konspekt-zajęć-Radosław-Skiba.pdf

Podstawy prawno-finansowe działalno Ś ci

organizacji pozarz Ą dowych.

Adw. Radosław Skiba

„Profesjonalny mened ż er w NGO”

rok akademicki 2011/2012

Podstawy prawno - finansowe działania organizacji pozarz ą dowych

(materiał dydaktyczny – nie do cytowania)

Zagadnienia ogólne

1. Powszechnie dost ę pne ź ródła informacji prawnej:

teksty obowi ą zuj ą cych ustaw: www.sejm.gov.pl ,

przetłumaczone teksty aktów prawnych UE www.ukie.gov.pl i http://eur-lex.europa.eu ,

akty wykonawcze (rozporz ą dzenia i zarz ą dzenia) na stronach ministerstw np. www.mf.gov.pl

2. Portale tematyczne

portal dla organizacji pozarz ą dowych: www.ngo.pl ,

portal o wolontariacie: www.wolontariat.org.pl ,

portal rozwoju spółdzielczo ś ci: www.spoldzielnie.org.pl ,

portal po ś wi ę cony OPP: www.pozytek.gov.pl

3. Konstytucja RP

3.1.Zasada pomocniczo ś ci

Zasada pomocniczo ś ci (subsydiarno ś ci) zakłada takie zorganizowanie pa ń stwa, w którym

kompetencje i zdolno ść do działania przypisane s ą w pierwszej kolejno ś ci partnerom społecznym. W

przypadku, gdy działania tych partnerów oka żą si ę nie wystarczaj ą ce, w drugiej kolejno ś ci owe

kompetencje przechodz ą na bardziej zło ż one instancje wy ż sze, by wreszcie – je ż eli ż adna instancja

społeczna nie oka ż e si ę skuteczne – przej ść w gestie pa ń stwa.

Zasada pomocniczo ś ci (subsydiarno ś ci) – wymieniona została w preambule Konstytucji RP oraz w

art. 5 ust 2 ustawy o działalno ś ci po ż ytku publicznego i o wolontariacie:

„Współpraca o której mowa w ust 1 (pomi ę dzy organizacjami a administracj ą ) odbywa si ę na

zasadach: pomocniczo ś ci, suwerenno ś ci stron, partnerstwa, efektywno ś ci, uczciwej konkurencji i

jawno ś ci”.

3.2.Wolno ść zrzeszania si ę

Wolno ść zrzeszania si ę to podstawa działania i tworzenia stowarzysze ń i innych zrzesze ń , która

została okre ś lona w art. 58 i 59 Konstytucji RP.

Zgodnie z art. 58 ust 1 Konstytucji RP ka ż demu zapewnia si ę wolno ść zrzeszania si ę . Nale ż y

przyj ąć , ż e art. 58 Konstytucji gwarantuj ą cy wolno ść zrzeszania (tak ż e w uj ę ciu negatywnym -

wolno ść od przymusowej przynale ż no ś ci do zrzesze ń ) nie dotyczy samorz ą dów powoływanych przez

ustawodawc ę w ramach art. 17 Konstytucji. Natomiast na podstawie art. 59 ust 1 Konstytucji RP

zapewnia si ę wolno ść zrzeszania si ę w zwi ą zkach zawodowych, organizacjach społeczno-

zawodowych rolników oraz w organizacjach pracodawców.

Wolno ść zrzeszania si ę nie ma jednak charakteru absolutnego. Konstytucja RP zawiera przepisy

ograniczaj ą ce wolno ść zrzeszania si ę (art. 31, art. 58 ust 2, art. 13 Konstytucji RP).

Zgodnie z art.31 ust 3 Konstytucji RP mog ą by ć ustanawiane ograniczenia w zakresie korzystania z

konstytucyjnych wolno ś ci i praw, ale tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy s ą konieczne w

demokratycznym pa ń stwie dla jego bezpiecze ń stwa lub porz ą dku publicznego, b ą d ź dla ochrony

ś rodowiska, zdrowia i moralno ś ci publicznej, albo wolno ś ci i praw innych osób. Ograniczenia te nie

mog ą narusza ć istoty wolno ś ci i praw. Ingerencja w sfer ę praw i wolno ś ci okre ś lona w art. 31 ust. 3

Konstytucji RP winna by ć rozumiana jako wymóg stosowania takich ś rodków prawnych, które b ę d ą

skuteczne, a wi ę c rzeczywi ś cie b ę d ą słu ż yły realizacji zamierzonych przez prawodawc ę celów, jak

równie ż niezb ę dne, w tym sensie, ż e chroni ć b ę d ą okre ś lone warto ś ci w sposób b ą d ź w stopniu, który

nie mógłby by ć osi ą gni ę ty przy zastosowaniu innych ś rodków, jak równie ż korzystanie ze ś rodków

jak najmniej uci ąż liwych dla podmiotów, których prawa lub wolno ś ci ulegn ą ograniczeniu 1 .

Art. 13 Konstytucji RP zakazuje tworzenia i istnienia partii politycznych i innych organizacji

odwołuj ą cych si ę w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu

i komunizmu, a tak ż e tych, których program lub działalno ść zakłada lub dopuszcza nienawi ść rasow ą i

narodowo ś ciow ą , stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na polityk ę pa ń stwa albo

przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.

1 Wyrok Wojewódzkiego S ą du Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 29 pa ź dziernika 2009 r., o

sygn. akt I SA/Go 302/09.

Natomiast zgodnie z art. 58 ust. 2 Konstytucji RP zakazane jest tworzenie i działanie organizacji,

których cel lub działalno ść s ą sprzeczne z Konstytucj ą lub ustaw ą . O odmowie rejestracji lub zakazie

działania takiego zrzeszenia orzeka s ą d.

3.3.Wolno ść tworzenia i działania organizacji pozarz ą dowych

Wolno ść działania organizacji pozarz ą dowych gwarantuje art. 12 Konstytucji, który stanowi, ż e:

„Rzeczpospolita Polska zapewnia wolno ść tworzenia i działania zwi ą zków zawodowych, organizacji

społeczno-zawodowych rolników, stowarzysze ń , ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych

zrzesze ń oraz fundacji”.

3.4.Ochrona praw i wolno ś ci konstytucyjnych

3.4.1.

Skarga konstytucyjna

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP ka ż dy, czyje konstytucyjne wolno ś ci lub prawa zostały

naruszone, ma prawo wnie ść skarg ę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodno ś ci z

Konstytucj ą ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego s ą d lub organ administracji

publicznej orzekł ostatecznie o jego wolno ś ciach lub prawach albo o jego obowi ą zkach okre ś lonych w

Konstytucji. Przedmiotem skargi mo ż e by ć tylko normatywna podstawa ostatecznego rozstrzygni ę cia,

a nie kwestia konstytucyjno ś ci samego rozstrzygni ę cia. Nie podlega wi ę c ocenie przeprowadzone

post ę powanie s ą dowe lub administracyjne, które ko ń czy si ę merytorycznym rozstrzygni ę ciem, cho ć by

nawet stanowiło o realnym pogwałceniu konstytucyjnych praw jednostki, lecz unormowanie

umo ż liwiaj ą ce to naruszenie, czyli paradoksalnie "uprawniaj ą ce" organ władzy do wydania tego

rozstrzygni ę cia.

Szczegółowy tryb i zasady wnoszenia skargi konstytucyjnej reguluje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o

Trybunale Konstytucyjnym.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 tej ustawy skarga konstytucyjna mo ż e by ć wniesiona po wyczerpaniu drogi

prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ci ą gu 3 miesi ę cy od dor ę czenia skar żą cemu

prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygni ę cia. Natomiast art. 48

wprowadza zasad ę , ż e skarg ę musi sporz ą dzi ć adwokat lub radca prawny. W razie niemo ż no ś ci

poniesienia kosztów pomocy prawnej, skar żą cy mo ż e zwróci ć si ę do s ą du rejonowego jego miejsca

zamieszkania o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urz ę du. Do czasu

rozstrzygni ę cia przez s ą d wniosku nie biegnie termin przewidziany na wniesienie skargi.

3.4.2.

Rzecznik Praw Obywatelskich

Zgodnie z art. 80 Konstytucji RP ka ż dy ma prawo wyst ą pienia, na zasadach okre ś lonych w ustawie,

do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolno ś ci lub praw

naruszonych przez organy władzy publicznej. Kompetencje Rzecznika Praw Obywatelskich zostały

okre ś lone w ustawie z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Art. 9 tej ustawy

stanowi, ż e podj ę cie czynno ś ci przez Rzecznika nast ę puje mi ę dzy innymi na wniosek obywateli lub

ich organizacji. Wniosek kierowany do Rzecznika jest zwolniony od opłat, nie wymaga zachowania

szczególnej formy, lecz powinien zawiera ć oznaczenie wnioskodawcy oraz osoby, której wolno ś ci i

praw sprawa dotyczy, a tak ż e okre ś la ć przedmiot sprawy. Rzecznik jest uprawniony do podj ę cia

działa ń nawet w sytuacji, gdy sprawa nie została prawomocnie (ostatecznie) zako ń czona.

Co to jest organizacja pozarz ą dowa?

3.5.Definicja organizacji pozarz ą dowej

Poj ę cie organizacji pozarz ą dowej zostało zdefiniowane w ustawie o działalno ś ci po ż ytku publicznego

i o wolontariacie. Zgodnie z art. 3 ust 2 tej ustawy organizacjami pozarz ą dowymi s ą nieb ę d ą ce

jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych i

niedziałaj ą ce w celu osi ą gni ę cia zysku osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadaj ą ce

osobowo ś ci prawnej, którym odr ę bna ustawa przyznaje zdolno ść prawn ą , w tym fundacje i

stowarzyszenia . W tym przepisie jest mowa o jednostkach organizacyjnych, co wyklucza uznanie za

organizacje pozarz ą dowe osób fizycznych oraz spółek cywilnych, które nie s ą traktowane jako

jednostki organizacyjne. Zgodnie z art. 33 Kodeksu cywilnego (k.c.) osobami prawnymi s ą Skarb

Pa ń stwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy przyznaj ą osobowo ść prawn ą . Odr ę bne przepisy

przyznaj ą osobowo ść prawn ą stowarzyszeniom, zwi ą zkom stowarzysze ń , fundacjom oraz

spółdzielniom (por. art. 17 ust. 1 i 1a Prawa o stowarzyszeniach, art. 7 ust 2 ustawy o fundacjach i art.

11 § 2 Prawa spółdzielczego).

W jakich formach prawnych działaj ą NGO

Ustawa z dnia 7.04.1989 r. Prawo o stowarzyszeniach - stowarzyszenia zwykłe, stowarzyszenia

„rejestrowe”, zwi ą zki stowarzysze ń .

Ustawa z dnia 16 listopada 1964 r.o Polskim Czerwonym Krzy ż u - PCK

Polski Czerwony Krzy ż jest organizacj ą społeczn ą działaj ą c ą na zasadzie dobrowolno ś ci. Posiada

osobowo ść prawn ą . Jest jedynym prawnie uznanym polskim stowarzyszeniem Czerwonego Krzy ż a

działaj ą cym na obszarze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i uprawnionym do prowadzenia w tym

charakterze działalno ś ci w stosunkach z zagranic ą . Zabronione jest u ż ywanie znaku lub nazwy

"Czerwony Krzy ż " lub "Krzy ż Genewski", jak równie ż wszelkich znaków lub nazw stanowi ą cych ich

na ś ladownictwo. Zakaz dotyczy równie ż u ż ywania znaków i nazw "Czerwonego Półksi ęż yca" oraz

"Czerwonego Lwa i Sło ń ca". Kto wbrew przepisom ustawy u ż ywa wy ż ej wymienionych godeł,

znaków lub nazw podlega karze grzywny do 2.500 złotych.

Ustawa z dnia 6.04.1984 r. o fundacjach – fundacje.

Ustawa z dnia 16.09.1982 r. Prawo spółdzielcze - spółdzielnie produkcji rolnej, spółdzielnie kółek

rolniczych, spółdzielnie pracy.

Ustawa z dnia 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych -spółdzielnie mieszkaniowe.

Ustawa z dnia 27.04.2006 r. o spółdzielniach socjalnych.

Ustawa z dnia 17.05.1989 r. o gwarancjach wolno ś ci sumienia i wyznania (ko ś cioły i zwi ą zki

wyznaniowe).

Ko ś cioły podlegaj ą rejestracji przez ministra (co najmniej 100 obywateli), podpisy zało ż ycieli musz ą

by ć notarialnie po ś wiadczone.

Art. 2. Korzystaj ą c z wolno ś ci sumienia i wyznania obywatele mog ą w szczególno ś ci:

- tworzy ć wspólnoty religijne, zwane dalej "ko ś ciołami i innymi zwi ą zkami wyznaniowymi",

zakładane w celu wyznawania i szerzenia wiary religijnej, posiadaj ą ce własny ustrój, doktryn ę i

obrz ę dy kultowe;

- zrzesza ć si ę w organizacjach ś wieckich w celu realizacji zada ń wynikaj ą cych z wyznawanej religii

b ą d ź przekona ń w sprawach religii;

Art. 24. 1. W celu realizacji działalno ś ci charytatywno-opieku ń czej ko ś cioły i inne zwi ą zki

wyznaniowe maj ą prawo zakłada ć i prowadzi ć odpowiednie instytucje, w tym zakłady dla osób

potrzebuj ą cych opieki, szpitale, ż łobki i schroniska dla dzieci.

Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Pa ń stwa do Ko ś cioła Katolickiego w Rzeczypospolitej

Polskiej.

Art. 33. 1. Osobom nale żą cym do Ko ś cioła zapewnia si ę swobod ę zrzeszania w celu realizacji zada ń

wynikaj ą cych z misji Ko ś cioła. Prawo to jest wykonywane w ramach organizacji ko ś cielnych i

katolickich.

Art. 34. 1. Organizacjami ko ś cielnymi w rozumieniu niniejszej ustawy s ą organizacje zrzeszaj ą ce

osoby nale żą ce do Ko ś cioła:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: