysokie zorganizowanie i zintegrowanie; wyraźne role, autokratyczny przywódca;
- zbliżona do formalnej – trwalsza;
- własna subkultura, tradycje
- silna więź i solidarność podkreślana ubiorem, odznakami, przydomkami;
- skłonność do opozycji względem dorosłych;
· formalne - zasady organizacji wiadome są z góry;
4. Procesy zachodzące w grupie - Rylke Hanna
ü Wpływ na działanie jednostki w grupie: facylitujący (łatwe zadania, aktywność fizyczna, niska motywacja jednostki) i hamujący(trudność zadania, duży wysiłek intelektualny, wysoka motywacja jednostki)
ü Współzawodnictwo
ü Spójność (przyjazne interakcje, kooperacja, status grupy, zagrożenie z zewnątrz, styl kierowania)
ü Konformizm, normy grupowe i socjalizacja
ü Kierowanie grupą i dynamika grupowa
5. Komunikacja w grupie – Rylke Hanna
· Wzory komunikacji:
ü Jednokierunkowa – przekazywanie przez osobę kierującą poleceń lub własnych interpretacji; szybszy ale mniej dokładny
ü Dwukierunkowa – przekazywanie informacji i opinii przez kierującego, zachęta do pytań i wyrażania własnych opinii przez uczestników; trwa dłużej ale daje lepsze rezultaty;
· Czynniki wpływające na wybór wzoru komunikacji:
ü Charakter zadania
ü Czas do dyspozycji
ü Wielkość grupy
ü Potrzeby uczestników
ü Potrzeby kierującego
ü Poglądy kierującego
6. Cechy społeczne klasy – Doyle Walter
· Wielowymiarowość – klasa: pomieszczenie, mieszczące wielu l...
kaska321