Nauczanie etykiety a jej uzasadnienie.pdf

Jan F. Jacko (2008) Nauczanie etykiety a jej uzasadnienie. W: red. W. Drzewowski, W. Maliszewski.

Komunikacja spoþeczna a zarzĢdzanie we wspþczesnej szkole. Toruı: Wyd. Adam Marszaþek: 422-33.

Nauczanie etykiety a jej uzasadnienie

Mamy dziĻ do dyspozycji rozlegþĢ i fachowĢ literaturħ dotyczĢcĢ etykiety, ktra zawiera

rady dotyczĢce tego, jak naleŇy siħ zachowywaę w okreĻlonych sytuacjach. MajĢ one zwykle

postaę przykazaı zaczynajĢcych siħ od ánigdyÑ, ázawszeÑ, ápod Ňadnym pozorem nie wolnoÑ

itp. Te oglne kwantyfikatory podkreĻlajĢ waŇnoĻę omawianych zasad i motywujĢ do nauki,

ale bywajĢ mylĢce, gdyŇ reguþy etykiety zmieniajĢ siħ w zaleŇnoĻci od Ļrodowiska i kultury.

MajĢ teŇ wyjĢtki w specyficznych sytuacjach. Nauka etykiety powinna to uwzglħdniaę, jeĻli

jej celem ma byę umiejħtnoĻę zachowania w rŇnych sytuacjach. Szkolenie moŇe zaczynaę siħ

áoglnikamiÑ, ale potem powinno wprowadzaę w nietypowe sytuacje i uczyę sposobw

twrczego znajdowania rozwiĢzaı.

WyjĢtki od oglnych reguþ stajĢ siħ zrozumiaþe w kontekĻcie zasad, ktre decydujĢ o tym,

Ňe te reguþy obowiĢzujĢ. Dlatego uczĢc etykiety naleŇy uwzglħdnię jej uzasadnienie. W innym

razie przekazuje siħ naiwnĢ wiedzħ i schematyczne umiejħtnoĻci, ktre prowadzię mogĢ do

powaŇnych bþħdw w nietypowych sytuacjach, a zwþaszcza w kontaktach miħdzykulturowych.

Nauka etykiety w racjonalnym modelu postħpowania (o ktrym bħdzie mowa w czħĻci 5)

rŇni siħ od indoktrynacji i tresury gþwnie tym, Ňe ukazuje ona racje obowiĢzywania norm,

co pozwala zrozumieę wyjĢtki od nich i ich kulturowĢ rŇnorodnoĻę. Niniejszy artykuþ ma

czħĻciowo wypeþnię to zadanie podejmujĢc zagadnienie uzasadnienia etykiety. Przy tej okazji

omawia on niektre aspekty rŇnic kulturowych, uwarunkowaı sytuacyjnych i ewolucji

etykiety.

1. Etykieta. Definicja regulujĢca

Etykieta, nazywana takŇe reguþami dobrego wychowania, okreĻlana francuskim

okreĻleniem savoir vivre, system norm i wzorcw (stereotypw, prototypw, paradygmatw)

zachowania, mwienia, ubierania siħ itp. uznanych przyjħtych przez danĢ spoþecznoĻę za

wþaĻciwe. StanowiĢ one kryterium ocen etykietalnych: To, co zgodne z etykietĢ uwaŇane jest

za taktowne, eleganckie i grzeczne, etc. To, co nie jest zgodne z etykietĢ, traktuje siħ jak

oznakħ braku dobrego wychowania, elegancji i taktu. 1

W niektrych kodach jħzykowych zakres pojħcia etykiety ma czħĻę wsplnĢ z zakresem

moralnoĻci lub prawa. W pracy niniejszej odrŇnia siħ etykietħ od moralnoĻci i prawa w

aspekcie ich uzasadnienia. W przyjħtym tu sensie etykieta nie ma ani moralnego ani prawnego

uzasadnienia; takŇe inne sĢ spoþeczne konsekwencje þamania zasad etykiety, prawa i

moralnoĻci Î postħpowanie niezgodne z etykietĢ nie niesie ani moralnej ani prawnej sankcji.

Jest to definicja regulujĢca, ktra nie przesĢdza tego, jaka konwencja jħzykowa jest sþuszna.

PowyŇsze rozstrzygniħcie znaczeniowe nie przeczy teŇ temu, Ňe ta sama norma w

zaleŇnoĻci od tego jak jĢ uzasadnimy moŇe naleŇeę jednoczeĻnie do etykiety, moralnoĻci lub

prawa. Na przykþad, zakaz palenia uzasadniony zwyczajowo Î to norma etykietalna, gdy jest

on oparty na panujĢcym prawie Î ma charakter prawny, a gdy ktoĻ odwoþuje siħ do

szkodliwoĻci palenia Î przypisuje temu zakazowi charakter moralny. Kontekst sytuacyjny

czħsto decyduje o tym, ktre z uzasadnieı wchodzi w grħ, a wiħc teŇ o tym czy dana reguþa

ma moralny, prawny, czy czysto etykietalny charakter. Kontekst sytuacyjny moŇe zmieniaę

1 Por. Leary M. (1999) Wywieranie wraŇenia na innych. O sztuce autoprezentacji. Przekþ. A. Kacmajor i M.

Kacmajor. Gdaısk: GWP; Perenal, E. (2000) Taktownie, profesjonalnie, elegancko, czyli etykieta w biznesie.

Gdaısk: OĻrodek Doradztwa. Wolf I. (1994) DŇinsy czy smoking czyli vademekum dobrego wychowania.

Warszawa: Wyd. Penta.

Jan F. Jacko (2008) Nauczanie etykiety a jej uzasadnienie. W: red. W. Drzewowski, W. Maliszewski.

Komunikacja spoþeczna a zarzĢdzanie we wspþczesnej szkole. Toruı: Wyd. Adam Marszaþek: 422-33.

swj charakter w miarħ upþywu czasu. Dlatego moŇe siħ zdarzyę, Ňe niektre normy na majĢ

wpierw moralny lub prawny charakter, a potem, gdy zmienia siħ kontekst spoþeczny, stajĢ siħ

reguþami etykiety. MoŇe teŇ byę odwrotnie - niektre normy etykiety w nowych spoþecznych

okolicznoĻciach tracĢ swj czysto etykietalny charakter i stajĢ siħ elementem moralnoĻci lub

prawa. 2

2. Problem uzasadnienia etykiety

PoĻrednie uzasadnianie norm postħpowania ma podobnĢ strukturħ logicznĢ jak poĻrednie

uzasadnianie prawdziwoĻci twierdzeı Î w obu przypadkach chodzi o pokazanie zwiĢzkw

wynikania zachodzĢcych miħdzy racjami i ich nastħpstwami. 3 Inne sĢ jednak przesþanki i cel

tych rozumowaı: Przesþankami uzasadniania twierdzeı sĢ inne twierdzenia (uznane juŇ za

pewne). Jak pokazaþ m.in. David Hume w jego krytyce etycznego naturalizmu, normy

uzasadnia siħ innymi normami, tj. uzasadniajĢc danĢ normħ nie odwoþujemy siħ tylko do

twierdzenia, ale teŇ do norm (uznanych za obowiĢzujĢce). Zwykle uzasadnienie norm opiera

siħ na normie gþwnej (naczelnej), ktra nie ma poĻredniego uzasadnienia (moŇe mieę

uzasadnienie bezpoĻrednie).

Inne teŇ sĢ cele uzasadniania twierdzeı i norm: Uzasadnianie twierdzeı ma pokazaę, Ňe

dane (uzasadniane) twierdzenie jest prawdziwe. Natomiast uzasadnianie norm ma pokazaę, Ňe

norma obowiĢzuje. Dlatego normy nie sĢ áprawdziweÑ ani áfaþszyweÑ w dosþownym sensie

tego sþowa. MogĢ byę natomiast átrafne/nietrafneÑ, ásþuszne/niesþuszneÑ lub ádobre/zþeÑ itp.

ze wzglħdu na normħ gþwnĢ. 4

UczĢc etykiety naleŇy odpowiedzieę na pytania o uzasadnienie propagowanych norm -

áDlaczego etykieta obowiĢzuje?Ñ OdpowiadajĢc na to pytanie rozwaŇyę trzeba rŇne racje,

ktre mogĢ stanowię uzasadnienie etykiety. Jak postaram siħ pokazaę, moŇe mieę ona 3 typy

uzasadnieı ze wzglħdu na normħ naczelnĢ: konwencjonalistyczne (normĢ naczelnĢ jest

konsens - konsensus spoþeczny), utylitarne (normĢ naczelnĢ jest poŇytek-dobro ludzi) lub

pragmatyczne (normĢ naczelnĢ jest wolnoĻę podmiotu podejmujĢcego decyzjħ).

2 Podobny áprzepþywÑ norm ma czasem miejsce miħdzy prawem i moralnoĻciĢ.

3 Chodzi tu o uzasadnianie w sensie logicznym, ktre odrŇnię naleŇy od motywowania (uzasadniania w sensie

psychologicznym). Uzasadnienie w sensie logicznym, to doprowadzenie Ï na podstawie przyjħtych w danej

nauce zasad Ï do uznania jakiegoĻ zdania (twierdzenia). Polega ono na wykazaniu, Ňe jakieĻ twierdzenie speþnia

warunki pozwalajĢce jĢ uznaę za prawdziwe lub sþuszne (uzasadnianie caþkowite) lub, co najmniej

prawdopodobne lub prawdopodobnie sþuszne (uzasadnianie czħĻciowe). Uzasadnienie jest bezpoĻrednie, jeĻli

uznanie danego twierdzenia nastħpuje na podstawie bezpoĻredniego doĻwiadczenia lub wynika z samej struktury

tego twierdzenia; uzasadnianie jest poĻrednie, jeĻli do uznania danego twierdzenia dochodzi siħ przez

wywnioskowanie go z innych twierdzeı, przyjħtych uprzednio za uzasadnione (prawdziwe lub wystarczajĢco

prawdopodobne ze wzglħdu na okreĻlony cel). Wnioskowanie jest rozumowaniem, ktre opiera siħ na wynikaniu.

Wynikanie to zwiĢzek zachodzĢcy miħdzy zdaniami, z ktrych jedno jest racjĢ nastħpstwa a drugie

nastħpstwem racji. ZwiĢzek jest okreĻlony przez nastħpujĢce postulaty: ilekroę racja jest prawdziwa, tylekroę

prawdziwe jest nastħpstwo; racje zdania faþszywego sĢ zawsze faþszywe; racje zdania prawdziwego oraz

nastħpstwa zdania faþszywego mogĢ byę prawdziwe lub faþszywe.

O rŇnych typach wnioskowania, por.: Ajdukiewicz K. (2006) Jħzyk i poznanie. Warszawa:

Wydawnictwo Naukowe PWN T. I i II; Kotarbiıski T. (1986) Elementy teorii poznania, logiki formalnej i

metodologii nauk. Warszawa: PWN; Poletyþo M. (1988) Uzasadnianie. W: red. W. Marciszewaki, Maþa

encyklopedia logiki. Wrocþaw (etc.): Zakþ. Nar. Im. Ossoliıskich: 212-4; Ziembiıski Z. (1974) Logika

praktyczna. Warszawa: PWN.

4 PowyŇsze uwagi dotyczĢ teŇ norm moralnych i prawnych. Por. Broad, C. D. (1930) Five Types of Ethical

Theory, New York: Harcourt, Brace and Co; Hume, D. (1978) A Treatise of Human Nature. Ed. L. A. Selby-

Bigge, rev. P. H. Nidditch. Oxford: Clarendon Press; Moore G. E. (1903) Principia Ethica. Cambridge:

Cambridge University Press; Styczeı, T. (1972) Problem moŇliwoĻci etyki. Lublin: Tow. Naukowe KUL;

Ziembiıski, Z. (1974) dz. cyt.: 108-12.

Jan F. Jacko (2008) Nauczanie etykiety a jej uzasadnienie. W: red. W. Drzewowski, W. Maliszewski.

Komunikacja spoþeczna a zarzĢdzanie we wspþczesnej szkole. Toruı: Wyd. Adam Marszaþek: 422-33.

3. Uzasadnienie konwencjonalistyczne

Uzasadnienie konwencjonalne etykiety opiera siħ na konsensusie (konsensie)

spoþecznym. 5 MoŇe mieę ono postaę konformistycznĢ, tradycjonalistycznĢ lub elitarnĢ.

Konformizm uznaje fakt popularnoĻci stereotypw postħpowania w danym Ļrodowisku za

racjħ ich obowiĢzywania. Norma gþwna gþosi tu, Ňe trzeba postħpowaę tak, jak

spoþeczeıstwo w swojej wiħkszoĻci uwaŇa za sþuszne. TradycjonaliĻci naĻladujĢ zachowanie

przodkw, wychodzĢc z zaþoŇenia, Ňe skoro oni stosowali siħ do danej reguþy postħpowania,

to jest ona wystarczajĢco uzasadniona. Tu normĢ gþwnĢ jest wola i gust przodkw.

Natomiast w elitaryzmie zachowanie elit spoþecznych jest wzorem do naĻladowania i

uzasadnieniem obowiĢzywania tego wzoru Î normħ gþwnĢ wyznaczajĢ elity. Te trzy

stanowiska nie wykluczajĢ siħ wzajemnie. MogĢ þĢczyę siħ z uzasadnieniem utylitarnym i

pragmatycznym, o ktrych zaraz bħdzie mowa.

4. Uzasadnienie utylitarne

Uzasadnieniem utylitarnym obowiĢzywania etykiety jest spoþeczny lub indywidualny

poŇytek wynikajĢcy ze stosowania siħ do niej. Na przykþad, niektre normy etykietalne majĢ

uzasadnienie medyczne Î sþuŇĢ zdrowiu (reguþa jedzenia maþymi kħsami, zasada prostych

plecw przy stole itp), inne - majĢ minimalizowaę ryzyko konfliktw spoþecznych

(grzecznoĻciowe zasady interakcji, wyraŇania negatywnych emocji, ápoprawnoĻci

politycznejÑ itp.) Gdy dana reguþy etykieta przestaje byę poŇyteczna, wtedy traci utylitarne

uzasadnienie.

Utylitarne kryterium ocen byþo przedmiotem wielu dyskusji w etyce dotyczĢcych m.in.

tego, jak naleŇy rozumieę poŇytek, jak moŇna go zmierzyę, o czyj poŇytek chodzi - jednostki,

grupy czy ludzi w ogle i jak rozstrzygaę sytuacje konfliktu, w ktrych jeden typ poŇytku

wyklucza siħ z innym lub, gdy poŇytek jednej osoby lub grupy wiĢŇe siħ z czyjĢĻ szkodĢ.

Podobne wĢtpliwoĻci dotyczĢ uzasadniania norm etykiety. Praca nie bħdzie jednak wchodzię

w kwestie metodologiczne, gdyŇ ma ona tylko pokazaę rolħ uzasadnienia etykiety w

dziaþaniu. 6

5. Pragmatyczne uzasadnienie etykiety: efektywnoĻę i ekonomicznoĻę dziaþania

Racjonalne dziaþanie polega na jego celowoĻci, skutecznoĻci, ekonomicznoĻci i

niekontrproduktywnoĻci. Innymi sþowy racjonalne dziaþanie, to takie, ktre

- ma wyznaczone cele (podmiot wybiera cele i jest Ļwiadomy tego wyboru),

Uzasadnienie utylitarne niesie w sobie wieloznacznoĻę zwiĢzanĢ z kryterium poŇytecznoĻci, ktrĢ moŇna

wyrazię pytaniami: áNa czym polega poŇytek?Ñ, áKto lub co decyduje o rŇnicy miħdzy tym, co poŇyteczne a

tym, co szkodliwe (jakie jest kryterium zyskw i strat)?Ñ, áO czyj poŇytek chodzi?Ñ Por. Brandt, R. (1979) A

Theory of the Good and the Right. New York: Oxford University Press; TegoŇ (1992) Morality, Utilitarianism,

and Rights. Cambridge: Cambridge University Press; Frey, R. G., ed. (1984) Utility and Rights. Oxford: Basil

Blackwell; Mill, J. S. (1998) Utilitarianism. New York: Oxford University Press. Oryginalnie publikowany w

1861; Moore, G. E. (1903) dz. cyt.; TegoŇ (1912) Ethics. New York: Oxford University Press; Rawls, J. (1955)

Two Concepts of Rules. Philosophical Review, 64: 3-32. TegoŇ (1971) A Theory of Justice. Cambridge: Harvard

University Press.

5 O uzasadnianiu przez konsensus (konsens) pisaþem w: J. F. Jacko (2006) Jħzyki demokracji: o uzasadnianiu

przez konsensus w etyce biznesu i etyce polityki. W: ed. T. GobanÎKlasa, Komunikacja marketingowa Î

ksztaþtowanie spoþeczeıstwa konsumpcyjnego? Radom: WyŇsza Szkoþa Handlowa w Radomiu: 173 Î 91.

Jan F. Jacko (2008) Nauczanie etykiety a jej uzasadnienie. W: red. W. Drzewowski, W. Maliszewski.

Komunikacja spoþeczna a zarzĢdzanie we wspþczesnej szkole. Toruı: Wyd. Adam Marszaþek: 422-33.

- jest skuteczne, czyli rzeczywiĻcie (nie tylko w przekonaniu podmiotu) prowadzi do

wyznaczonych celw,

- robi to ekonomicznie, a wiħc przy najmniejszym nakþadzie Ļrodkw prowadzi co celu

- nie niweczĢc przy tym innych wyznaczonych przez podmiotu celw (dziaþanie nie jest

kontr-produktywne). Czþowiek zwykle ma wiele wyznaczonych celw. Gdy Ļrodki

realizacji jednego z celw niweczĢ inny wybrany cel - sĢ kontr-produktywne. 7

Nie ma obowiĢzku racjonalnego dziaþania. JeĻli jednak ktoĻ chce dziaþaę racjonalnie

musi respektowaę zwiĢzki zachodzĢce miħdzy Ļrodkami i celami dziaþania, ktre decydujĢ o

tym, czy dziaþania jest racjonalne, czy teŇ nie jest. Kryterium pragmatyczne jest warunkiem

racjonalnoĻci ludzkich dziaþaı.

W racjonalnym modelu dziaþania etykieta nie jest celem w sobie (z wyjĢtkiem sytuacji,

gdy jest ona elementem moralnoĻci, o czy bħdzie mowa w czħĻci 7). Peþni ona wtedy rolħ

Ļrodka, ktry jest uzasadniony (trafny, sþuszny) o tyle o ile prowadzi do celw obranych przez

podmiot. Gdy dana reguþa etykieta do nich zbliŇa w sposb okreĻlony powyŇszymi

postulatami Î jest pragmatycznie uzasadniona. Gdy przestaje peþnię tħ funkcjħ Î traci swoje

pragmatyczne uzasadnienie. SkutecznoĻę i ekonomicznoĻę w osiĢganiu zamierzonych celw

jest wtedy pragmatycznym uzasadnieniem niektrych norm etykiety. Uzasadnienie to moŇe

mieę wymiar indywidualny, gdy cele sĢ zamierzone przez jednostkħ. MoŇe mieę ono teŇ

wymiar wsplnotowy, gdy sĢ zamierzone przez grupħ.

Kryterium pragmatyczne þĢczy siħ z utylitarnym, gdy podmiot dziaþania dĢŇy siħ do

jakiegoĻ poŇytku. MoŇe siħ jednak zdarzyę sytuacja, w ktrej, podmiot wyznacza sobie

szkodliwe cele lub, gdy poŇytek przyniesie mu lub innym ludziom coĻ, co przekreĻla

realizacjħ obranych przez niego celw. Wtedy kryterium pragmatyczne i utylitarne wykluczajĢ

siħ wzajemnie.

Kryterium pragmatyczne uzasadnia etykietħ w aspekcie indywidualnych dziaþaı, gdy

pozwala ona ekonomicznie i skutecznie osiĢgaę cele zamierzone przez czþowieka. Niektre

reguþy etykiety mieę teŇ uzasadnienie w dziaþaniach zbiorowych, gdy sþuŇĢ harmonizacji

dziaþaı w grupie, sprawiajĢc Ňe zbiorowe dziaþanie jest bardziej skuteczne. MogĢ to robię

bezpoĻrednio Î ustalajĢc reguþy zachowania czþonkw grupy w realizacji okreĻlonych celw

lub poĻrednio Î wyznaczajĢc role spoþeczne, hierarchiħ spoþecznĢ i przynaleŇnoĻę do grupy.

Reguþy etykiety mogĢ byę tak rŇne, jak rŇnorodne sĢ ludzkie wybory. Zwykle

pragmatycznym uzasadnieniem etykiety sĢ jej funkcje techniczne, autoprezentacyjne,

estetyczne i jħzykowe, o ktrych bħdzie mowa w dalszych czħĻciach pracy.

5.1. Techniczne funkcje etykiety

Techniczne funkcje etykiety opierajĢ siħ na reguþach, ktre mwiĢ jak wykonaę danĢ

czynnoĻę, by w sposb þatwy i przyjemny osiĢgnĢę zamierzony cel, nie niweczĢc przy tym

innych wyznaczonych celw. Na przykþad wiele reguþ dotyczĢce korzystania ze sztuęcw ma

takie wþaĻnie uzasadnienie: okreĻlone sztuęce sĢ przeznaczone do jedzenia okreĻlonych dania,

dlatego Ňe najlepiej siħ do tego nadajĢ. Gdyby nie byþy one optymalnym Ļrodkiem do

wyznaczonego celu, korzystanie z nich nie miaþoby uzasadnienia pragmatycznego, choę

mogþoby mieę uzasadnienie konwencjonalne.

Na przykþad, gdy ktoĻ pragnie sukcesu i chce byę uczciwy, to osiĢgajĢc sukces w nieuczciwy sposb niweczy

jeden z wyznaczonych przez siebie celw w drodze do realizacji drugiego z nich. MoŇe siħ teŇ zdarzyę, Ňe Ļrodki

skutecznie prowadzĢce do danego celu na krtkĢ metĢ, na dþugĢ metħ go niweczĢ. Wtedy takŇe sĢ kontr-

produktywne. Na przykþad, ktoĻ po to by zdobyę miþoĻę drugiej osoby tworzy grħ pozorw, ktra okazuje siħ

skuteczna na krtkĢ metħ, ale na dþuŇszĢ metħ jest kontr-produktywna, gdyŇ w miarħ upþywu czasu pozory siħ

ározwiewajĢÑ, a odkryte kþamstwo nieodwoþalnie oddala ludzi od siebie.

Jan F. Jacko (2008) Nauczanie etykiety a jej uzasadnienie. W: red. W. Drzewowski, W. Maliszewski.

Komunikacja spoþeczna a zarzĢdzanie we wspþczesnej szkole. Toruı: Wyd. Adam Marszaþek: 422-33.

5.2. Jħzykowe funkcje etykiety

Etykieta dookreĻla sens niektrych zachowaı, dlatego moŇe peþnię funkcje jħzykowe,

takie jak wyraŇanie (ekspresja), referencja (oznaczanie i konotacja), komunikowanie iin.

Sposb speþniania tych funkcji jest okreĻlony konwencjami spoþecznymi, ktre obowiĢzujĢ

podobnie jak reguþy kodu jħzykowego. Respektuje siħ je, by skutecznie i trafnie

komunikowaę, wyraŇaę etc.

Ze wzglħdu na funkcjħ jħzykowĢ reguþy etykiety, ktre straciþy swoje pierwotne

pragmatyczne lub utylitarne uzasadnienie, mogĢ zachowaę jħzykowo-pragmatyczne

uzasadnienie, ktre pþynie z konwencji. Wtedy stosujemy siħ do nich ze wzglħdw

jħzykowych, podobnie jak do reguþ danego jħzyka, na przykþad po to, by nie wywoþaę mylnej

interpretacji otoczenia, co zwykle þĢczy siħ z funkcjami autoprezentacyjnymi, o ktrych

bħdzie zaraz mowa.

5.3. Funkcja autoprezentacyjna - wizerunek

Jħzykowe funkcje etykiety mogĢ sþuŇyę tworzeniu wizerunku osoby lub firmy. To jest

funkcja autoprezentacyjna etykiety, ktra jest jej pragmatycznym uzasadnieniem, gdy

postħpowanie zgodne z niĢ wpþywa na wizerunek, w sposb, ktry realizuje cele podmiotu. 8

Proszħ jednak zauwaŇyę, Ňe ze wzglħdw pragmatycznych niekiedy teŇ þamanie zasad

etykiety teŇ moŇe siħ okazaę pragmatycznie uzasadnione. Tak siħ staþo w przypadku Ļp.

Jacka Kuronia, ktry zyskiwaþ sympatiħ wyborcw przez to, Ňe ubieraþ siħ nieformalnie

nawet przy oficjalnych wystĢpieniach. Byþo to odbierane jako wyraz jego solidarnoĻci z

biedniejszĢ czħĻciĢ spoþeczeıstwa. W kampanii prezydenckiej w 1995 zaczĢþ nosię garnitur,

ale prawdopodobnie nie wpþynħþo to pozytywnie na jego wizerunek. Podobnie artyĻci czasem

tworzĢ wizerunek buntownika, celowo þamiĢc niektre reguþy etykiety.

5.4. Funkcja estetyczna

Zwykle reguþy etykiety mwiĢ o tym, jak optymalizowaę pozytywne wraŇenia estetyczne

w dwch aspektach (a) Etykieta moŇe poprawiaę estetykħ wizerunku (np. reguþy þadnego

ubioru, wyglĢdu itp). W tym przypadku uzasadnieniem etykiety jest jej funkcja

autoprezentacyjna (wizerunek), o ktrej byþa juŇ mowa w poprzednim punkcie. Etykieta mwi

wtedy o tym jak optymalizowaę w otoczeniu estetyczne wraŇenia dotyczĢce wþasnej osoby.

(b) Etykieta moŇe teŇ okreĻlaę sposoby zachowania, ktre sþuŇĢ przyjemnym doznaniom np.

podczas spoŇywania posiþkw.

Wizerunek osoby, to Ňywione wzglħdem niej opinie, wraŇenie i postawy wywoþane jej zachowaniem, sþowami,

ubiorem i tym, co jĢ otacza. Jak pisze Jarosþaw Zieliıski: áWizerunek to wyobraŇenie, jakie funkcjonuje w opinii

publicznej (...) Nie jest to obraz rzeczywisty, dokþadny czy szczegþowy, ale raczej mieszanka wielu szczegþw,

odnoszĢcych siħ zarwno do wypowiedzi, dziaþaı, zachowania, wyglĢdu, kontaktw z innymi uczestnikami Ňycia

politycznego.Ñ J. Zieliıski (1998) Wizerunek Polityka. Winter. WiadomoĻci internetowe.

http://www.winter.pl/internet/w0730.html, wizyta 23.09.2006. Por. Sampson, E. (1994) Jak tworzyę wþasny

wizerunek? Przekþ. A. Biaþkowska. Warszawa: DW ABC. Wizerunek jest zwykle skutkiem autoprezentacji.

Autoprezentacja, to sposb zachowania siħ i mwienia, ktry eksponuje okreĻlone cechy tak, by budzię w

ludziach sympatiħ i przekonywaę ich, Ňe podmiot tego dziaþania posiada okreĻlone wþaĻciwoĻci (zdolnoĻci,

umiejħtnoĻci, kompetencje). Por. Leary, M. (1999) Wywieranie wraŇenia na innych. O sztuce autoprezentacji.

Przekþ. A. Kacmajor i M. Kacmajor. Gdaısk: GWP.

6. Niektre nieporozumienia zwiĢzane z normatywnym sensem etykiety

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: