Siedlisko to zespół nat. I sztucznych czynników zewn , które wyst. Na danym obszarze i wpływają na rośliny bezpośr. i pośrednio. Typy: *grądowe-najżyźniejsze, lasy liściaste;*łęgowe-w obniżeniach terenu, silnie wilgotne z glebami madami, zespoły olch;*borowe-lasy sosnowe, suche gleby piaskowe;*bagienne-pokryte torfem. Czynniki:*klimatyczne-światło,temp., opady, osady, powietrze i jego ruchy-wiatr; *glebowe-właść. Fiz. Chem. Biol.;*topograficzne-wysokość npm., rzeźba terenu(skłon, wystawa);*biotyczne-obecność, wpływ roślin i zwierząt;*antropogeniczne-działalność człowieka.
Znaczenie światła dla roślin:*źródło energii w procesie fotosyntezy;*synteza chlorofilu;*regulacja otwierania szparek(transpiracja);*czynnik morfogenezy(pokrój rośliny);*bodziec rozwoju
Rośliny uprawiane w Polsce: *zbożowe: pszenica o.j., żyto,jęczmień, pszenżyto, owies, gryka, proso, szarłat,kukurydza;*okopowe: -bulwiaste: ziemniaki,łopinambur; -korzeniowe:burak cukrowy/ćwikłowy/pastewny, marchew; *strączkowe-łubin żółty, bobik, soja uprawna, łubin biały, łubin wąskolistny, groch siewny, soja ,soczewica, groch polny *pastewne rośliny motylkowe: koniczyna czerwona/perska/biała/inkarmalna, lucerna chmielowa/siewna, seradela uprawna, komonica zwyczajna, esparceta siewna, nostrzyk biały; *specjalne: chmiel, tytoń.
Grupy użytkowe roślin: *r. zbożowe *r. okopowe (korzeniowe, bulwiaste) *r. strączkowe *pastewne motylkowe *pastewne niemotylkowe *przemysłowe (włókniste, oleiste) *specjalne *energetyczne
Płodozmian- system zagospodarowania ziemi uprawnej, oparty na zaplanowanym z góry na wiele lat następstwie roślin po sobie, na wyznaczonym do tego celu obszarze podzielonym na pola, jednocześnie dostosowany do specyficznych warunków rolniczo-ekonomicznych gospodarstwa.
Płodozmian określa również strukturę zasiewów, będącą podstawą do ustalenia typu płodozmianu. Rotacja może następować w cyklach kilkuletnich lub kilkunastoletnich, wiążąc się z hodowlą zwierząt (płodozmiany paszowe, pastewne), czy też z przemysłem rolniczym (płodozmiany przemysłowe). Głównym celem stosowania płodozmianu jest uzyskanie dzięki odpowiedniemu zmianowaniu roślin wzrostu żyzności gleby, co wiąże się ze zwiększeniem ilości i jakości produkcji roślinnej oraz pośrednio zwierzęcej gospodarstwa. Odgrywa również dużą rolę jako jedna z metod zwalczania chwastów.
Płodozmiany polowe – w płodozmianach tych uprawia się głównie rośliny towarowe a w mniejszym procencie rośliny pastewne jako plon główny. Korzystne jest też wprowadzanie do nich roślin wieloletnich motylkowych strukturotwórczo.
Płodozmiany paszowe – udział w nich roślin pastewnych użytkowych jako zielonka, kiszonka, siano przekracza w strukturze zasiewów 50% w plonie głównym. Udział roślin towarowych w tych płodozmianach jest zwykle nieduży, ale może być zmienny.
Płodozmiany specjalne – płodozmiany te różnią się od poprzednich bądź dodatkowymi zadaniami jakie im są stawiane bądź specjalnym doborem czy celem uprawy.
Płodozmiany uproszczone (specjalistyczne) – w tych płodozmianach liczba gatunków jest ograniczona przy czym i te płodozmiany muszą być oparte na przyrodniczych podstawach zmianowania.
Choroby płodozmianowe (zmęczenie gleby) – jest to patologiczny stan gleby zaliczany do chorób płodozmianowych. Powstały w warunkach naruszenia podstawowych zasad ziemiopłodów
Wyburaczanie gleby – na polu zamątwiowionym nie należy przez okres 4 – 5 lat uprawiać buraków i roślin będących jego żywicielami z rodziny krzyżowych i kosmowatych (rzepak, rzepik, gorczyca, szpinak, rośliny kapustne). W zwalczaniu mątwika dużą rolę odgrywają rośliny fitosanitarne czyli wrogie tj. kukurydza, cykoria, lucerna, żyto, esparceta.Wyziemniaczanie gleby – oprócz ziemniaków żywicielami pośrednimi mątwika są pomidory, z chwastów psianka czarna, lulek czarny. W zwalczaniu tej choroby główną rolę odgrywa właściwe zmianowanie, uprawa roślin które nie są żywicielami tego szkodnika, zmniejsza jego populację w ciągu 2 – 3 lat o 50%.Rośliny przyśpieszające oczyszczanie gleby z mątwika ziemniaczanego to buraki cukrowe i pastewne, koniczyna czerwona i jej mieszanki z trawami, owies, żyto. Można również uprawiać odmiany ziemniaków odporne na mątwika.
Wykoniczynienie, wylucernienie, wyłubinienie – powodowanie jest obecnością bakteriofagów. Roszony z rodziny motylkowatych uprawiane po sobie zbyt często lub ze zbyt krótkimi okresami przerwy (1 – 2lata), obniżają plony a w miarę przedłużania takiego następstwa zamierają wkrótce po wschodach. Uprawa motylkowatych w mieszankach z niemotylkowatymi znacznie zmniejsza występowanie tych chorób płodozmianowych. Najbardziej wrażliwe na te choroby są koniczyna czerwona i lucerna a najmniej bobik i seradela.
Monokultura - system rolniczy lub leśny polegający na wieloletnim uprawianiu na tym samym obszarze roślin jednego gatunku, bądź o podobnych wymaganiach glebowych np. bawełny, trzciny cukrowej, świerku. Powoduje to szybkie wyjałowienie gleb nawet bardzo żyznych oraz zmianę ich struktury. W polowej produkcji roślinnej monokultura to uprawianie roślin tego samego gatunku przez wiele kolejnych lat na tym samym polu, prowadzące do zmęczenia gleby i obniżki plonu.
Negatywne skutki monokultury:
-zmiany ilościowe i jakościowe mat. org. W glebie
-wzrost zakwaszenia gleby
-gromadzenie się wydzielin korzeniowych hamujące wzrost i rozw. Siewek i kiełkowanie nasion
-zmniejszenie ziarna
-zmniejszenie zagęszczenia rośliny uprawnej
-jednostronne wyczerpanie składników pokarmowych z gleby,
-ciągłe pobieranie wody z tych samych warstw,
-nadmierny rozwój agrofagów.
Subst nieżywieniowe:* bulwy ziemniaka-solanina(glikoalkaloid)-zielone cz. Nadziemne.;*korzenie warzyw z rodziny krzyżowych(rzodkiew, rzepa, rzodkiewka, chrzan)-glukozynolany; marchew, seler-zw. Kumarynowe; burak-saponiny,;*
Zmęczenie gleby - zjawisko polegające na zmniejszeniu się urodzajności gleby poprzez negatywne zmiany w jej stanie biologicznym i pogorszenie się jej właściwości. Powstaje jako efekt jednostronnego użytkowania, np. przy długotrwałych upraw monokulturowych, zwłaszcza roślin wpływających znacząco na właściwości gleby (edyfikatory).
Głównym skutkiem zmęczenia gleby jest radykalne zmniejszanie się plonów, pomimo stosowania wysokich dawek nawozów czy intensywnych metod uprawy.
Główną przyczyną zmęczenia gleby jest rozprzestrzenianie się patogenów i szkodników roślin uprawnych, także bakteriofagów niszczących takie pożyteczne mikroorganizmy symbiotyczne jak bakterie Rhizobium, wiążące azot atmosferyczny. Ponadto w glebie następuje kumulacja specyficznych związków chemicznych wydzielanych przez rośliny danego gatunku, jednocześnie wpływających na ten gatunek niekorzystnie (tzw. allelopatia).
Rodzaje zmęczenia=choroby płodozmianowe:wykoniczynienie, wylucernienie, wyłubinienie, wylneinie, wyziemniaczenie, choroby zgorzelowe zbóż
Gleba – zewnętrzna, ożywiona warstwa litosfery, która stanowi podłoże dla wszystkich roślin lądowych. Z rolniczego punktu widzenia szczególne znaczenie ma wierzchnia warstwa gleby, która podlega bezpośredniemu działaniu narzędzi rolniczych zwana rolną, a niekiedy także warstwy uprawowe. Warstwa uprawowa określana jest często mianem warstwy ornej lub próchnicznej.*Żyzność – naturalna zdolność gleby do zaspokajania potrzeb rośliny, inaczej to zespól fizycznych, chemicznych i biologicznych właściwości gleby zapewniające roślinie korzystne warunki rozwoju.*Urodzajność – modyfikowana przez świadome oddziaływanie rolnika, jest ona wypadkową naturalnej żyzności gleby i całokształtu stosowanej agrotechniki.*Produktywność – zdolność gleby do wydawania plonów roślin z uwzględnieniem zarówno jakości i składu gleby oraz jej położenia w reliefie (w rzeźbie) jak i warunków klimatycznych a także agrotechnicznych i melioracyjnych.
Właściwości gleb:
*fizyczne-skład granulometryczny, tekstura i struktura decydująca o porach jakie stawia gleba rosnącym korzeniomi narzędizom uprawnym, o stos. Wodno-pow. I term. Uprawy, czyli o klimacie gleby. Mówią o stopniu trudności uprawy jej narzędziami.
*chemiczne-zasobność w przyswalajne mikro i makroskł., odczyn, zaw. Zw. Próchniczych, zaw. Fe2+ i Al., oraz innych subst. Szkodliwcyh dla roślin.
*biotyczne-org. Zamieszkujące glebę. Bakterie grzyby.
Rodzaje
-lekkie-gł. Piaskowe, powst. Z piaskowców, mały zasób skł pokarm, gleby posuszne, nie mają struktury gruzełkowatej, uprawia się rośl mało wymagające:żyto, seradyla, łubin zółty, groch polny, kukurydza
-ciężkie- duzy zasób skł pokarm, mogą być obficie uwodnione, ilaste i i lastopylaste, skł się z dużych cząśt i nie pozwalają roslinie pobrac wody. Dodaje się wiec makroorg.-tworzy się str. Gruzełkowata i rosliny mogą pobierac wode i ma duzo skl pokarm.
-Średnie-dobry zasób skł, nei ejst niskie pH.
kws_14