Związki nasilenia objawów schizofrenii z subiektywną oceną samopoczucia oraz z poczuciem koherencji.pdf

Psychiatria

PRACA O R Y G I N A L N A

tom 6, nr 3, 75–81

ISSN 1732–9841

Krzysztof Staniszewski 1 , Marta Adamczyk 2 , Emilia Smużna 3 , Agnieszka Sym 1 ,

Łukasz Gawęda 1 , Andrzej Kokoszka 1

1 II Klinika Psychiatryczna Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

2 Pracownia Psychoedukacji „Drabina Rozwoju” w Warszawie

3 Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 w Warszawie

Związki nasilenia objawów schizofrenii

z subiektywną oceną samopoczucia

oraz z poczuciem koherencji

Relationship between the intensity of the

symptoms of schizophrenia and well-being

and with the sense of coherence

*Badanie nie było sponsorowane

*Prezentowany materiał badawczy został wykorzystany do napisania prac magisterskich przez Martę Miturę i Emilię Smużną

(pod kierunkiem prof. Andrzeja Kokoszki)

Introduction. The aim of this study was to assess the relationship between the sense of coherence and subjec-

tive quality of life with severity of psychopatological symptoms in patients suffering from schizophrenia.

Material and methods.

Material and methods. Ninety persons took part in this study, 36 women and 54 men, age from 19 to 67,

mean: 42.59 (SD = 13.09); 74 persons were treated in psychiatric units, 28 were given help in environmental

self-help centers, 6 persons were treated in private practice. The level of coherence was measured by Antono-

vsky´s Sense of Coherence Scale (SOC-29), subjective quality of life by WHO-5 scale and the severity of psycho-

pathological symptoms was measured by Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS).

Results and conclusions.

Results and conclusions. There was a negative correlation between the severity of psychopathological symp-

toms measured by the PANSS scale and the sense of coherence measured by SOC-29. Correlations concerned

the general syndromology factor, the positive, negative and depressive factors and the strongest were in case of

the depressive factor and the general syndromology factor while in case of the positive factor the correlation was

relatively slight.

The negative correlation between the general subjective the feeling and psychopatological symptoms concerned

only the depressive factor and the general syndromology factor to a very slight extent the positive factor. This

result confirms in a limited extent scientifical reports about connections between the general feeling and the

psychopathological symptoms in schizophrenia. At the same time the SOC-29 scale confirms its original aplica-

tion as a tool to asses depressive symptoms while possibly limited aplication in evaluating quality of life in relation

to different psychopatological symptoms. Psychiatry 2009; 6

Psychiatry 2009; 6, 3

:: 75

775–81

881

key words: schizophrenia, sense of coherence, subjective general feeling, psychopathological

symptoms

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Andrzej Kokoszka

II Klinika Psychiatrii WUM

ul. Kondratowicza 8, 03–242 Warszawa

tel./faks: (0 22) 326 58 92

e-mail: andrzej.kokoszka@wum.edu.pl

www.psychiatria.viamedica.pl

Introduction.

Abstract

Introduction.

Material and methods.

Results and conclusions.

Psychiatry 2009; 6

, 3

, 3:

775

Psychiatria 2009, tom 6, nr 3

Wstęp

Przebieg schizofrenii u konkretnego pacjenta jest

w obecnym stanie wiedzy trudny do przewidzenia. Znane

jego predyktory są wyrazem ogólnych, obserwowanych

tendencji, które w znacznym stopniu znajdują potwier-

dzenie jedynie w odniesieniu do dużych grup chorych.

Identyfikowanie czynników wpływających na przebieg

omawianej choroby jest jednym z wyzwań współcze-

snej psychiatrii, podobnie jak systematyczne monitoro-

wanie stanu psychicznego. Prezentowana praca jest ko-

lejnym badaniem dotyczącym oceny znaczenia poczu-

cia koherencji dla przebiegu schizofrenii i pierwszą próbą

oceny przydatności Wskaźnika Dobrego Samopoczu-

cia (WHO-5, Well-Being Index ) do monitorowania sta-

nu psychicznego w schizofrenii. Narzędzie to znajduje

zastosowanie jako jeden z najlepszych sposobów ba-

dań przesiewowych depresji.

Poczucie koherencji, wywodzące się z teorii salutogene-

zy, jest jednym z czynników (uważanym za prozdrowot-

ny) mających korzystny wpływ na radzenie sobie z róż-

nego rodzaju chorobami. Definicja poczucia koherencji

zaproponowana przez Antonowskiego brzmi: „poczu-

cie koherencji jest to globalna orientacja człowieka, wy-

rażająca stopień, w jakim człowiek ten ma dominujące,

trwałe, choć dynamiczne poczucie pewności, że (1) bodź-

ce napływające w ciągu życia ze środowiska wewnętrz-

nego i zewnętrznego mają charakter ustrukturowany,

przewidywalny, wytłumaczalny, (2) dostępne są zasoby,

które pozwalają mu sprostać wymaganiom stawianym

przez te bodźce; (3) wymagania te są dla niego wyzwa-

niem wartym wysiłku i zaangażowania” [1, s. 34]. Anto-

novsky wyróżnił trzy komponenty poczucia koherencji.

Są to: (1) poczucie zrozumiałości ( comprehensibility ), (2)

poczucie sterowalności/zaradności ( menagebility ) i (3) po-

czucie sensowności ( maeningfulness ) . Poczucie zrozu-

miałości jest traktowane jako część elementu poznaw-

czego Sense of Coherence Scale i wiąże się z umiejętno-

ścią uporządkowania informacji napływających z oto-

czenia tak, aby rzeczywistość była traktowana jako lo-

giczna, spójna i zrozumiała. Poczucie sensowności jest

traktowane jako element emocjonalno-motywacyjny [2],

zgodnie z którym jednostka ma przekonanie, że warto

angażować się w daną sytuację, że jej poczynania mają

sens. Poczucie sterowalności/zaradności rozumiane jest

jako poczucie dysponowania przez człowieka środkami

i zasobami, dzięki którym może on aktywnie wpływać

na bieżącą sytuację [3] oraz radzić sobie z wymaganiami

stawianymi przez rzeczywistość. Taki sposób myślenia

może przyczynić się do traktowania danej sytuacji jako

wyzwania, a nie jako zagrożenia, szansę na rozwinięcie

swoich umiejętności i pokazanie, że można poradzić sobie

w większości sytuacji [3]. Antonovsky [4] wskazuje rów-

nież, że tym, co różnicuje ludzi o słabym i silnym poczu-

ciu koherencji, jest gotowość i chęć wykorzystania wła-

snych zasobów do poradzenia sobie z daną sytuacją. Ci

pierwsi będą bardziej skorzy do oddania swego życia

w ręce innych, zakładania, że nic im nie może pomóc,

w efekcie do rezygnacji. Ci drudzy zaś będą koncentro-

wać się na ciągłym szukaniu środków i zasobów, które

mogą być wykorzystane w danej sytuacji.

Wyniki nielicznych dotychczasowych badań potwier-

dzają związek poczucia koherencji ze stanem bliższym

zdrowiu, na linii kontinuum zdrowie–choroba. Na

przykład wynik badania Szołdry [za 5] potwierdził, że

silne poczucie koherencji koreluje z zachowaniami

prozdrowotnymi. Inne wyniki badań wskazują, że po-

czucie koherencji silnie dodatnio koreluje zarówno

z satysfakcją z życia [6], jak i z pozytywnym nastrojem

[7]. Podobne stosunkowo nieliczne obserwacje dotyczą

także osób chorych na schizofrenię. Wynik badania

dotyczącego 120 osób chorych na schizofrenię [8]

ukazał dodatni związek poczucia koherencji z poczu-

ciem własnej wartości, integracją społeczną, natomiast

ujemna współzależność dotyczyła objawów psycho-

patologicznych. W innym skandynawskim badaniu [9]

pacjenci chorzy na schizofrenię z bardziej nasilonymi

objawami psychopatologicznymi, mierzonymi skalą

Brief Psychiatric Rating Scale (BPRS), ujawnili niższy

poziom poczucia koherencji w porównaniu z grupą

o mniejszym nasileniu objawów psychopatologicznych.

W innym prospektywnym badaniu [10] dotyczącym

48 pacjentów hospitalizowanych z rozpoznaniem

schizofrenii analizowano zależności między nasileniem

objawów urojeniowych, poczuciem koherencji, obja-

wami depresyjnymi oraz ekspresją emocji. Starano się

zweryfikować hipotezę o predykcyjnej wartości poczu-

cia koherencji. Stwierdzono, że wyższe wartości po-

czucia koherencji podczas ostrej fazy choroby przepo-

wiadały lepszy przebieg, jeśli chodzi o objawy uroje-

niowe. Jednak wartości poczucia koherencji okazywały

się niższe podczas remisji, nasuwając przypuszczenie

gorszego samopoczucia w jej trakcie. Poczucie kohe-

rencji okazało się być silnym predyktorem przebiegu

choroby w okresie jednego roku, jeśli chodzi o nasile-

nie doznań urojeniowych u tych chorych, u których

w ostrej fazie objawy depresyjne oraz ekspresja emocji

osiągały wyższe wartości. Ujawnione złożone współ-

zależności pomiędzy objawami wytwórczymi, objawa-

mi depresyjnymi, ekspresją emocji oraz poczuciem ko-

herencji nasuwają przypuszczenie o użyteczności po-

miaru SOC jako czynnika o wartości predykcyjnej.

Kwestionariusz WHO-5 został skonstruowany na bazie

swojej poprzedniej wersji WHO-10 [11]. Składa się z pię-

ciu stwierdzeń skonstruowanych w celu oceny samopo-

www.psychiatria.viamedica.pl

Krzysztof Staniszewski i wsp., Związki nasilenia objawów schizofrenii z subiektywną oceną samopoczucia

czucia na przestrzeni ostatnich dwóch tygodni. Zgodnie

z założeniami WHO (WHO 1998 za [11]) elementy tego

kwestionariusza dotyczące dobrego samopoczucia są

bardziej adekwatne w badaniach przesiewowych depre-

sji niż bezpośrednia ocena objawów depresyjnych, gdyż

są łatwiej akceptowalne przez pacjentów i w mniejszym

stopniu wywołują efekt stygmatyzacji. Skala potwierdzi-

ła swoją dobrą trafność diagnostyczną w wielu bada-

niach przesiewowych depresji, na przykład badania Hen-

kel i wsp. [za 11], Löwe i wsp. [za 11]. W jednym

z ostatnich badań z użyciem skali WHO-5 analizowano

częstość występowania i współwystępowania zaburzeń

depresyjnych, lękowych i somatyzacyjnych. W badaniu

wzięło udział 394 pacjentów podstawowej opieki lekar-

skiej. Częstość występowania jakiegokolwiek zaburzenia

depresyjnego wyniosła 22,8%, z co najmniej jednym

współwystępującym zaburzeniem: 15%, z dwoma współ-

występującymi zaburzeniami: 6,1%. Wynik badania po-

kazał, że współwystępowanie depresji i zaburzeń lęko-

wych/somatyzacyjnych jest częstsze niż się spodziewa-

no. Wyniki potwierdzają zarazem wysoką zdolność WHO-

5 do wykrywania depresji w podstawowej opiece zdro-

wotnej oraz do wyszczególniania pacjentów z tym za-

burzeniem z grupy pacjentów bez depresji.

Cele pracy

dy. Dodatkowym kryterium włączenia było posiadanie

przynajmniej minimalnego wglądu w chorobę, który oce-

niany był przez lekarzy prowadzących. Z tego powodu

z pierwotnej puli 108 pacjentów, 18 osób zostało wy-

klu-czonych z dalszego udziału w badaniu. W rezultacie

w badaniu wzięło udział 90 osób, które posiadały cho-

ciaż minimalny wgląd we własną chorobę.

Objawy psychopatologiczne

Do oceny objawów psychopatologicznych zastosowa-

no skalę Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS)

[12], którą najczęściej stosuje się do oceny klinicznej

osób chorych na schizofrenię i która pozwala na wielo-

wymiarową ocenę nasilenia objawów psychopatologicz-

nych na podstawie ustrukturowanego wywiadu.

Cele pracy

1. Ocena związków pomiędzy poczuciem koheren-

cji a nasileniem objawów psychopatologicznych

u osób chorych na schizofrenię.

2. Wstępna ocena przydatności skali WHO-5 do

monitorowania przebiegu schizofrenii poprzez

ocenę związków wyników tej skali z nasileniem

objawów chorobowych.

Poczucie koherencji

Do pomiaru poczucia koherencji użyto Kwestiona-

riusz Orientacji Życiowej SOC [13] będącego polską

adaptacją oryginalnego narzędzia stworzonego przez

Antonovskiego (SOC-29, The Sense of Coherence

Questionnaire ). Polskiej adaptacji tego narzędzia

dokonano w Zakładzie Psychologii Pracy Instytutu

Medycyny Pracy i poddano go metodologicznej oce-

nie [3]. Kwestionariusz Orientacji Życiowej składa się

z 29 pytań, które dotyczą trzech wymienionych kom-

ponentów poczucia koherencji: zrozumiałości

(11 pytań), sterowalności (11 pytań) i sensowności

(8 pytań). Osoby badane udzielają odpowiedzi na każ-

de pytanie, posługując się siedmiopunktową skalą.

S ubiektywne samopoczucie

Do badania subiektywnego samopoczucia posłużo-

no się pięciostopniową skalą WHO — Wskaźnik Do-

brego Samopoczucia, która powstała w 1998 roku

i jest krótkim narzędziem (5 pytań), początkowo sto-

sowanym głównie przy diagnozowaniu depresji

w ogólnej populacji osób w podeszłym wieku, narażo-

nych na wystąpienie zaburzeń psychicznych [14].

Narzędzie posiada odpowiednią rzetelność we-

wnętrzną oraz zewnętrzną. Skala okazała się wystar-

czająco jednorodna (współczynnik Loevingersa —

0,47; Mokkensa > 0,3 prawie we wszystkich elemen-

tach). W pracy zastosowano jego polską wersję. Rze-

telność narzędzia oszacowana na podstawie bada-

nia (w ramach niniejszej pracy) dotyczącego związ-

ku pomiędzy subiektywną jakością życia a poczuciem

wpływu na przebieg choroby w grupie 90 osób cho-

rych na schizofrenię paranoidalną także okazała się

wysoka (współczynnik a Cronbacha = 0,83)

Przy opracowywaniu wyników posłużono się pakie-

tem statystycznym SPSS for Windows 12.0 PL.

Materiał i metody

Badaną grupę stanowili pacjenci z rozpoznaniem schi-

zofrenii według obowiązujących kryteriów Międzynaro-

dowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów

Zdrowotnych (ICD-10, International Classification of Di-

seases and Health Related Problems ). Ogólna liczba osób

wynosiła 108, w tym 46 kobiet i 62 mężczyzn, 74 osoby

leczone były na psychiatrycznych oddziałach całodobo-

wych i dziennych, 28 osób korzystało z usług środowi-

skowych domów samopomocy, 6 osób leczyło się w ra-

mach prywatnej praktyki lekarskiej. Wiek badanych osób

wahał się między 19. a 67. rokiem życia — średnia 42,59

roku (SD [ standard deviation ] = 12,88). Pacjenci byli zróż-

nicowani pod względem stanu cywilnego, wykształce-

nia, przekonań religijnych, roku wystąpienia pierwszych

objawów, subiektywnej oceny sytuacji materialnej, sto-

sunku do zażywania leków oraz miejsca zamieszkania.

Pacjenci z tą diagnozą po wyrażeniu zgody na udział

w badaniu podpisywali kwestionariusz świadomej zgo-

www.psychiatria.viamedica.pl

Cele pracy

Psychiatria 2009, tom 6, nr 3

Tabela 1. Zwiazki pomiędzy objawami psychopatologicznymi (PANSS) według klasycznego podziału skali

a podskalami Kwestionariusza Orientacji Życiowej (SOC-29)

Table 1. Relation between psychopatological symptoms (PANSS) due to the clasical division of scales and

subscales of Sense of Coherence Scale (SOC-29)

Wynik ogólny Wynik podskali Wynik podskali Wynik podskali

SOC-29

zrozumiałość

zaradność

sensowność

SOC-29

PANSS wynik

Korelacja Pearsona

–0,279**

–0,263**

–0,252*

–0,240*

ogólny

Istotność

0,008

0,012

0,017

0,023

PANSS ogólna

Korelacja Pearsona –0,323(**)

–0,303(**)

–0,308(**)

–0,253(*)

symptomatologia Istotność

0,002

0,004

0,003

0,016

psychiatryczna

PANSS objawy

Korelacja Pearsona

–0,215*

–0,227*

–0,194

–0,142

pozytywne

Istotność

0,042

0,032

0,067

0,182

PANSS objawy

Korelacja Pearsona

–0,211*

–0,179

–0,166

–0,257**

negatywne

Istotność

0,045

0,091

0,118

0,015

*korelacja jest istotna na poziomie 0,05 (dwustronnie);**korelacje istotne przy poziomie p < 0,01; PANSS — Positive and Negative Syndrome Scale ; SOC-29 ( Sense of

Coherence Scale ) — Kwestionariusz Orientacji Życiowej

Wyniki

Druga metoda interpretacji wyników PANSS [15] obej-

muje pięć czynników: czynnik negatywny, czynnik po-

zytywny, czynnik depresyjny, czynnik poznawczy i czyn-

nik dezorganizacji (tab. 2). Czynnik negatywny umiar-

kowanie koreluje z wynikiem ogólnym SOC-29 r =

–0,276; p < 0,01 oraz z podskalą sensowności: r =

0,278; p < 0,01, słabe korelacje dotyczą z kolei pod-

skal zrozumiałości: r = –0,243, p > 0,05 i zaradności:

r = –0,238, p > 0,05. Czynnik pozytywny koreluje sła-

bo z wynikiem ogólnym SOC-29: r = –0,215, p > 0,05

oraz z podskalą zrozumiałości: r = –0,242, p > 0,05.

Czynnik depresyjny koreluje umiarkowanie z wynikiem

ogólnym skali SOC-29: r = –0,445; p < 0,01 oraz każdą

z trzech jego podskal. Korelacja z podskalą zrozumia-

łości: r = –0,417; p < 0,01, z podskalą zaradności: r =

–0,426; p < 0,01, z podskalą sensowności: r = –0,323;

p < 0,01. Z kolei nie stwierdzono korelacji pomiędzy

czynnikiem poznawczym oraz czynnikiem dezorgani-

zacji a którąkolwiek z podskal SOC-29.

Poczucie koherencji a objawy psychopatologiczne

według klasycznego podziału skali PANSS

Przedstawione w tabeli 1 wyniki dotyczą dwóch podzia-

łów skali PANSS. Pierwszy z nich, klasyczny, obejmuje

trzy czynniki: ogólną symptomatologię, objawy pozytyw-

ne, objawy negatywne, uwzględniono także wynik ogól-

ny. Wynik ogólny umiarkowanie koreluje z ogólnym wy-

nikiem skali SOC-20: r = –0,279 przy istotności na po-

ziomie 0,008; p < 0,01. Umiarkowana korelacja zacho-

dzi też pomiędzy wynikiem ogólnym skali PANSS a pod-

skalą zrozumiałości r = –0,263, p > 0,05. Z kolei po-

między wynikiem ogólnym skali PANSS a pozostałymi

dwiema podskalami SOC-29 zachodzą korelacje na gra-

nicy umiarkowanej i słabej z podskalą zaradności r =

–0,252; p > 0,05 i słabej z podskalą sensowności r =

–240; p > 0,05. Umiarkowana korelacja zachodzi mię-

dzy czynnikiem ogólnej symptomatologii a czynnikiem

zrozumiałości: r = 0,303, p < 0,01, czynnikiem zarad-

ności r = –0,308, p < 0,01, natomiast jeśli o czynnik

sensowności, korelacja jest słaba r = –0,253, p > 0,05.

Także słaba korelacja zachodzi pomiędzy objawami po-

zytywnymi skali PANSS a wynikiem ogólnym SOC-29

r = –0,215; p > 0,05, korelacja dotycząca podskali zro-

zumiałości jest także słaba: r = –0,227;

p > 0,05. Objawy negatywne korelują słabo z wynikiem

ogólnym SOC-29 r = –0,211; p > 0,05, a korelacja do-

tycząca podskali sensowności jest na granicy umiarko-

wanej i słabej: r = –0,257; p > 0,05.

Ocena samopoczucia w skali WHO-5 a objawy

psychopatologiczne

W tabeli 3 pokazano, że według klasycznego podziału

skali PANSS słaba korelacja ze skalą WHO-5 zachodzi

jedynie w przypadku ogólnej symptomatologii r =

–0,215, p > 0,05. Nieco silniejsze zależności występują

przy wspomnianym już podziale skali PANSS na pięć czyn-

ników. Stwierdza się umiarkowaną korelację pomiędzy

czynnikiem depresyjnym skali PANSS a wynikiem ogól-

nym skali WHO-5: r = –0,430; p < 0,01, słaba korelacja

www.psychiatria.viamedica.pl

Krzysztof Staniszewski i wsp., Związki nasilenia objawów schizofrenii z subiektywną oceną samopoczucia

Tabela 2. Związki pomiędzy objawami psychopatologicznymi (PANSS) według podziału na 5 czynników

skali a poczuciem koherencji (SOC-29)

Table 2. Relation between psychopatological symptoms (PANSS) due to the clasical division to 5 factors

of the scale and subscales of Sense of Coherence Scale (SOC-29)

Wynik ogólny Wynik podskali Wynik podskali Wynik podskali

SOC-29

zrozumiałość

zaradność

sensowność

SOC-29

PANSS wynik Korelacja Pearsona

–0,279**

–0,263** –0,252*

–0,240*

ogólny

Istotność

0,008

0,012

0,017

0,023

PANSS czynnik Korelacja Pearsona

–0,276**

–0,243*

–0,238*

–0,278**

negatywny

Istotność

0,008

0,021

0,024

0,008

PANSS czynnik Korelacja Pearsona

–0,215*

–0,242*

–0,203

–0,101

pozytywny

Istotność

0,041

0,022

0,055

0,344

PANSS czynnik Korelacja Pearsona

–0,445**

–0,417**

–0,426**

–0,323**

depresyjny

Istotność

0,000

0,002

PANSS czynnik Korelacja Pearsona

–0,090

–0,073

–0,065

–0,138

poznawczy

Istotność

0,400

0,492

0,543

0,193

PANSS czynnik Korelacja Pearsona

–0,124

–0,119

–0,125

–0,100

dezorganizacji Istotność

0,243

0,262

0,242

0,346

*korelacja jest istotna na poziomie 0,05 (dwustronnie); **korelacje istotne przy poziomie p < 0,01; PANSS — Positive and Negative Syndrome Scale ; SOC-29 ( Sense of

Coherence Scale ) — Kwestionariusz Orientacji Życiowej

zachodzi pomiędzy czynnikiem pozytywnym a wynikiem

ogólnym skali WHO-5: r = –0,218, p > 0,05. Pozostałe

czynniki nie wykazują korelacji ze skalą WHO-5.

Średnia wyników uzyskanych przez badane osoby na skali

WHO wynosiła 11,62 (SD = 6,621). Najwyższy uzyska-

ny wynik wyniósł 25 punktów, najniższy — 0 punktów.

Biorąc pod uwagę, że wyniki surowe (nieprzeliczone na

procenty) mieszczą się w przedziale 0–25, przy czym

0 oznacza najgorszą z możliwych jakość życia a 25 —

najlepszą, otrzymane wyniki zawarły całą rozpiętość skali

WHO-5.

czynnik negatywny umiarkowanie korelował jedynie

z podskalą sensowności. Można to odnieść do samej defi-

nicji i opisu poszczególnych elementów poczucia kohe-

rencji zaproponowanej przez Antonovskiego. Poczucie

sensowności jest traktowane jako element emocjonal-

no-motywacyjny [2], zgodnie z którym jednostka ma prze-

konanie, że warto angażować się w daną sytuację, że jej

poczynania mają sens. Takiego poczucia mogą nie mieć

lub mieć znacznie zmniejszone pacjenci z nasilonymi ob-

jawami negatywnymi schizofrenii. Zarazem kwestiona-

riusz SOC-29 potwierdził swoją umiarkowaną użytecz-

ność w oszacowywaniu poczucia koherencji u pacjen-

tów chorych na schizofrenię.

Wyniki dotyczące subiektywnej jakości życia ujawniły, że

jedynie czynnik depresyjny koreluje z wynikami skali WHO-

5. Pomiędzy czynnikiem ogólnej symptomatologii oraz

czynnikiem pozytywnym korelacja jest słaba, a pozosta-

łe czynniki skali PANSS nie korelują z WHO-5. Takie otrzy-

mane dane nie potwierdzają niektórych wcześniejszych

doniesień [16–18] dotyczących powiązania między ob-

jawami psychopatologicznymi schizofrenii a subiektywną

jakością życia. Wydaje się jednak istotne, że we wspo-

mnianych badaniach subiektywna jakość życia mierzo-

na była innymi narzędziami diagnostycznymi: Quality of

Omówienie wyników

Przedstawione wyniki ukazują ujemną współzależność

pomiędzy nasileniem objawów psychopatologicznych

mierzonych skalą PANSS a poczuciem koherencji mie-

rzonym kwestionariuszem SOC-29. Jest to zgodne ze

wspomnianymi wynikami niektórych badań [8, 9]. Naj-

silniejsze korelacje występują w przypadku czynnika ogól-

nej symptomatologii, czynnika negatywnego oraz czyn-

nika depresyjnego. Czynnik ogólnej symptomatologii

umiarkowanie korelował z wynikiem ogólnym SOC-29

oraz czynnikami zrozumiałości i zaradności, z kolei sła-

ba zależność dotyczyła czynnika sensowności. Natomiast

www.psychiatria.viamedica.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: