przepisy_sip.pdf

SPOŁECZNA INSPEKCJA PRACY

SPIS TRE CI

Regulacje prawne ……………………………………………………… 2

II. Społeczny nadzór w zakresie ochrony pracy ………………………… 3

1/ Rola zwi zków zawodowych w zakresie ochrony pracy …………… 3

2/ Zadania i organizacja społecznej inspekcji pracy w zakładach pracy .3

2a/ Wybory społecznych inspektorów pracy ………………………….… 4

2b/ Warunki jakie powinien spełnia kandydat na społecznego

inspektora pracy ……………………………………………….….… 4

2c/ Odwołanie z funkcji społecznego inspektora pracy ………………… 5

III.

Uprawnienia

zasady

post powania

społecznych

inspektorów

pracy ………………………………………………………………….… 6

IV.

Obowi zki pracodawcy wobec społecznej inspekcji pracy ……….… 7

1/ Ochrona prawna w okresie sprawowania mandatu, zakładowego

społecznego inspektora pracy ……………………………………...… 7

2/ Zadania pracodawcy wobec społecznej inspekcji pracy …………...… 7

3/ Warunki przyznawania wiadczenia finansowego zakładowemu

społecznemu inspektorowi pracy …………………………………… 8

V. Współdziałanie społecznej inspekcji pracy z Pa stwow Inspekcj Pracy oraz innymi

organami

nadzoru

kontroli

zakresie

poprawy

warunków

pracy

………………………………………………….……………………………… 9

VI.

Spis

podstawowych

aktów

prawnych

dotycz cych

bezpiecze stwa

i higieny pracy /Stan prawny na dzie 28 lutego 2005r./ ………........… 10

Ustawa o SIP i wytyczne działania ………………………………… 11

I. REGULACJE PRAWNE

Ustaw Sejmow z dnia 4 lutego 1950 roku została powołana do ycia instytucja społecznej

inspekcji pracy jako organ zakładowych organizacji zwi zkowych upowa niony do wzmo enia

kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy oraz w celu podniesienia stanu

bezpiecze stwa i higieny pracy w zakładach pracy.

W dniu 24 czerwca 1983 roku została dokonana nowelizacja ustawy o społecznej inspekcji

pracy(Dz.U. Nr.35 poz.163 z pó n. zm.) , która po niewielkich zmianach obowi zuje do chwili

obecnej.

Rozwini cie niektórych postanowie ustawowych zawarte zostało w uchwale Rady Pa stwa z

dnia 6 lipca 1983r. w sprawie wytycznych do działalno ci społecznych inspektorów pracy( M. P. Nr

23, poz. 128). Ponadto pewne uregulowania w tym przedmiocie mieszcz si równie w ustawie z

dnia 23 maja 1991r. o zwi zkach zawodowych ( Dz. U. 01. Nr 79, poz. 854 z pó n. zm.).

Z samej nazwy wynika, i społeczna inspekcja pracy jest ,, słu b społeczn ” pełnion przez

pracowników maj c na celu zapewnienie przez pracodawców bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy oraz ochron uprawnie pracowniczych okre lonych w przepisach prawa pracy.

Ta ,,słu ba społeczna” ma reprezentowa interesy wszystkich pracowników w zakładach pracy bez

wzgl du na ich przynale no zwi zkow i zgodnie z art. art. 4 i 23 ustawy o zwi zkach

zawodowych jest kierowana przez zakładowe organizacje zwi zkowe.

Bardzo wa ne dla działalno ci społecznej inspekcji pracy jest rozporz dzenie Rady

Ministrów z dnia 28 lipca 1998r. w sprawie ustalenia okoliczno ci i przyczyn wypadków przy pracy

oraz sposobu ich dokumentowania, a tak e zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze

wypadków przy pracy( Dz. U. Nr 115, poz.744, z pó n. zm.).

Uregulowania dotycz ce działalno ci sip znajduj si tak e w przepisach ustawy z dnia 26

czerwca 1974r. Kodeks pracy( Dz. U. 98. Nr 21, poz.94 z pó n. zm.).

Nowelizacja Kodeksu pracy z dnia 2 czerwca 1996 r.( Dz.U. Nr.23, poz. 141 z pó n. zm.)

bardzo znacz co wzmocniła rang i pozycj instytucji społecznego nadzoru nad warunkami pracy.

W szczególno ci przejawia si to w nast puj cych zapisach Kodeksu pracy:

w art. 18/5/ §1. okre lono, i ,,społeczn kontrol przestrzegania prawa pracy, w tym

przepisów i zasad bhp sprawuje społeczna inspekcja pracy”. Zapisem tym usytuowano

społeczn inspekcj pracy jako organ społecznego nadzoru i kontroli przestrzegania prawa

obok takich organów pa stwowej kontroli jak Pa stwowa Inspekcja Pracy czy Pa stwowa

Inspekcja Sanitarna.

w art. 207 § 2. ust.4 okre lono, i do podstawowych obowi zków pracodawcy m.in nale y

zapewnienie wykonania zalece społecznego inspektora pracy.

w art.237/12/ § 1 i 2 zapisano, i pracodawca zatrudniaj cy wi cej ni 250 pracowników

powołuje komisj bezpiecze stwa i higieny pracy – funkcje wiceprzewodnicz cego tej

komisji powierza si społecznemu inspektorowi pracy.

II. SPOŁECZNY NADZÓR W ZAKRESIE OCHRONY PRACY

1 / . Rola zwi zków zawodowych w zakresie ochrony pracy.

Zgodnie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991r. o zwi zkach

zawodowych/Dz.U.01.Nr.79,poz.854 z pó n. zm./ - organizacjom zwi zkowym przypada

szczególna rola, sprawowania kontroli nad przestrzeganiem prawa pracy oraz uczestniczenia, na

zasadach okre lonych odr bnymi przepisami w nadzorze nad przestrzeganiem przepisów oraz zasad

bezpiecze stwa i higieny pracy.

Ponadto w/w ustawa okre liła, i zwi zki zawodowe reprezentuj interesy pracowników w

zakresie warunków pracy i warunków socjalno – bytowych oraz broni ich praw w tym zakresie.

Zadania swoje zakładowa organizacja zwi zkowa wykonuje bezpo rednio lub po rednio – kieruj c

działalno ci społecznej inspekcji pracy oraz współdziałaj c w tym zakresie z Pa stwow Inspekcj

Pracy.

Je eli w sprawach, o których mowa w art.23 ust. 1 w/w przepisu, zdaniem zwi zku

zawodowego post powanie organu administracji pa stwowej i samorz du terytorialnego lub

pracodawcy jest niezgodne z prawem lub narusza zasady sprawiedliwo ci, zwi zek mo e wyst pi

do wła ciwego organu z daniem spowodowania usuni cia we wła ciwym trybie stwierdzonej

nieprawidłowo ci.

2/. Zadania i organizacja społecznej inspekcji pracy w zakładach pracy.

Funkcjonowanie społecznej inspekcji pracy w zakładach pracy reguluje ustawa z dnia 24

czerwca 1983r. o społecznej inspekcji pracy ( Dz. U. Nr. 35poz. 163 z pó n. zm. ).Zadania

szczegółowe społecznych inspektorów pracy okre la art.4 ustawy , który stanowi , i społeczni

inspektorzy pracy realizuj c swoje zadania ustawowe koncentruj si na trzech blokach spraw a

mianowicie:

- w zakresie bezpiecze stwa pracy- na eliminowaniu zagro e , które s przyczyn wypadków

i chorób zawodowych, przestrzeganiu wymogów technologicznych, wyposa eniu maszyn i

urz dze w osłony i urz dzenia zabezpieczaj ce, wyposa eniu pracowników w sprawny sprz t

ochrony osobistej, przestrzeganiu przez pracowników przepisów i zasad bezpiecze stwa pracy,

- w zakresie higieny pracy- na zapewnieniu pracownikom norm higienicznych w szczególno ci

dotycz cych substancji szkodliwych, zapylenia, hałasu, wibracji, mikroklimatu i o wietlenia

oraz zapewnienia pracownikom odpowiednich pomieszcze higieniczno- sanitarnych,

- w zakresie prawnej ochrony pracy - na kontroli przestrzegania przepisów o czasie pracy,

ochrony pracy kobiet, wiadcze pieni nych z tytułu wypadków przy pracy i chorób

zawodowych.

2a/ Wybory społecznych inspektorów pracy.

Organizatorem wyborów społecznych inspektorów pracy s wył cznie zwi zki zawodowe,

które powinny opracowa i uchwali regulamin wyborów sip . W jednostkach, w których działa

kilka zwi zków zawodowych, niezb dne jest wspólne uzgodnienie regulaminu wyborów i ich

przeprowadzenie.

Regulamin wyborów sip powinien m.in. okre la :

Û struktur organizacyjn społecznej inspekcji pracy,

Û sposób wyboru przewodnicz cego zebrania,

Û porz dek zebrania,

Û wybór komisji (wyborczej , skrutacyjnej i wniosków),

Û tryb zgłoszenia kandydatów na społecznego inspektora pracy i sposób wyborów sip (tajne),

Û ustalenie , kiedy wybory s prawomocne,

Û termin wyborów sip.

2b/ Warunki jakie powinien spełnia kandydat na społecznego inspektora pracy.

Û zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o sip – społecznym inspektorem pracy mo e by pracownik

danego zakładu pracy, który jest członkiem zwi zku zawodowego i nie zajmuje stanowiska

kierownika zakładu pracy lub stanowiska kierowniczego bezpo rednio podległego

kierownikowi zakładu pracy,

Û zakładowe organizacje zwi zkowe mog postanowi , e społecznym inspektorem pracy

mo e by równie pracownik zakładu pracy nie b d cy członkiem zwi zku zawodowego,

Û społeczny inspektor pracy powinien posiada niezb dn znajomo zagadnie wchodz cych

w zakres działania społecznej inspekcji pracy,

Û zakładowy społeczny inspektor pracy powinien posiada co najmniej pi cioletni sta pracy

w bran y, do której zakład nale y, i co najmniej dwuletni sta pracy w danym zakładzie, a

oddziałowy lub grupowy społeczny inspektor pracy – co najmniej dwuletni sta pracy w tej

bran y i co najmniej jeden rok pracy w danym zakładzie.

W nawi zaniu do art. 6 ust.1 ustawy o sip – społecznych inspektorów pracy wybieraj i

odwołuj pracownicy zakładu pracy . Z art. 6 ust.2 w/w przepisu wynika, e społecznych

inspektorów pracy wybiera si na okres 4 lat.

W zakładach pracy wybory zakładowych społecznych inspektorów pracy przeprowadzane

s w trybie bezpo rednim. W placówkach licz cych do 300 pracowników, zakładowych

społecznych inspektorów pracy wybiera – ogólne zebranie pracowników.

Nale y nadmieni , i do rozstrzygania sporów na tle prawidłowo ci wyborów sip i ich

zgodno ci z prawem nie jest upowa niony aden organ kontroli zewn trznej ( s dowy,

Pa stwowej Inspekcji Pracy, organ prowadz cy czy pracodawca). St d te decyzja pracowników o

wyborze społecznego inspektora pracy jest ostateczn i podwa anie jej przez organ zewn trzny

byłoby naruszeniem prawa/ postanowienie S du Najwy szego z dnia 9 listopada 1995r- III P.O.

16/95 OSN Zbiór Urz dowy 1996r. nr 12 poz.176/.

Odwołanie, przed upływem kadencji społecznego inspektora pracy mo e, wi c nast pi

jedynie w przypadku niewywi zywania si ze swoich obowi zków społecznych w takim

samym trybie jak wybór.

Prawidłowo wyborów zakładowego społecznego inspektora pracy potwierdza organizator

wyborów, czyli zakładowa organizacja zwi zkowa.

2c/ Odwołanie z funkcji społecznego inspektora pracy .

Tryb odwołania społecznego inspektora pracy reguluje art. 7 ust. 1 ustawy o sip , z którego

m. in. wynika, i społeczny inspektor pracy w razie niewywi zywania si ze swoich obowi zków

mo e by odwołany przed upływem kadencji w takim samym trybie, w jakim został powołany(

według regulaminu wyborów).

Niewywi zywanie si z obowi zków, oznacza w praktyce niezrealizowanie planu pracy

zatwierdzonego przez zarz d zz w sposób zawiniony przez społecznego inspektora pracy,

(wykazuje mał aktywno w realizacji zada wynikaj cych z ustawy o sip) , tj. nie przeprowadza

okresowych kontroli i nie realizuje wytycznych ZNP. Odwołanie sip mo e, zatem nast pi na

wniosek:

Û zgodnej decyzji zakładowych organizacji zwi zkowych działaj cych w zakładzie pracy,

Û co najmniej jednej pi tej pracowników.

Społeczny inspektor pracy przestaje równie pełni swoj funkcj w wypadku zrzeczenia si jej,

przej cia sip do innego zakładu pracy w trybie art. 231 Kodeksu /przeniesienie do innej pracy na

podstawie orzeczenia lekarskiego stwierdzaj cego niezdolno do wykonywania aktualnej pracy/

lub ustania stosunku pracy.

III. UPRAWNIENIA I ZASADY POST POWANIA

SPOŁECZNYCH INSPEKTORÓW PRACY

Zgodnie z art. 8 ust.1 /ustawy o sip/ społeczny inspektor pracy ma prawo wst pu w ka dym

czasie do pomieszcze i urz dze zakładu pracy dla wykonania swych zada okre lonych w art.

4 tej ustawy. Ponadto zakładowy społeczny inspektor pracy ma wiele uprawnie , do których

m.in. nale :

Û prawo dania informacji oraz okazywania dokumentów niezb dnych dla wykonania funkcji

kontrolnych,

Û prawo wyst powania o natychmiastowe usuni cie bezpo rednich zagro e dla zdrowia i ycia

pracowników,

Û prawo wydawania zalece , w tym w szczególno ci zalece wstrzymania pracy danego

urz dzenia technicznego lub okre lonych robót,

Û prawo wpisywania uwag,

Û prawo zwracania uwagi pracownikom w przypadkach naruszenia obowi zuj cych przepisów

i zasad bhp,

Û prawo wyst powania o odsuni cie pracownika od pracy w przypadkach braku wymaganych

uprawnie kwalifikacyjnych niezb dnych do obsługi okre lonych urz dze , czy te braku

orzeczenia lekarskiego dopuszczaj cego do wykonywania pracy,

Û udział w zespołach powypadkowych (jako strony równoprawnej) ustalaj cych okoliczno ci i

przyczyny wypadków przy pracy,

Û prawo wnioskowania do inspektora pracy Pa stwowej Inspekcji Pracy o przeprowadzenie

kontroli,

Û prawo wnioskowania do inspektora pracy o wszcz cie post powania w sprawach o

wykroczenie przeciwko prawom pracownika,

Û udział w dokonywanych przez zakład pracy analizach przyczyn powstawania wypadków przy

pracy, chorób zawodowych i innych schorze spowodowanych warunkami pracy,

Û prawo uczestniczenia w kontrolach przeprowadzanych przez Pa stwow Inspekcj Pracy,

Û prawo czuwania nad wykonywaniem decyzji i zalece organów nadzoru i kontroli warunków

pracy, a w razie ich nie wykonania zawiadomienie tych organów,

Û prawo uczestnictwa jako wiceprzewodnicz cy w pracach komisji bezpiecze stwa i higieny

pracy,

Û prawo opiniowania projektów planów poprawy warunków pracy i planów rehabilitacji

zawodowej oraz kontrolowanie ich realizacji.

Utrudnianie społecznemu inspektorowi pracy w realizacji wymienionych praw i uprawnie jest

traktowane jako utrudnianie działalno ci sip, co jest wykroczeniem okre lonym w art. 22 ust.1

ustawy o sip. Stanowi ona kto działaj c w imieniu zakładu pracy narusza przepisy ustawy o

społecznej inspekcji pracy, a w szczególno ci uniemo liwia działalno społecznego inspektora

pracy lub nie wykonuje zalecenia zakładowego społecznego inspektora pracy, podlega karze

grzywny do 2500zł.

IV. OBOWI ZKI PRACODAWCY

WOBEC SPOŁECZNEJ INSPEKCJI PRACY

Ochrona

prawna

okresie

sprawowania

mandatu,

zakładowego

społecznego

inspektora pracy .

Zgodnie z art.13 ust.1 ustawy o sip - zakład pracy nie mo e wypowiedzie ani rozwi za

umowy o prac z pracownikiem pełni cym funkcj społecznego inspektora pracy w czasie trwania

mandatu oraz w okresie roku po jego wyga ni ciu, chyba e zachodz przyczyny uzasadniaj ce

rozwi zanie umowy o prac bez wypowiedzenia. W takim wypadku rozwi zanie umowy o prac

mo e nast pi po uprzednim uzyskaniu zgody zarz du zz.

Ponadto zgodnie z ust. 3 powy szego przepisu, zakład pracy nie mo e wypowiedzie

pracownikowi pełni cemu funkcj społecznego inspektora pracy warunków pracy i płacy na jego

niekorzy w okresie ustalonym w ust.1(w okresie kadencji i rok od zako czenia pełnienia funkcji),

chyba e wypowiedzenie stało si koniecznie z przyczyn, o których mowa w art.43 Kp (nowe

zasady wynagradzania dotycz ce wszystkich pracowników lub orzeczenie lekarskie stwierdzaj ce

niezdolno do wykonywania obecnej pracy).

Zadania pracodawcy wobec społecznej inspekcji pracy.

W nawi zaniu do art. 14 ust.1, 2 ustawy o sip pracodawca jest zobowi zany zapewni

społecznym inspektorom pracy odpowiednie warunki realizacji ich zada .

Obowi zki w tym zakresie mo emy podzieli na dwie grupy:

Û do pierwszej grupy nale y zaliczy obowi zek realizacji wniosków i wyst pie oraz

zalece społecznych inspektorów pracy,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: