Podstawy logiki.doc

Podstawy logiki

Rodzaje wiedzy

1.     Wiedza ogólna (potoczna, zdrowo-rozsądkowa), charakteryzuje się działaniem praktycznym ( nabytym doświadczaniem, zawiera wiele przesądów)

2.     Wiedza naukowa- polega na świadomym rozumnym działaniu człowieka, stosowany w celu zdobycia nowych doświadczeń, poszerzenia wiedzy. Poparta wiedzą zdobytą wcześniej przez innych. Posiada wysokie uzasadnienie.

Mocna zasada racjonalności

Stopień przekonania o prawidłowości jakiegoś twierdzenia, nie może być wyższy od empirycznego jego pojmowania. Jest to tzw. Sceptycyzm metodologiczny.

Prawda naukowa

Prawda- jest to zgodność sądu o rzeczywistości z samą rzeczywistością.

Cechy charakteryzujące prawdę:

- wysoka ogólność- twierdzenie jest tym bardziej ogólne im większej liczby obiektów dotyczy.

- wyższa ścisłość prawdy

- wysoka informacyjna zawartość

- wysoka pewność epistemologiczna( konfirmacji). Wysoki stopień potwierdzenia prawdy poprzez badania naukowe

- wysoka prostota logiczna- wysoka prostota twierdzenia ( ułożona w logiczną całość).

3 .wiedza artystyczno- literacka zawarta w literaturze i sztuce.

CECHY

- Prawda płynąca jest prawda przedstawianą, jest wysoce subiektywna, koncentruje się na przeżyciach i doświadczeniach autora tej prawdy.

4. wiedza spekulatywna- występuje głównie w filozofii i religii nie jest oparta na żadnym doświadczaniu jest to prawda spekulacyjna.

5. wiedza racjonalna- odróżnia się od wiedzy internacjonalnej tym że wiedza racjonalna jest sprawdzana przez większą grupę osób. Musi ona być intersubiektywnie- komunikowalna ( oznacza to ze musi być czytelna dla przeciętnego słuchacza).

6. wiedza irracjonalna- jest sprzeczna z rozumem, poznawana poprzez uczucia.

Wiedza poznana przez jednostkę, intuicyjna. Wiedzą tą rządzi przypadek.

Czym jest nauka?

Jako produkt uporządkowanych twierdzeń, hipotez w prawach rządzących rzeczywistością w zjawiskach i procesach w niej zachodzących w weryfikacji o prawach rządzących rzeczywistością , zjawisk w niej zachodzących.

Zadaniem nauki jest ustalenie praw i uzasadnienie ich.

Nauka dzieli się na dwie grupy:

- nauki formalne- posługują się aksjomatami ( w sposób dedukcyjny). Są to ogólne prawa zwane ścisłymi np. matematyka, logika.

- nauki empiryczne- inaczej indukcyjne są to np. socjologia. W których twierdzenia bardziej ogólne wyprowadza się z twierdzeń szczegółowych.

Metodologia- jest to nauka o metodach.

Metoda- jest to sposób dochodzenia do jakiegoś celu.

Metodologia- jest również nauką poznawczą człowieka, praw rządzących rzeczywistością.

Rodzaje metod:

1.     Metody badawcze- określony sposób zdobywania informacji o rzeczywistości niezbędnych do rozwiązania jakiegoś problemu badawczego.

2.     2. Metody naukowe- określony sposób postępowania zmierzający celowo do jakiegoś celu poznawczego.
 

Metodologia dzieli się na :

- Metodologie ogólną- jest to nauka o rodzajach nauki, zajmuje się ona czynnościami występującymi w każdej dziedzinie wiedzy.

Metodologia ogólna charakteryzuje procesy tworzenia nauki co pozwala unikać błędów.

- Metodologia szczegółowa- każda z dziedzin wiedzy posiada własna metodologie szczegółową.

Metodologia ogólna i rodzaje problemów:

- problemy semantyczne- problemy pojęciowe, tłumaczy wszystkie pojęcia, jak je definiować i jak się nimi posługiwać. Uczy prawidłowego posługiwania się pojęciami.

- problemy syntaktyczne ( składniowe)- reguły poprawnego używania pojęć aby uniknąć pomyłki, aby pojęcia były czytelne dla przeciętnego człowieka.

- problemy pragmatyczne- są to problemy które oznaczają relacje pomiędzy zdaniami, wyrazami, znakami interpunkcyjnymi a użytkownikami tych znaków. Polega to na tym że pełne sformułowanie nie jest czytelne dla przeciętnego odbiorcy.

Metodologia opisowa- zajmuje się opisem metod badawczych.

Metodologia normatywna- ustala przydatność różnych metod do badania konkretnej dziedziny wiedzy np. poprzez wywiady, ankiety itp. Ocenia ona metody badawcze.

Logika- ( umiejętność rozumowania) jest to teoria czynności poznawczych zajmująca się badaniem procesu poprawnego rozumowania a w szczególności prawidłowości rządzących stwierdzeniem faktów, rozumowaniem, oraz wyjaśnianiem i wnioskowaniem.

Logika dzieli się na :

- Logikę formalną- ( dedukcji) zawiera w sobie klasyczny rachunek zdań, oraz rachunek kwantyfikatorów. W logice występuje semiotyka czyli logiczna teoria języka.

- metodologia nauk.

Mowa- każda postać komunikacji werbalnej i niewerbalnej, która nawiązują istoty ludzkie, zwierzęta a nawet maszyny.

Podział języków:

1.     Języki naturalne- (etniczne) powstały w toku rozwoju ludzkości.

2.     Języki sztuczne (formalne)- są świadomie skonstruowane ze względu na jakąś konieczność np. alfabet morsa, znaki drogowe itp.

Na języki składają się takie elementy jak:

- słownik ( alfabet, symbole, słowa) itp.

- gramatyka- ( słowotwórstwo, fonologia, fleksja itp.) Ustala ona schemat tworzenia zdań aby komunikaty były czytelne.

- semiotyka- zbiór dekretów znaczeniowych.

- syntaktyka- określa strukturę wyrażeń oraz dopuszcza możliwość ich przekształcania.

Funkcje języka:

- komunikatywna- wyraża zdolność do przekazywania informacji i wymiany myśli.

- funkcja poznawcza- zdolność języka do gromadzenia wiedzy o językach, rozpoznawalność językowa.

- funkcja ekspresywna- zdolność języka do wskazywania stanu emocjonalnego nadawcy np. dziennikarz- żurnalista- pismak.

- funkcja impresywna- zdolność języka do wywoływania przy pomocy określonych słów odpowiedniej reakcji u odbiorcy.

- funkcja prezentacyjna- zdolność języka do określania pochodzenia nadawcy komunikatu a także określenia wieku, miejsca urodzenia itp. Np. niewiasta- laska.

- funkcja reprezentatywna- język zastępowany poprzez różne wyrażenia np. te, ta itp.
 

Pojęcie- jest to opisana za pomocą wyrazu, słowa, lub zestawu słów, treść ludzkiego wyobrażenia o podanym przedmiocie, pojęciu, zjawisku, fakcie.

Pojęcia posiadają swoje odpowiedniki realne, lub abstrakcyjne zwane desygnatami. Są to takie desygnaty niematerialne jak np. wolność, miłość itp.

Pojęcie puste- nie posiada ona żadnego desygnatu np. bezdzietna matka, żonaty kawaler, kamienne serce itp.

Pojęcia spełniają cztery funkcje:

²    Funkcja poznawcza- to ta funkcja która pozwala poznać i wyodrębnić desygnaty danego pojęcia od innych desygnatów.

²    Funkcja komunikacyjna- funkcja pozwalająca na identyczny odbiór komunikatu przez nadawcę i odbiorcę.

²    Funkcja pragmatyczna- pozwala na skuteczne działania wobec pojęcia np. podaj mi długopis w kolorze zielonym.

²    Funkcja oceniająca- pojęcia na ogół w skutek użycia niosą w sobie pewien warunek oceniający. W skutek używania pojęcia  nabierają funkcji oceniającej.

Treść pojęcia- (konotacja)- to zespół cech charakterystycznych, przysługujących każdemu desygnatowi danego pojęcia.

Niektóre pojęcia nie są ostre gdy nie ma wyraźnie określonych granic miedzy desygnatami danego pojęcia a desygnatami następnego pojęcia.

Niektóre pojęcia mają ten sam zakres, ale różnią się treścią np. prostokąt równoboczny= kwadrat itp.

Rodzaje pojęć:

²    Pojęcia opisowe- charakteryzują jakąś cechę desygnatu, na podstawie której możemy wyodrębnić desygnat tego pojęcia od innych.

²    Pojęcia wyjaśniające- pojęcia wyjaśniające zależności między zjawiskami ( dysonans poznawczy, integracja grupowa)

²    Pojęcia ilościowe- określają wielkość, ilość jakiejś cechy np. wysoka Kobieta.

²    Pojęcia jakościowe- opisują jakość, właściwości jakościowe desygnatu np. zdolny student, sprawiedliwy sędzia itp.

²    Pojęcia puste- ( jednostkowe) posiadające jeden desygnat np. nazwy własne. Deskrypcje- pojęcia odnoszące się do jednego pojęcia.

²    Pojęcia ogólne- maja wiele desygnatów np. metal to cynk, ołów itp. Przybierają one postać pojęć uniwersalnych ( nie jest ono ograniczone żadnymi ramami czasowo-przestrzennymi) a także pojęć historycznych- występują w nich ramy czasowe i przestrzenne.

²    Pojęcia abstrakcyjne- to takie nazwy, których desygnaty nie sa materialne np. zazdrość.

²    Pojęcia konkretne- posiadają desygnaty materialne, lub tez takie pojęcia, które miały by postać materialną gdyby naprawdę istniały np. krasnoludek, smok itp.

²    Pojęcia globalne- odnoszą się do pewnej całości wyższego rzędu.

²    Pojęcia elementarne- odnoszą się do elementu w całości wyższego rzędu.

Zakres pojęć ( denotacja pojęć)

Pojęcia posiadają różny zakres.

A) Zbiór desygnatów pojęcia A pokrywa się ze zbiorem desygnatów pojęcia B.

B) Pojecie a jest nadrzędne w stosunku do pojęcia B, co oznacza, ze pojęcie B jest podrzędne w stosunku do pojęcia A.

C) Pojęcie B jest podrzędne w stosunku do pojęcia A, co oznacza, że pojęcie A jest nadrzędne.

D) Pojęcia wzajemnie się krzyżują niektóre elementy pojęcia A są elementami pojęcia B. Zbiór pojęcia A nie posiada wszystkich desygnatów pojęcia B , pojecie B nie posiada wszystkich desygnatów pojęcia A.

E/F) Pojęcia wzajemnie się wykluczają.

A=B

A)

              B

A

B)

              A

B

C)

A/B

D)

A

E)

B

F)

Zakres pojęć podlega podziałowi logicznemu, ale musi podziałem rozłącznym oraz być wyczerpującym.

Rozłączenie oznacza- żaden element zbioru A nie może nie może znaleźć się w zbiorze B np. żadna kobieta nie może być mężczyzną i odwrotnie.

Podział wyczerpujący- żaden element nie może być poza członem podziału np. albo kobieta, albo mężczyzna.

Podział może mieć charakter dychotomiczny, na dwa zakresy podrzędne, może być podziałem wielo-członowym.

Podział wielostopniowy- dzieli całość dzielną, dzielimy według większej liczby kryteriów niż 1.

Definicja- to służące uściśleniu pojęcia, wyłożeniu zawartości treściowej pojęcia. Wyspecjalizowane w sposób określony, przy użyciu określonych słów.

Definicje składają się z trzech elementów:

²    Definiendum- to co jest definiowane.

²    Definiens- to co definiuje.

²    Spójnik definicyjny- np. kobieta to ( to jest spójnikiem definicyjnym)

Wyróżniamy trzy rodzaje definicji:

²    Definicje realne- to definicje charakteryzujące cechy specyficzne przysługujące wszystkim desygnatom tego pojęcia. Mogą one być prawdziwe, bądź też fałszywe. Do definicji realnych należy definicja kontekstowa ( w uwikłaniu) powstaje gdy podajemy w definicji kontekst w jaki jest wpleciony dany desygnat.

²    Definicje nominalne- definicje, które nazywa się metajęzykowymi, konwencjonalnymi, nie odnosi się ona do rzeczywistości a do pewnej konwencji znaczeniowej ( słownej) np. należy uważać itp. Zawiera ona takie zwroty  jak: nazwiemy, należy uważać itp.

Dzielą się one na:

²    Definicje sprawozdawcze- gdy odwołujemy się do wyrazu języka obcego definiując np. pojęcie obcojęzyczne itp.

²    Definicje projektujące (syntetyczne)- definiuje się dla potrzeb jednego z badań.

Podklasa:

²    Definicje regulujące- autor proponuje pewna modyfikacje definicji czyjejś.

²    Definicje operujące( instrumentalne)- na użytek konkretnych badań, w definiens podajemy warunki jakie musi spełnić dany obiekt, aby mógł być definiens- definiendum.

Inny podział definicji:

²    Definicje równościowe- zwane klasycznymi podają w definiens warunek konieczny, wystarczający aby w definiendum zaliczyć do desygnatów tego pojęcia. Posiadają one dwie stylizacje językową.

²    Definicje cząstkowe- podają albo warunek konieczny, albo warunek wystarczający.

Metody uzasadniania i badania definicji:

Przez rodzaj bliższy i różnice gatunkowe

²    Badana na zasadzie cech wspólnych.

²    Definicja słowotwórcza- odwołującą się do etymologii np. socjologia to… itp.

Używamy także często pseudo- definicji, które stosuje się np. do dziecka poprzez pokaz . Tłumaczymy definicje gestami.

Zdanie- jest to sensowne wyrażenie oznajmujące, które może być tylko prawdziwe, lub fałszywe:

1.     W logice zdanie musi być o charakterze oznajmującym.

2.     Zdanie musi posiadać wartość logiczną, musi mieć jedna z dwóch wartości (prawda, fałsz). Dlatego często nazywamy logikę zdań logika dwuwartościową. Zdaniami zajmuje się taki dział nazwany logicznym rachunkiem zdań, jest on jednym z głównych działów logiki.

Zdanie proste- podmiot, orzeczenie, nie da się z niego wyodrębnić samodzielnej części stanowiącej odrębną część zdania.

Ze względu na strukturę zdania proste dzielimy na:

²    Przedmiotowo- podmiotowe- uważa się je za zdania najważniejsze  („jest”) dlatego że do tego można sprowadzić inne zdania.

²    Podmiotowo- orzeczeniowe- np. Wiesław studiuje. (podmiot i orzeczenie)

²    Zdanie egzystencjalne- występuje w nim słowo istnieje.

²    Zdania stosunkowe- w której wyraża się stosunek jednej nazwy do drugiej, w której znajduje się zwrot stosunkowy np. wyższy od mądrzejszy od itp.

Zdania które, stwierdzają, że coś jest takie a takie nazywamy zdaniami kategorycznymi stoją one w opozycji do zdań warunkowych, które stwierdzają, że cos jest takie a takie jeśli zachodzi jakaś reakcja np. jutro jest niedziela, pod warunkiem, że dzisiaj jest sobota.

Zdania kategoryczne maja postać:

²    Zdań asertorycznych- określających jakiś stan rzeczy, określone funktorem jest np. Ziemia jest okrągła.

²    Zdań problematycznych- wyrażających możliwość, zawierających funktor może być.

²    Zdań apodyktycznych np. zawierających funktor musi być.

Zdania asertoryczne układają się w 4 rodzaje zdań według których posługujemy się w klasycznym rozrachunku zdań ( tzw. Sylogistyka).

...