Style komunikowania partnerski i niepartnerski.docx

Style komunikowania

W czasie każdej rozmowy ujawniają się zachowania, które określają nie tylko stosunek do partnera lecz także do własnej osoby. Z tego punktu widzenia wyróżniamy dwa style komunikowania. "Różnią się one tym, w jakim stopniu ,człowiek podczas rozmowy koncentruje uwagę na własnej osobie oraz na osobie partnera".

W stylu partnerskim człowiek komunikujący się z innymi, uznaje własne pragnienia i oczekiwania oraz zamierzenia i potrzeby swego rozmówcy za jednakowo ważne. Człowiek komunikujący się w tym stylu skupia podczas rozmowy uwagę na wypowiedziach rozmówcy, gdy zaś sam coś przekazuje, stara się, aby było to zrozumiałe dla odbiorcy. Rozmowa prowadzona w stylu partnerskim wolna jest od ocen i nacisku. Konsekwencją stosowania stylu partnerskiego jest to, że obie komunikujące się osoby mogą realizować własne zamierzenia i dla obu wzajemny kontakt jest satysfakcjonujący. Zdecydowanie więc przyczynia się ten sposób komunikowania do uzyskania porozumienia przez rozmawiające osoby. Charakterystyczne dla partnerskiego stylu komunikowania się jest to, iż umożliwia on sobie i rozmówcy realizację potrzeb a nieocenianie sprzyja ekspresji uczuć.

"W takich warunkach prawdopodobne jest, że rozmawiające osoby będą dzieliły się osobistymi przeżyciami. Tak więc partnerskie komunikowanie się sprzyjać może przekazywaniu wprost własnych myśli i przeżyć, udzielaniu informacji zwrotnych, ujawnianiu własnego 'ja'".

Przeciwieństwem partnerskiego jest niepartnerski styl komunikowania się, przejawiający się tym, że człowiek inaczej traktuje własne potrzeby, preferencje i zamierzenia niż oczekiwania i dążenia swego rozmówcy. Niepartnerski styl komunikowania może występować w dwóch postaciach. W pierwszej postaci, człowiek komunikujący się może nie liczyć się w rozmowie z drugą osobą. To on rozpoczyna i kończy rozmowę. Pozwala sobie na przerywanie wypowiedzi osoby, z którą rozmawia, narzuca własne tematy rozmowy, nie zważając na to, co mówi rozmówca. Formułując swe wypowiedzi, nie zwraca uwagi, czy są one zrozumiałe. Dąży do podporządkowania sobie drugiej osoby. Czyni to wprost, tj. wydaje nakazy i zakazy, stawia żądania, nawet groźby bywa i tak, że domaga się przyjęcia prezentowanych przez siebie poglądów, itp. Ta postać stylu niepartnerskiego może wystąpić w formie bardziej ukrytej, polega wtedy na sugerowaniu rozmówcy decyzji, jaką powinien podjąć, udzielaniu rad, ocenianiu jego postępowania, itp. Druga postać niepartnerskiego stylu komunikowania charakteryzuje się liczeniem z własnymi potrzebami.

Człowiek godzi się wtedy na lekceważenie ze strony drugiej osoby, pozwalając aby inni nieuważnie słuchali jego wypowiedzi, bądź je przerywali. Nie ma odwagi protestować, gdy jego rozmówca niejasno się wypowiada. Zgadza się, żeby inni kierowali przebiegiem rozmowy, narzucali temat. Łatwo ulega żądaniom, naciskom rozmówcy, stosuje się do jego sugestii i rad, przez co rezygnuje z własnych przekonań czy decyzji. 

Niepartnerski styl komunikowania się niesie ze sobą określone konsekwencje, to jest: "Nie daje możliwości podjęcia meta komunikacji, udzielania informacji zwrotnych, ujawniania własnych przeżyć czy też komunikowania się wprost".

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w przypadku niepartnerskiego stylu komunikowania się można wskazać na pewne korzyści. Korzyści te wynikają oczywiście z możliwości podporządkowania sobie innej osoby.

"Będą to więc: zachowanie bezpiecznego dystansu wobec ludzi, satysfakcja wynikająca z posiadania władzy, wreszcie możliwość wykorzystania innych osób dla realizacji własnych zamierzeń".

Zdaniem znawców przedmiotu trzy czynniki mają decydujące znaczenie w zrozumieniu komunikatu przez odbiorcę. Pierwszą sprawą jest tzw. wiarygodność nadawcy, drugą- wysyłanie zrozumiałych przekazów, a trzecią- zapewnienie dopływu informacji zwrotnych dotyczących tego, jak są odbierane przekazy. Bardzo ważnym czynnikiem jest wiarygodność nadawcy, określająca stopień zaufania odbiorcy wobec tego, co nadawca przekazuje, a wynikająca z oceny nadawcy jako dziedziny, której dotyczy przekaz. Istnieją pewne właściwości postępowania nadawcy, które znacznie zwiększają jego wiarygodność. Są nimi: jawność intencji, przejawy ciepła i życzliwości, solidność nadawcy, jaka źródła informacji, dynamika nadawcy oraz język adekwatny do przedmiotu rozmowy. Rzecz ,która korzystnie wpływa na zmianę lub kształtowanie postawy poprzez przekaz jest zbieżność postawy odbiorcy z treścią owego przekazu. Przekaz łączy się z jednostronnością lub dwustronnością argumentacji, przy czym argumenty mogą być emocjonalne lub racjonalne i dlatego bardziej lub mniej skuteczne, jak pisze S. Mika.

Od nich zależy czy zdołamy odbiorcę przekonać. Tak więc wskazane jest, aby "zastanowić się nad tym, czy konstruując przekaz powinniśmy podawać tylko te argumenty, które przemawiają za stanowiskiem, do którego chcemy przekonać odbiorcę, czy też w naszej argumentaji powinniśmy uwzgłędniać również argumenty przeciw naszemu stanowisku, po to, żeby po ich obaleniu pokazać, iż to właśnie nasze stanowisko jest słuszne".

Liczne badania prowadzone na ten temat zwłaszcza w USA wykazały, że: "Jeżeli chcemy zmienić znak postawy odbiorcy, powinniśmy raczej przekazywać się przekazem zawierającym argumentację dwustronną. Jeżeli chodzi nam o wzmocnienie siły już istniejącej postawy pozytywnej, podobnej do tej, którą propaguje przekaz, to raczej należy posługiwać się przekazem zawierającym argumentację jednostronną". Okazuje się także, że argumentacja dwustronna wywiera większy wpływ na odbiorców z wykształceniem średnim i wyższym, natomiast materiał jednostronny jest bardziej efektywny w odniesieniu do osób z wykształceniem niższym, również przemawia on bardziej w przypadku osób, które już mają postawę pozytywną do tego materiału.

Równie ciekawie przedstawiają się wyniki badań dotyczących znaczenia argumentacji emocjonalnej i racjonalnej w przekazie. W tym względzie badania wykazały, że "posługuje się argumentacją wywołującą silne emocje szczególnie takie, jak lęk lub strach, nie powoduje zamierzonych zmian w postawach, nie jest skuteczne; nieco bardziej skuteczne są przekazy zawierające argumentację średnio emocjonalną, natomiast najbardziej skuteczna jest argumentacja wywołująca słabe stany emocjonalne".

Niezbędnym warunkiem normalnego procesu komunikacji zarówno w formie werbalnej, jak i niewerbalnej jest wzajemne oddziaływanie na siebie wszystkich jej uczestników. W tym sensie porozumiewanie się jest zawsze swoistym układem między co najmniej dwiema osobami, z których każda jest jednocześnie nadawcą i odbiorcą określonych przekazów.

Literatura:
Grzesiuk I., Trzebińska E., "Jak ludzie porozumiewają się?".Wyd. Nasza Księgarnia 1978.
Mika S., "Psychologia społeczna dla nauczycieli", WSiP, Warszawa 1980.