Victor Hugo - Człowiek Śmiechu Tom II.pdf - Victor Hugo - Człowiek Śmiechu [AudioBook PL] - hazet1954

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

WIKTOR HUGO

CZŁOWIEK

ŚMIECHU

TOM II

Tower Press 2000

KSIĘGA TRZECIA

POCZĄTEK PĘKNIĘCIA

I. GOSPODA »TADCASTER«

Londyn miał w tej epoce tylko jeden most, most Londyński. Stały na nim po obu stronach

domy. Most ten łączył Londyn z Southwark, przedmieściem, gdzie między plątaniną cia-

snych, wąskich uliczek; brukowanych lub też wysypanych żwirem z Tamizy, tłoczyły się

domki niewielkie i liche, po większej części drewniane, jak i w samym mieście; zbieranina

bezładna, łatwopalna, dogodna dla pożaru. Dowiódł tego rok 1666.

Nazwę „Southwark” wymawiano wówczas „Sudrik”, dziś wymawia się ją: „Susuork”, ja-

koś tak mniej więcej. A zresztą najlepszym sposobem wymawiania słów angielskich jest nie-

wymawianie ich w ogóle. Mówcie więc po prostu: „Stpntn”.

Słowo „Chatam” wymawiano wówczas Je t’aime.

Ówczesny Southwark tyle podobny był do dzisiejszego, ile Vaugirard podobne jest do

Marsylii. Była to mieścina, dzisiaj jest to miasto. W przystani na rzece jednak i wówczas już

ruch był niemały. W starym, długim murze z ciosowych kamieni, zbudowanym wzdłuż Tami-

zy, umocowane były pierścienie; uwiązywano do nich pasażerskie barki. Mur ten nosił nazwę

muru Effroca lub Effroc-Stone. York nazywano Effroc za czasów saksońskich. Legenda gło-

siła, że jeden z książąt Effroc utopił się u podnóża owego muru. Woda jest tam rzeczywiście

dostatecznie głęboka nawet i dla księcia. Dobre sześć sążni podczas odpływu. Przystań ta,

niewielka, lecz dogodna, przywabiała nawet i morskie statki; stara galiota holenderska „Vo-

graat” zawijała do Effroc-Stone. Galiota „Vograat” regularnie co tydzień odbywała podróż z

Londynu do Rotterdamu i z powrotem. Inne pasażerskie statki wyruszały stąd dwa razy

dziennie bądź do Deptford, bądź do Greenwich, bądź do Gravesend, odjeżdżały z odpływem,

wracały z przypływem. Podróż do Gravesend, odległego przecież o dwadzieścia mil, trwała

zaledwie sześć godzin.

Statki tego typu co „Vograat” dzisiaj oglądać można już chyba tylko w muzeach morskich.

Przypominał on nieco dżonkę. W epoce owej, kiedy to Francja naśladowała Grecję, Holandia

naśladowała Chiny. „Vograat”, ciężki kadłub o dwu masztach, miał grudź dzielącą go po-

przecznie, nisko położoną kajutę pośrodku i dwa pokłady, przedni i tylny, umieszczone tuż

nad poziomem wody i otwarte jak w dzisiejszych stalowych statkach z krytą nadbudówką,

dzięki czemu przy złej pogodzie trudniej było fali dostać się do wnętrza statku, załoga nato-

miast wobec braku nadburcia narażona była na bezpośrednie jej uderzenia. Nic nie ochraniało

tam człowieka przed wpadnięciem do morza. Toteż częste wypadki i wielkie straty w lu-

dziach sprawiły wreszcie, że zaprzestano żeglugi na tym statku. „Vograat” w podróży swojej

do Holandii nie zatrzymywał się nigdzie, nie przystawał nawet i w Gravesend.

Odwieczny gzyms kamienny, w części kuty w skale, w części ułożony z głazów, ciągnął

się u podnóża Effroc-Stone. Był on zdatny do użytku przy każdym poziomie morza i umożli-

wiał dostęp do statków zakotwiczonych przy murze. Mur w kilku miejscach przecinały scho-

dy. Znajdował się on na południowym krańcu Southwark. Na górze był nasyp, przy którym

nieraz przystawali przechodnie opierając się niczym o poręcz nadbrzeżnego bulwaru. Widać

było stamtąd Tamizę. Po drugiej stronie rzeki Londyn kończył się. Były tam już tylko pola.

Powyżej Effroc-Stone, przy zakręcie Tamizy, prawie naprzeciw pałacu Saint-James, tuż za

Lambeth-House, nie opodal promenady nazywanej wówczas Foxhall (vaux-hall zapewne),

pomiędzy garncarnią, gdzie wyrabiano porcelanowe garnki, i hutą szklaną, gdzie wyrabiano

malowane flaszki, leżała jedna z tych rozległych, a nie określonych bliżej przestrzeni, które

we Francji nazywano niegdyś mails – miejsca spacerów – w Anglii zaś bowling-green. Zielo-

ny dywan, po którym toczyć można piłkę. Stąd francuskie słowo boulingrin – trawnik. Dziś

mamy trawniki takie w swoich mieszkaniach; tyle tylko, że znajdują się one na stole, że są nie

z trawy, lecz z sukna i noszą nazwę bilardu.

Właściwie nie wiadomo po co, skoro mamy już we francuskim języku słowo boulevard

(boule-vert – zielona kula), czyli właśnie bowling-green, zostało wymyślone jeszcze słowo

boulingrin. Jest to doprawdy zadziwiające, żeby osobistość tak poważna, jak słownik, po-

zwalała sobie na te niepotrzebne zbytki.

Bowling-green w Southwark nazywano Polem Tarrinzeau, teren ten był bowiem niegdyś

własnością baronów Hasting, którzy noszą również tytuł baronów Tarrinzeau i Mauchline. Z

rąk lordowskiej rodziny Hastingów Pole Tarrinzeau przeszło w ręce lordowskiej rodziny Tad-

caster. Lordowie Tadcaster udostępnili je mieszkańcom miasta ciągnąc z tego zyski, podobnie

jak później książę Orleański ciągnąć będzie zyski z Palais-Royal. Pole Tarrinzeau przeszło

wreszcie na własność parafii i stało się nędzną, zaniedbaną łąką.

Na polu tym odbywało się coś na kształt nieustającego jarmarku. Roiło się tam od kugla-

rzy, siłaczy, sztukmistrzów i grajków występujących na swoich koczujących scenach, roiło

się od gapiów, co „przychodzili oglądać diabła”, jak mawiał arcybiskup Sharp. Oglądać dia-

bła – czyli przypatrywać się widowisku.

Dokoła tego placu, miejsca nieustającego święta, stało kilka gospód otwartych przez okrą-

gły rok, które i odbijały publiczność wędrownym teatrom, i dostarczały im widzów. Były to

zwykłe budki, kramiki, czynne tylko za dnia. O zmierzchu oberżysta zamykał swoją oberżę

na klucz i szedł do miasta. Jedna tylko z tych gospod była prawdziwym domem. Był to też

jedyny zamieszkały budynek na całym placu, bowiem jarmarczne budy wędrownych linosko-

ków zniknąć mogą w każdej chwili, nic ich na miejscu nie trzyma. Kuglarze nie zapuszczają

korzeni.

Gospoda ta, zwana gospodą „Tadcaster” od imienia dawnych panów placu, bardziej była

karczmą niż szynkownią, bardziej zajazdem. niż karczmą, posiadała bramę wjazdową i dość

obszerne podwórze.

Brama wjazdowa, łącząca podwórze z placem, była, oficjalnym, wejściem do gospody

„Tadcaster”. Obok niej znajdowały się niewielkie niskie drzwi, przez które dostać się można

było do środka. I zazwyczaj też używano tylko tych niskich drzwiczek właśnie. Wchodziło się

tędy wprost do właściwej gospody, do długiej, zadymionej izby o niskim pułapie, zastawionej

stołami. Nad drzwiami tymi, na wysokości pierwszego piętra, znajdowało się okienko. Do

okuć jego przytwierdzono wiszący szyld gospody. Duża brama zaryglowana była na stałe,

nigdy jej nie otwierano.

Chcąc dostać się na podwórze trzeba było przejść przez izbę.

W karczmie „Tadcaster” mieszkał tylko karczmarz i chłopiec do posług. Karczmarz nazy-

wał się imć Nicless, chłopiec – Govicum. Imć Nicless – Mikołaj zapewne, zniekształcony

przez angielską wymowę – był wdowcem, skąpym i trwożliwym, szanującym wszystkie

przepisy prawa. Miał krzaczaste brwi i owłosione ręce. Czternastoletni chłopiec, co nalewał

gościom szklanki i przybiegał, kiedy zawołano: Govicum, było to stworzenie poczciwe i we-

sołe, wiecznie przepasane fartuchem. Głowę miał ogoloną przy skórze na znak, że służy.

Sypiał na parterze, w komórce, w której niegdyś trzymano psa, Komórka ta zamiast okna

miała niewielki otwór wychodzący wprost na plac Tarrinzeau.

Victor Hugo - Człowiek Śmiechu Tom II.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: