Mózg, uważany za najważniejszą rzecz na świecie, ciągle zadziwia swoimi możliwościami. Jest mechanizmem sterującym dla każdej części ludzkiego ciała. Jest on odpowiedzialny za odbieranie i przechowywanie informacji oraz wysyłanie poleceń dla całego ciała.
Ręce, nogi, oczy i uszy są narzędziami mózgu, za pomocą których przetwarza on myśl na działanie. Stąd też, jeśli któraś część mózgu zostanie uszkodzona, to rezultat tego będzie zauważalny w ograniczeniu funkcji co najmniej jednej z części organizmu.
Na podstawie zapisu genetycznego zaczynają się kształtować ludzkie cechy fizyczne i neurologiczne. Zapis ten jest nośnikiem informacji dotyczących wzrostu i rozwoju fizycznego oraz rozwoju neurologicznego. To co się stanie z wrodzonymi potencjalnymi możliwościami zależy od warunków w jakich upływa nasze życie. Mózg to twór dynamiczny, nieustannie zmieniający się, kształtowany przez otoczenie zewnętrzne. W miarę jak zbieramy doświadczenia mózg tworzy sieci neuronów- „ to co tkwi wewnątrz zależy od tego co na zewnątrz”.
Dyspozycje psychiczne w pewnym tylko stopniu uwarunkowane są genetycznie. Geny zapewniają jedynie możliwości rozwoju. Uważa się, że genetyka jest ważna i ważne jest środowisko, lecz każde dziecko rozwija się jak gdyby swym własnym szlakiem.
Rozwój ten może być przyspieszony, jeśli zapewnimy wysoki poziom stymulacji czuciowych w połączeniu ze znacznym zwiększeniem możliwości ćwiczeń ruchowych.
Duże znaczenie w kształtowaniu możliwości mózgu ma więc stymulacja zewnętrzna tzn. zadziałanie bodźcem na tkankę pobudliwą wywołujące pobudzenie. Stymulacja pomaga rozwinąć opóźnione umiejętności, pobudza rozwój brakujących umiejętności, inicjuje nabywanie nowych umiejętności.
Glenn Doman uważa, że wszystko sprowadza się do tego by dostarczyć wzrokowych, słuchowych i dotykowych bodźców ze zwiększoną częstotliwością, intensywnością i czasem trwania. Aby wzmóc przepływ informacji w centralnym układzie nerwowym, to należy zwiększyć stymulację we wszystkich jej aspektach.
Wskazuje również na pięć ścieżek dochodzących do mózgu- wzrok, słuch, dotyk(czucie), smak, węch. Oddziaływanie na te zmysły wpływa na fizyczny rozwój mózgu. Wszystkie wiadomości, które zdobywamy na dowolny temat, docierają do naszego mózgu przez jeden z tych zmysłów i zostają zapamiętywane w jednym lub kilku neuronach składających się na mózg. Każde powtarzające się zjawisko wywiera wpływ na układ nerwowy, który je rejestruje i reaguje na nie.
W wyniku uszkodzenia mózgu miliony komórek obumiera i ginie informacja zawarta w niektórych tych komórkach, a skutkiem tego następuje utrata uprzednio zdobytych umiejętności. Możliwe jest ich odzyskanie, gdyż część danych związanych z tymi umiejętnościami może być dalej zachowana w niezniszczonych obszarach mózgu. Jest bowiem oczywiste, że bardzo duża liczba czynnych komórek mózgowych musi być w pełni sprawna, gdyż w przeciwnym wypadku nie można by utrzymać życia. Ważne jest aby dodatkowa stymulacja była oferowana od dnia stwierdzenia problemu. Nie można przewidzieć jak pacjent zareaguje na podjętą stymulację oraz jego przyszłych postępów. Każdy przypadek należy wiec rozpatrywać odrębnie.
Pracując nad poprawą możliwości funkcjonalnych osób z uszkodzeniem mózgu często stosuje się obecnie stymulację czuciowo- ruchową. W owej stymulacji ważne jest oby skupić się na właściwym jej aspekcie ( czas trwania, intensywność, częstość). I tak na przykład osoba znajdująca się w śpiączce potrzebuje regularnych stymulacji trwających dłuższy czas. Najważniejsza jest jednak w tym przypadku intensywność bodźca (bardzo jasne światło, duże nagłośnienie, silne doznania dotykowe). Natomiast, gdy uszkodzenie mózgu spowodowało brak kontroli nad ruchami kończyn ważna jest częstość przekazywania wiadomości.
W wielu ośrodkach w kraju i na świecie prowadzone są intensywne badania nad elektryczną aktywnością mózgu za pomocą urządzeń zwanych elektroencefalografami. Każdemu z stanów funkcjonowania mózgu (czuwanie, sen, relaksacja) odpowiadają rytmy prądów czynnościowych lewej i prawej półkuli mózgowej, a także synchroniczny lub asynchroniczny przebieg funkcji falowych. Można to stymulować i wspierać przy pomocy różnych środków i technik np. kaset magnetofonowych z tzw. muzyką synchro-alfa, synchro –theta, ćwiczeń relaksacyjnych, treningu mentalnego, wizualizacji (wyobrażenie sobie oczekiwanego stanu rzeczy w ośmiu wyróżnionych typach sytuacji odniesienia) i afirmacji( przekazanie ze świadomości do nieświadomości przyjętego programu przekształceń struktur poznawczych).
Paul Dennison, twórca Kinezjologii Edukacyjnej, proponuje stymulację mózgu poprzez wykonywanie odpowiednich ćwiczeń, ruchów ( załącznik I ). Na funkcjonowanie centralnego układu nerwowego ma wpływ również właściwe odżywianie. Składniki niektórych pokarmów wpływają na bystrość umysłu, pamięć, koncentrację czy szybkość uczenia ( załącznik II )
Nigdy nie jest zbyt późno na nowe bodźce. Stymulacja zewnętrzna mózgu może pomóc w podtrzymaniu sprawności intelektualnej do późnej starości.
Literatura:
Doman G., Doman J (1990) Jak przekazać dziecku wiedzę encyklopedyczną. Wrocław
Gnitecki J. (1997) Supernauczanie perspektywy nowej edukacji poznań, Wydawnictwo Naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego
Hannaford C. Zmyślne ruch, które doskonalą umysł .Warszawa, Oficyna Wydawnicza Medyk
Pennock K.( 1992), Ratowanie dzieci z uszkodzeniem mózgu. Toruń, Bookinista
Smith A. (1989) Umysł .Warszawa, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
STUDIA PODYPLOMOWE - OLIGOFRENOPEDAGOGIKA
ZEWNĘTRZNA STYMULACJA MÓZGU
OPRACOWAŁA
HANNA WAWRZYNOWICZ
ZIELONA GÓRA 2001
tina231