1. Pojęcie, cechy i funkcje administracji publicznej.
1. Co to jest Administracja ?
→ Administracja to wszystko to co nie jest ustawodawstwem i sądownictwem. - Def. negatywna
→ Definicje pozytywne:
a) Przedmiotowo - funkcjonalna: Administracja to z jednej strony część aparatu państwowego powołana do wykonywania zadań ustalonych przez parlament, zaś z drugiej strony jest to działalność podejmowana przez różne podmioty państwowe, samorządowe, prywatne dla realizacji interesu publicznego
b) Izdebskiego i Kuleszy: Administracja publiczna jest to zespół działań organizatorskich i wykonawczych podejmowanych przez różne podmioty na podstawie prawa i w przewidzianych w prawie formach w celu realizacji interesu publicznego.
→ Administrare - wykonywać, zarządzać, pomagać, służyć
→ Wpływ na rozwój administracji:
- Cesarstwo Rzymskie
- Monarchia Absolutna
- Instytucja Kościoła Katolickiego
- Miasta na prawach samorządu (XVII - XVIII)
2. Cechy Administracji
a) Administracja działa na podstawie i w granicach prawa.
- nie obowiązuje zasada, że wszystko co nie jest zabronione jest dozwolone
b) Administracja działa w imieniu i na rachunek państwa, bądź innego podmiotu, któremu państwo przekazuje część swojej władzy.
c) Administracja działa w interesie publicznym dla realizacji dobra wspólnego.
d) Hierarchiczne podporządkowanie
e) Oparta na zawodowym personelu
- wykwalifikowany i wyszkolony personel do określonych zadań w administracji
- nie jest wykonywana przez amatorów, a podmioty są zatrudnione i opłacane
f) Działa w sposób ciągły i stabilny.
- wszelkie zmiany w państwie nie powodują przestania działania administracji.
g) Możliwość działania w formach władczych i możliwość stosowania środków przymusy państwowego.
h) Ma możliwość działania z własnej inicjatywy (z urzędu)
i) Ma charakter bezosobowy i monopolistyczny
- kierujemy się o decyzję do organu administracyjnego ( wójt; nie mają znaczenia personalia)
- mamy jedna administracje
- na niektóre sprawy naszego życia administracja ma wyłączność
j) Zróżnicowanie form i postaci działania administracji
k) Podstawowym celem nie jest dążenie do osiągnięcia zysków
- wyjątki : agencje państwowe tworzone w formie spółek prawa handlowego
administracja państwowa ≠ administracja publiczna
↑ ↑
zawiera się w adm. pojęcie szersze
publicznej ↑
↑ to administracja państwowa i administracja samorządowa
wykonywana przez
organy państwa
3. Funkcje administracji
a) policyjno reglamentacyjna
- zapewnienie porządku i bezpieczeństwa publicznego, działając w formie nakazów i zakazów
- reglamentacja - rozdział dóbr pomiędzy poszczególne jednostki (zezwolenia, pozwolenia, koncesje)
b) Wykonawcza
- wykonywanie zadań ustalonych przez parlament; wykonawca ustaw
c) Świadcząca
- pomaganie jednostce w zaspokojeniu potrzeb bytowych np. opieka społeczna, ochrona zdrowia, oświata
4. Podziały administracji
1. Kryterium terytorialne:
a) Centralna ( ogólnokrajowa)
b) Regionalna (terytorialna – adm. rządowa wojewódzka; sam. wojewódzka,; sam. powiatowa, sam. gminna)
2. Kryterium podmiotowe
a) Rządowa
b) Samorządowa
3. Zakres działania
a) ogólna - obejmuje większość dziedzin administracji np. rada ministrów, wójt, burmistrz, wojewoda
b) specjalna - wyspecjalizowana w jednej bądź kilku dziedzinach np. minister resortowy, powiatowy inspektor nadzoru budowlanego
4. Kryterium zastosowania władztwa administracyjnego:
a) Niewładcza (świadcząca) - władztwo na 2 planie, a na 1 pomoc i służenie ludziom
b) Władcza
5. Kryterium przedmiotowe:
a) Zdrowia
b) Oświatowa
c) Celna
d) Finansowa
2. Charakterystyka i określenie prawa administracyjnego.
1. Prawo administracyjne.
→ Prawo administracyjne to zespół norm prawnych regulujących:
a) Tworzenie, organizację, zasady działania i zadania podmiotów administrujących
b) Relacje zachodzące pomiędzy tymi podmiotami
c) Prawa i obowiązki podmiotów administrowanych
→ Normy prawa administracyjnego dzielą się na normy prawa:
a) Ustrojowego - regulują tworzenie, organizację i funkcjonowanie podm. wykonujących władzę publiczną
b) Materialnego - regulują relacje między podmiotami administrującymi, a administrowanymi, określają prawa i obowiązki podmiotów administrowanych w relacjach z administrującymi
c) Procesowego- określają sposób stosowania norm prawa materialnego i ustrojowego
→ Norma prawa administracyjnego to pewien wzór zachowania wyrażający nakaz, zakaz lub przyzwolenie, jest abstrakcyjna i generalna. Składa się z hipotezy, dyspozycji i sankcji. Hipoteza to wskazanie okoliczności i adresata. Dyspozycja to wzór zachowania. Sankcja to dolegliwość. Występują trzy rodzaje norm prawa adm.:
a) konkretne - typowe normy prawne
b) odsyłające - odsyłają do innych aktów lub norm
c) blankietowe - odsyłają do aktu który jeszcze nie istnieje (ma zostać wydany)
2. Prawo administracyjne, a inne gałęzie prawa.
1. Prawo konstytucyjne - zajmuje się podstawami ustroju państwa np. źródła prawa; ustala państwowe zasady ustroju; status jednostki w państwie (prawa, wolności, obowiązki jednostki) art. 31; status najważniejszych organów władzy wykonawczej w państwie - Rada Ministrów, Prezydent; podstawy ustroju samorządu; regulacje dotyczące stanów nadzwyczajnych. Zasada bezpośredniego stosowania konstytucji.
2. Prawo karne - w szerokim znaczeniu (również prawo wykroczeń); przepisy karne w ustawach (budowl.)
3. Prawo cywilne- od wydania aktu administracyjnego zależy byt umowy cywilnoprawnej; szczególny związek z prawem rzeczowym i prawem zobowiązań; akta administracyjne stanowią podstawę wpisu do księgi wieczystej; akt stanu cywilnego jest potrzebny do nabycia spadku.
- wywłaszczenie - pozbawienie lub ograniczenie praw rzeczowych na nieruchomości w drodze aktu administracyjnego; ogranicza nam własność
- wieczyste użytkowanie- forma długotrwałego użytkowania, częściowo w KC i ust. o nieruchomościach
4. Prawo finansowe - podatkowe budżetowe, dewizowe
5. Prawo pracy - stosuje się do urzędników administracyjnych
6. Prawo rolne - np. z prawa żywnościowego, nieruchomości rolnych
- publiczne prawo rolne jest działem prawa administracyjnego
7. Prawo ubezpieczeń społecznych
3. Stosunek administracyjnoprawny.
→ Definicja: Jest to unormowana prawem administracyjnym relacja zachodząca pomiędzy przynajmniej dwoma podmiotami, gdzie zachowanie jednego podmiotu (administrującego) wpływa wiążąco na zachowanie drugiego podmiotu (administrowanego)
→ Elementy:
a) przedmiot - sprawa mieszcząca się w kompetencji administracji
b) podmioty - administrujący i administrowany
c) treść - wzajemne uprawnienia i obowiązki podmiotów tego stosunku prawnego
d) układ relacji pomiędzy podmiotami (nadrzędno-podrzędny)
→Cechy:
a) ma charakter podwójnie indywidualny - dotyczy konkretnych podmiotów i konkretnej sprawy; zachodzi w konkretnych okolicznościach pomiędzy określonymi podmiotami
b) władczość
c) powstaje w oparciu o przepisy prawa administracyjnego (materialnego)
d) spory powstałe na tle stosunku administracyjnego rozstrzygane są w drodze procedury administracyjnej
→ Różnica od sytuacji administracyjnoprawnej
- jest to pojęcie szersze od pojęcia stosunku bo każdy kto jest stroną określonego stosunku jest także w sytuacji administracyjnoprawnej. Nie działa to odwrotnie.
- synonim położenia prawnego, statusu prawnego
- Definicja prof. Bocia: Jest to każda sytuacja określonego podmiotu, której elementy zostały ukształtowane przepisami prawa administracyjnego ze względu na określone zadanie faktyczne
4. Sprawa administracyjna, a sprawa z zakresu administracji publicznej.
→ Sprawa administracyjna (Kiełkowski) - stan faktyczny opisany w hipotece normy prawnej wymagającej dla uwolnienia swojej mocy wiążącej autorytatywnej konkretyzacji dokonanej w formie aktu wydanego przez właściwy podmiot administrujący.
- autorytatywna - wiążąca, wydana z poziomu organu nadrzędnego
* Druga definicja: Wynikająca ze stosunku administracyjnoprawnego możliwość jednostronnego określenia przez organ administracji praw i obowiązków podmiotu administrowanego w drodze aktu administracyjnego (podwójnie indywidualnego)
- Cechy
a) sprawa należąca do właściwości podmiotów administrujących
b) podstawę załatwienia tej sprawy stanowią normy prawa administracyjnego
c) załatwiana w drodze aktu administracyjnego (podwójnie indywidualna)
d) wynika ze stosunku administracyjnoprawnego
→ Sprawa z zakresu administracji publicznej
- pojęcie szersze bo obejmuje nie tylko sprawy załatwiane w drodze aktów administracyjnych, ale również w drodze aktów normatywnych i innych czynności
- Cechy:
a) należą do podmiotów administrujących
b) podstawą załatwiania tych spraw są normy prawa administracyjnego
* nie może mieć charakteru cywilnoprawnego, ale rozstrzygnięcie takiej sprawy może mieć wpływ na sferę cywilnoprawną
5. Władztwo administracyjne
→ Rodzaj władzy państwowej
→ Definicja z okresu międzywojennego: Jest to przysługująca (organom państwa)* możliwość autorytatywnego, jednostronnego ustalania nakazów i zakazów określonego zachowania się zabezpieczona możliwością zastosowania przymusu państwowego w celu ich wyegzekwowania.
* teraz przysługująca organom władzy publicznej; organom administrującym
→ Cechy:
a) jednostronność władztwa
b) prawo narzucania woli
c) możliwość zastosowania środków przymusu państwowego
d) domniemanie legalności władztwa
e) domniemanie mocy powszechnie obowiązującej władztwa ( wywołują skutek dla wszystkich innych organów administracji publicznej, dla sądów)
f) domniemanie ważności działań władczych - działania władcze odnoszą skutek nawet jeżeli zawierają wady prawne do momentu ich skutecznego uchylenia
- władztwo to element definicji administracji publicznej
- przejawia się na dwa sposoby
* polega na wydawaniu aktów administracyjnych, które są indywidualne i konkretne
* aktów normatywnych, które są abstrakcyjne i generalne
→ Rodzaje władztwa
a) Zewnętrzne - skierowane do podmiotów znajdujących się na zewnątrz struktury administracji; jest to władztwo skierowane do podmiotów nie podporządkowanych administracyjnie, służbowo podmiotowi administrującemu
b) Wewnętrzne - skierowane do podmiotów podporządkowanych organizacyjnie lub służbowo podmiotowi administrującemu; realizowane wewnątrz struktury administracyjnej np. relacja między wójtem, a pracownikiem urzędu gminy
→ Funkcje przymusu państwowego:
a) Przymus egzekucyjny - celem jest przymuszenie kogoś do określonego zachowania
b) Kara - wyrządzenie dolegliwości; stosowana w ostateczności
* administracyjnoprawne- wynikają z materialnego prawa administracyjnego; nakładane gdy podmiot nie wykonuje nałożonych przez organ obowiązków
* porządkowe- wynikające z przepisów procesowych
* dyscyplinarne - stosowane w stosunkach służbowych w administracji wobec funkcjonariuszy za przewinienia np. upomnienie, nagana
c) Sankcja - jest pojęciem szerszym od kary; jest to odpowiedzialność ustalona w konkretnej normie prawnej za jej naruszenie i wynikająca z niej dolegliwość osobista lub majątkowa; ma na cel prewencyjno represyjny
- Sankcje w administracji:
* odebranie uprawnień
* nieważność czynności
* niekorzystne skutki ekonomiczne
- Zapewnienie poszanowania prawa i wyrażenie dolegliwości; musi być dolegliwa, współmierna do naruszenia, nieuchronność jej wymierzenia
- W jakiej drodze może być nałożona sankcja?
* Podstawą musi być przepis ustawy, nigdy przepis pod ustawowy
* Nikt nie może być karany dwa razy za ten sam czyn
* zasada informowania o zarzutach
* Zasada prawa do wysłuchania
* Ciężar dowodu spoczywa na organie władzy publicznej
* Nałożenie sankcji musi nastąpić w rozsądnym terminie i określonej prawem formie
* Każde postępowanie zmierzające do nałożenia sankcji musi kończyć się postanowieniem (rozstrz.)
* Każde rozstrzygnięcie nakładające sankcję podlega kontroli
→Nakazy i zakazy w prawie administracyjnym
1. Nakazy
a) Samoistne - nakaz określonego zachowania się, wyrażony wprost w akcie władzy publicznej
b) Komplementarne - związane są funkcjonalnie ze sferą uprawnień w administracji, skierowane wobec osoby, która uzyskała dane uprawnienia
2. Zakazy
a) Bezwzględne - od których nie można się zwolnić w drodze indywidualnego zezwolenia władzy publicznej np. zakazy zawarte w ustawie prawa o ruchu drogowym
...
gosicka