HISTORIA- II RZECZPOSPOLITA
Cel: zjednoczenie 3 dzielnic zaborczych w jeden organizm państwowy i gospodarczy.
Ujednolicono prawo i administrację, stworzono Bank Polski,
Od 1919- obowiązek szkolny dla dzieci 7-14 lat, jednolity system szkolnictwa,
1920- reforma rolna – wywłaszczenie części wielkich majątków za odszkodowaniem. Wprowadzono poprawkę i do 1939 r. sparcelowano 2, 5 mln hektarów i starzono ok 700 tys. gospodarstw.
Poprzez różnice w poziomie życia wykształcił się podział na Polskę A i Polskę B. Gospodarka Polski musiała zmierzyć się z hiperinflacją i wielkim kryzysem.
1924—reforma finansowa Władysława Grabskiego = markę polską zastąpiono złotym .
W związku z wielkim kryzysem polska próbowała się ratować interwencjonizmem gospodarczym Eugeniusz Kwiatkowski(wicepremier) stworzył nowy plan inwestycyjny – polityka pobudzania popytu.
Wybudowano Centralny Okręg Przemysłowy obejmował: Stalowa Wola, Radom, Mielec, Sanok.
Społeczeństwo było bardzo zróżnicowane pod względem narodowości, języka i wyznania.
Na terenie RP byli : Ukraińcy, Żydzi, Białorusini, Niemcy, Litwini, Czesi i Słowacy, Rosjanie, Tatarzy, Ormianie, Cyganie.
Mniejszości miały zagwarantowane przez konstytucje równe prawa i ochronę języka oraz obyczajów.
1936- pogrom w Mińsku Mazowieckim- upokarzanie, tępienie Żydów, w szkołach kazano im siadać w oddzielnych ławkach, bojkotowano ich sklepy.
Lewica
Ludowcy
Prawica
PPS(socjaliści) byli za PL jako republiką demokratyczną, w 1906 nastąpił rozłam na PPS Lewica( walka o wyzwolenie) i PPS frakcja rewolucyjna
SDKPiL ( marksiści komuniści)
1918- SDKPiL +PPS Lewica= KPRP – odrzucili idee narodowe
PPS Frakcja przekształca się w PPS(socjaliści) na czele z Daszyńskim i Piłsudskim, Mieczysław Niedziałkowski, Tomasz Arciszewski
1925 KPRP à KPP- zdelegalizowano i działalni nie legalnie
PSL podzielił się na:
- PSL wyzwolenie – chcieli reformy przymusowej bez wysokich odszkodowań, bronili biednych chłopów
- PSL Piast, Wincenty Witos- bogaci chłopi, dobrowolna reforma z wysokim odszkodowaniem
1931-Połączyli się w Stronnictwo Ludowe Witos, Rataj, Stanisław Mikołajczyk
1926 Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem
Stronnictwo Demokratyczne
Chadecja + NPR à Stronnictwo Pracy (Wojciech Korfanty)
1928 Stronnictwo Narodowe(nacjonaliści) (Roman Dmowski, Tadeusz Bielecki) uprzywilejowanie Polaków,
ONZ(faszyści)
1918- rząd daszyńskiego wprowadza nowe prawa : 8h dzień pracy, 5 przymiotnikowe wybory, równe prawa dla kobiet
1919- mała konstytucja – reguluje ustrój państwa polskiego na czas kształtowania granic, władzę obejmuje Naczelnik Państwa- Piłsudski
1921- konstytucja marcowa : prezydent wybierany jest przez ZN, wprowadza się demokrację parlamentarną
Piłsudski nie zgodził się na prezydencję, więc PSL zaproponował Zamoyskiego, ponieważ spotkał się ostrą krytyką
16.12.1922 – wybory prezydenckie wygrywa Narutowicz, zostaje zastrzelony ; Następnie zostaje wybrany Stanisław Wojciechowski (PPS)
1922- wybory do parlamentu, Blok Mniejszości Narodowych dużo zyskuje.
Do 1926 roku w PL obowiązuje konstytucja marcowa,
05.1926 – Piłsudski dokonuje zamachu stanu tzw. Zamach majowy
1926- Ignacy Mościcki zostaje prezydentem
08.1926- wprowadzana jest nowela sierpniowa : prezydent ma prawo wydawanie dekretów na mocy ustaw, nie można głosować wotum nie ufności na tym samym posiedzeniu na którym było zgłoszone.
Piłsudski zostaje premierem i razem z Mościckim uprawiają „ wolność Tomku w swoim domku”. Mianują wojewodów według widzi misie, ministrów również, opóźnia sesje
1928- wybory parlamentarne
Lato 1930 rozwiązanie rządu przez Mościckiego
1930- manifestacja PPS, PSL, SN tzw. Wiec Centrolewu à aresztowano każdego i zawieziono do obozów gdzie znęcanao się nad nimi.
1930- wybory brzeskie, „cud nad urną” BBWR wygrywa wybory
PARLAMENT
1923 istnieje i upada rząd Władysława Sikorskiego,
Następnie Wincenty Witos, powołano rząd fachowców pod wodzą Grabskiego dostali nadzwyczajne pełnomocnictwo co do wydawania ustaw i wzięli się za reformę finansów państwa, zmiana waluty,
11.1925 kolejna zmiana rządu , wiosna 1926- zmiana,
ZMACHA STANU – Wojciechowski i Witos podają się do dymisji, tymczasową głową państwa zostaje Maciej Rataj , nowy premier Kazimierz Bartel,
Sanacja- uzdrowienie; ugrupowanie skupione wokół marszałka, podkreślające ponadpartyjny charakter , idee społecznej solidarności,
„rządy pułkowników’ na ministrów powoływani byli wojskowi posłuszni Piłsudskiemu, a wszelkie niepokoje społeczne tłumiono siłą.
1934- powstaje obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej.
23.04.1925- konstytucja kwietniowa, duża władza dla prezydenta, może mianować ministrów, wydaje rozporządzenia na mocy ustawy, zwoływać i rozwiązywać sejm lub senat, mianować 1/3 senatorów, UMIERA PIŁSUDSKI
Stanowisko Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych obejmuje marszałek Edward Śmigły – Rydz
Na emigracji powstała opozycja ugrupowanie zwane Front Morges.
1935, 1938 wybory parlamentarne, ale ich wynik nie był wiarygodny ponieważ procedury były skomplikowane wprowadzono nową ordynację wybroczą
POLITYKA ZAGRANICZNA
Rosja chciała kresy wschodnie
Pogorszyło się z Litwą i Czechosłowacją
Normalnie było z Łotwą i Białorusią bo w 1921 zawarto Polsko rumuński układ sojuszniczy
Najważniejszy sojusznik RP Francja, 1921 układ polsko francuski, oba kraje zagwarantowały sobie udzielanie pomocy na wypadek ataku przez Niemcy,
1925- traktaty z Locarno, pakt reński- FR, NIEM, BELGIA, WŁO, ANG, nienaruszalność granicy francusko, belgijsko, niemieckiej
1932, 1934, - układy o nie agresji z Rosją i i Niemcami,
1938Niemcy zaczynają agresję na Austrię, Czechosłowację,
Zaproponowali PL koalicję przeciwko ZSRR pod warunkiem przyłączenia wolnego miast Gdańsk do nich oraz budowy autostrad i linii kolejowych przez Polskę, w Imieniu kraju propozycję odrzucił minister spraw zagranicznych Józef Beck,
1939 – polska odrzuca kolejne żądania, otrzymujemy gwarancje pomocy od Anglii i Francji,
LBN94