2

Anna Krzemińska

RÓŻNICE PSYCHICZNE MIĘDZY MĘŻCZYZNĄ I KOBIETĄ

              W społeczeństwie istnieją utarte schematy kobiecości i męskości. Większość jest prawdziwa, bo wynika z obserwacji. Faktem jest, że zachowanie, myślenie kobiet i mężczyzn różnią się. Te różnice wynikają z płciowości, z faktu bycia mężczyzną i kobietą. Zróżnicowanie jak podaje Księga Rodzaju zaplanowane zostało odwiecznie przez Boga, i daje człowiekowi pełnię szczęścia. Człowiek jest istotą społeczna i musi mieć swego równorzędnego partnera, który umożliwi mu spotkanie i dialog: „ nie jest dobrze, żeby mężczyzna był sam; uczynię mu zatem odpowiednią dla niego pomoc”.

( Rdz. 2,18). Ukształtowanie kobiety z cząstki ciała mężczyzny (Rdz 2,21) to danie kobiecie tej samej natury i godności, takiego samego człowieczeństwa. Mężczyzna przyjął kobietę jako nadzwyczajny dar od Boga, zaspokajający jego oczekiwania pragnienia: „ Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem z mego ciała” (Rdz 2,23). Z kobietą właśnie mężczyzna nawiązuje więź osobową i zjednoczenie cielesne: „ Dlatego to mężczyzna opuszcza ojca swego i matkę swoja i łączy się ze swą żoną tak ściśle, że staja się jednym ciałem”. (Rdz. 2,24). Bóg chciał, aby stanowili jedno. Mężczyzna i kobieta uzupełniają się w swym ciele i w swej psychice. Nie da się ukryć, że istnieją różnice w biologicznym działaniu organizmu kobiety i mężczyzny, tak jak są one obecne w ich psychice, co stanowi temat niniejszych przemyśleń i stwierdzeń.

W pewnym sensie kobieta dla mężczyzny i mężczyzna dla kobiety zawsze pozostaną „niepojęci”, ponieważ próba zrozumienia najczęściej stosowana, a mianowicie przez utożsamianie

(„ gdybym był na jej miejscu, w tej sytuacji ja...”) niemalże zawsze zawodzi. Odrębności psychiczne są głębsze niż możliwości przeciętnej wyobraźni. Bardzo odrębnie przeżywana przez mężczyznę i kobietę jest sprawa poczucia własnej wartości. Jest to przeżycie trwałe, mało ulegające wahaniom w ciągu życia dorosłego człowieka. Poczucie własnej wartości jest źródłem podstawowego nastroju, dobrego samopoczucia psychicznego. Od niego też zależą zainteresowania, i co najważniejsze, stosunek do innych ludzi: albo otwarty – zwracający się ku drugiemu człowiekowi, lub cofający się – zamykający na innych.

Kobieta bardzo często przeżywa swoją wartość w kategoriach estetycznych. Od dzieciństwa wie czy jest, czy nie jest ładną dziewczynką czy piękną kobietą. Potwierdzenie i uznanie swojej wartości lub jej zaprzeczenie znajdzie codziennie w wielu drobnych zdarzeniach, odczytuje w lustrze. Częściej niż mężczyzna przeżywa kobieta swoją wartość w kategoriach moralnych, zwłaszcza w dziedzinie obyczajnej. W jej życiu większą rolę grają zakazy i nakazy łączące w sobie elementy etyczne i estetyczne, np. znacznie mniejsza skłonność kobiet do upijania się alkoholem wynika z zagrożenia czysto estetycznego: „nic okropniejszego jak pijana kobieta”.

              Mężczyzna przeżywa swoją wartość w poczuciu swej siły i sprawności zarówno fizycznej i umysłowej. W przeciwieństwie do kobiety – mężczyzna swą brzydotę znosi lekko, jeśli tylko nie upośledza jego siły i nie jest kalectwem. Zarówno kobieta jak i mężczyzna godni są uznania. Każde jednak pragnie uznania tych cech, z którymi najbardziej uczuciowo związane jest ich poczucie własnej wartości. Kobieta wkłada znaczny wysiłek w zaakceptowanie swoich walorów, chętnie przyjmuje komplementy odnoszące się do nich. Kobieta niezadowolona ze swojej urody bardziej pragnie uznania wartości moralnych, pozytywnej oceny wysiłków zaangażowanych w estetyczne ukształtowanie otoczenia, mieszkania, aniżeli komplementów dotyczących jej urody. Mężczyzna zaś oczekuje i pragnie uznania i podziwu w o wiele szerszym zakresie, zarówno odnośnie swej sprawności, umiejętności, możliwości jak i kompetencji, autorytetu. Domaga się wiary w jego możliwości i uzdolnienia. Od kogoś, kto w niego wierzy, przyjmuje uwagi krytyczne odnoszące się do jego poszczególnych czynów czy przedsięwzięć życiowych, jeśli nie kwestionują one jego uzdolnień i dobrych intencji.

              Odrębność psychiczna mężczyzny i kobiety wyraża się bardzo silnie w motywach podejmowania przez nich wysiłków i starań. Dobrze charakteryzuje te odrębność aforyzm: „Mężczyzna chce być w życiu czymś, kobieta chce być czymś dla kogoś.” Stąd kobieta najchętniej pracuje wtedy, gdy jej wysiłek adresowany jest do konkretnego odbiorcy i dlatego bardziej uczulona jest na reakcję odbiorcy niż na wartości swej pracy. Gdy poczuje się odepchnięta w swych staraniach, cierpi i zaniedbuje się. Mężczyznę natomiast wciąga samo dzieło, sam proces tworzenia bez względu na uczucia innych. W centrum przeżywania mężczyzny częściej znajdują się sprawy zewnętrzne, sprawy świata. Kobieta zaś na pierwszym miejscu w swym myśleniu i przeżywaniu stawia sprawy sobie najbliższe. „ Sercem mężczyzny są sprawy świata, światem kobiety są sprawy jej serca”.

              Pojęcie ważności spraw dotyczy u kobiety przede wszystkim jej spraw uczuciowych lub realnych życiowych potrzeb jej najbliższych. U mężczyzny zatacza ono szerszy krąg i bardziej angażuje w sprawy zawodu i społecznego sukcesu. Bardziej skrępowana realiami życia kobieta wcześniej niż mężczyzna przeżywa ludzkie ograniczenie i niewystarczalność. Pozornie naturalnie silniejsza religijność kobiety wynika z jej doświadczeń życiowych i jej indywidualnego losu. Potrzeba powierzenia się komuś jest wrodzona, natomiast zwrot ku Bogu bywa u niej wynikiem poczucia braku akceptacji, zaufania i niedowartościowania ze strony męża. Mężczyzna bowiem ma skłonność do uważania ślubu za metę, do wygodnego osiadania w życiu domowym. Gdy był narzeczonym starał się o jej względy, starał się jej pomagać, zrobić przyjemność. Gdy zostaje mężem przestaje się starać. Nie zdaje sobie sprawy z tego, że w ten sposób przestaje aktualizować swą miłość, która wskutek tego będzie słabła i zanikała. Mężczyzna uważa, że jeśli raz wyznał kobiecie swą miłość to jej to wystarczy. Kobieta zaś czuje się potrzebna i dowartościowana gdy bardzo często słyszy od swojego męża słowa: „ Kocham Cię” i widzi ich potwierdzenie w życiu codziennym, a nie tylko od święta.

              Mało znaną przez mężczyzn potrzebą psychiki kobiecej, jest potrzeba delikatności w postępowaniu. Niewielu mężczyzn zdaje sobie sprawę z tego, że wobec kobiet w ogóle, a wobec żony w szczególności, trzeba zachowywać się inaczej, niż wobec kolegów. Psychika kobiety wymaga kultury, delikatności i subtelności postępowania. Jak mówi święty Paweł ( 1 List do Koryntian 13,4-7), prawdziwa miłość jest delikatna i dostosowuje się do potrzeb osoby kochanej. W Liście do Efezjan ten sam Apostoł mówi, iż mąż ma tak kochać żonę , jak Chrystus ukochał Kościół, a mianowicie tak, że dał za Kościół własne życie: tak i mężowie powinni kochać swe żony ( Ef 5,25-28 ).

              Psychiczną potrzebą kobiety – żony jest potrzeba uznania ze strony męża jej wysiłków, wkładanych w życie wspólne, w wychowanie dzieci, w prowadzenie domu. Jeśli mąż jej nie docenia lub nie dostrzega, budzi się w niej zniechęcenie, poczucie bezsensowności tych wysiłków, zgorzknienie i stan ciągłego zniecierpliwienia. Mąż, który narzeka na taki stan psychiczny żony, nie zdaje sobie sprawy z tego, że to on doprowadził żonę do tego stanu swym postępowaniem, dalekim od miłości. A przecież miłość realizuje się w konkretnych czynach, bez których staje się martwa. Nie wystarczy więc znajomość zasad ogólnych, konieczna jest jeszcze praktyka.

              Różnice psychiczne między kobietą i mężczyzną występują również na płaszczyźnie sposobu myślenia. Otóż myślenie kobiety jest bardziej konkretne i intuicyjne. Ona domyśla się od razu i wie czego potrzeba. Mężczyzna zaś myśli bardziej kategoriami ogólnymi, nie ma tej intuicji co kobieta i zazwyczaj nie domyśla się, czego żona potrzebuje. Często zajęty własnymi sprawami nie pomyśli, że trzeba jej pomóc. Stąd zdenerwowana tym nie domyślaniem się męża, zamyka się w sobie, myśląc, że mąż jej już nie kocha, albo zaczyna kłócić się z mężem, przez co skazuje się z góry na przegraną. Atakowany mężczyzna broni się i choćby „ dla harmonii” nie podda się. Kłócąca się kobieta przegrywa sprawę, niszczy atmosferę domu i małżeństwa. Zapomina bowiem, że dobrocią i dyplomacją można z mężczyzną dojść do porozumienia.

              Wzajemnemu zrozumieniu się mężczyzny – męża i kobiety – żony powinna towarzyszyć miłość – o której pisze Św. Paweł w Hymnie o miłości (1Kor 13,1-13). Losy tej miłości zależą jednak w dużej mierze od tego, czy dwoje ludzi podjęło wysiłek zdobywania biologicznej i psychicznej wiedzy dotyczącej tej drugiej połowy rodzaju ludzkiego. Swego rodzaju pomoc mogą stanowić poniższe stwierdzenia charakteryzujące krótko kobiecość i męskość.

Kobiecość:

-         Kobieta ma cechy nieosiągalne dla mężczyzny – jej myślenie opiera się w dużej mierze na wyczuciu i intuicji, nie na logice (często mówi się o tzw. „logice kobiecej”). Dzięki temu potrafi zatroszczyć się o wiele spraw, na które mężczyzna wcale może nie zwrócić uwagi.

-         Kobieta ma bardziej podzielna uwagę, co ułatwia wywiązywanie się z zadań domowych, potrafi wykonywać kilka rzeczy na raz, trudniej jej skupić się na czymś jednym.

-         Kobieta na ogół reaguje bardziej emocjonalnie niż mężczyzna.

-         Pragnie, by stale zapewniać ją o tym, że jest kochana, inaczej traci poczucie bezpieczeństwa uczuciowego. Mężczyzna zwykle uważa, że skoro raz o tym powiedział i nie odwołał, to powtarzanie niczego nowego nie wnosi.

-         Kobieta pragnie być zdobywana, potrzebuje poczucia bezpieczeństwa.

-         Kobiety są bardziej delikatne, ciepłe, serdeczne i wylewne. Mają duże poczucie intymności, kierują się sercem.

-         Szukając miłości szuka przede wszystkim czułości. Każda zaspokojona potrzeba czułości, nie tylko u dziewcząt, ale także u dorosłych kobiet, wydaje się jej być miłością.

-         Kobieta czeka na kogoś, kto będzie ją kochał, dawał poczucie bezpieczeństwa i ochraniał. 

     W swej naiwności za słowo „kocham” gotowa jest oddać się mężczyźnie myśląc, że w 

      ten sposób zatrzyma go przy sobie.

-         Kobieta – dziewczyna łatwiej ulega racjom serca i dlatego potem cierpi. Kobiety z reguły nie analizują głębiej cech osoby wybranej, reagują po linii swojego wzruszenia i według jego głębokości odczytują trafność wyboru ( słusznie ludzie mówią „straciła rozum”).

-         Potrzebuje odmiany w codziennym życiu, nowych drobiazgów w domu, nowych ubrań, kwiatów.

-         Kobieta potrzebuje, by jej pozwolić mówić i słuchać z uwagą.

-         Patrząc na dziewczynę, trzeba pamiętać, że ma ona kiedyś zostać matką. Stąd tyle w niej delikatności i czułości, które będą potrzebne w przyszłości jej dziecku, aby nauczyło się kiedyś wchodzić w prawidłowe więzi z innymi.

-         Myśli całymi obrazami. Łatwo ją zranić, krytykując jej dom, bo ona czuje się jego częścią. Jej całościowy sposób myślenia i odczuwania można porównać do szyby okiennej zrobionej z jednego kawałka – uderzona w jednym miejscu – rozpada się.

Męskość:

-         Mężczyzna myśli abstrakcyjnie.

-         Myśli jednotorowo. Kiedy nad czymś pracuje zapomina o wszystkim, rozwiązuje problemy do końca.

-         Mężczyzna bardzo mocno odczuwa potrzebę samodzielnego dokonania czegoś, dlatego nie lubi gdy jest przez kobietę wyręczany, jakby była jego matką.

-         Potrzebuje uznania.

-         Mężczyzna jest bardziej stabilny emocjonalnie, gdyż to on stanowi dla kobiety oparcie.

-         Pragnie zdobywać i chronić swą wybrankę, dobrze się czuje, gdy może wykonywać wszystkie ciężkie, męskie prace.

-         Jest silniejszy fizycznie, bywa bardziej agresywny i dynamiczny, jest twardszy od kobiety.

-         Mężczyzna w erotyce reaguje głównie na bodźce wzrokowe, gdy naprawdę kocha, nie sięga po ciało kobiety.

-         Jego sposób myślenia i odczuwania można porównać do szyby okiennej składającej się z wielu elementów – uderzenie powoduje stłuczenie jednej części, ale reszta pozostaje.

 Bibliografia

1.     Biblia Tysiąclecia

2.     E. Sujak, Kontakt psychiczny w małżeństwie i rodzinie.

3.     J. Vanier, Mężczyzną i niewiastą stworzył ich do życia w prawdziwej miłości.

4.     W. Skrzydlewski, Chrześcijańska wizja miłości, małżeństwa i rodziny.