2001próbny2.pdf

POUFNE do dnia ................ godz. .............

WPISUJE PISZĄCY PO OTRZYMANIU PRACY

KOD

ZDAJĄCEGO

- -

WPISAĆ PO ROZKODOWANIU PRACY

IMIĘ

ARKUSZ II

NAZWISKO

PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY

Z CHEMII

Arkusz egzaminacyjny II

Czas pracy 120 minut

ROK 2001

CHEMIA

Uzyskane punkty

Nr zad.

Informacje

1. Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron.

Ewentualny brak należy zgłosić przewodniczącemu komisji.

2. Przy każdym zadaniu podana jest możliwa do uzyskania liczba

punktów.

3. Za rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 60

punktów.

4. Niektóre zadania poprzedzone są wprowadzeniem, z którym

należy uważnie zapoznać się przed ich rozwiązaniem.

5. Odpowiedzi należy zapisać dokładnie i czytelnie, pokazując

drogę ich uzyskania. Proszę rozwiązać zadania. W zadaniach

rachunkowych należy przedstawić tok rozumowania prowa-

dzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętać o jednostkach.

6. Należy użyć tylko niebieskiego lub czarnego długopisu albo

pióra. Proszę nie używać korektora.

7. W przypadku podania błędnej odpowiedzi należy dany fragment

pracy wyraźnie przekreślić. Wszelkie pomocnicze notatki nale-

ży wykonywać w brudnopisie, który nie podlega sprawdzaniu.

8. Podczas egzaminu można korzystać z kalkulatora

Życzymy powodzenia!

Punkty

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

WPISAĆ PO OTRZYMANIU WYPEŁNIONEGO ARKUSZA

46.

KOD

EGZAMINATORA

47.

48.

49.

IMIĘ

50.

NAZWISKO

51.

Suma

Próbny egzamin maturalny z chemii.

Arkusz egzaminacyjny II

___________________________________________________________________________________

Wprowadzenie do zadań 24 – 30, 33 i 34

Twardość wody. Mydła i detergenty

(...) Przyjmuje się, że im większe jest stężenie rozpuszczonego w wodzie wapnia i ma-

gnezu, tym woda jest twardsza. Twardość wody związana z obecnością wodorowęglanów

wapnia i magnezu nazywana jest twardością przemijającą (...) – podczas ogrzewania węgla-

ny ulegają wytrąceniu. Proces ten usuwa wapń i magnez z roztworu. (...) Mniej powszechnym

rodzajem twardości występującej w wodzie słodkiej, spowodowanej obecnością jonów siar-

czanowych, jest twardość trwała (twardość niewęglanowa) – nie daje się jej w całości usu-

nąć podczas gotowania wody. Rozpuszczalność siarczanu(VI) wapnia ulega obniżeniu wraz

ze wzrostem temperatury i dlatego jego osadzanie się w przewodach przebiega wolniej. Oby-

dwa rodzaje twardości sprzyjają tworzeniu się nierozpuszczalnych osadów (szumowin) w re-

akcji z mydłem.

Mydło jest rozpuszczalną solą sodową lub potasową długołańcuchowego kwasu tłusz-

czowego, takiego jak kwas stearynowy. Sole wapnia i magnezu są nierozpuszczalne i nie

mają właściwości usuwania brudu w przeciwieństwie do soli sodowych i potasowych. (...)

Detergenty typu organicznego zawierają zazwyczaj grupy kwasu sulfonowego, które z wap-

niem i magnezem tworzą sole rozpuszczalne, dlatego nie występuje piana, a ich efektywność

jako środków czystości w niewielkim stopniu ulega zmniejszeniu. Działanie czyszczące wy-

wołane jest obecnością hydrofobowego („nie lubiącego” wody) organicznego końca cząstecz-

ki, połączonego z cząsteczką brudu lub smaru, oraz hydrofilowej („lubiącej” wodę) części

cząsteczki tworzącej wiązanie wodorowe z cząsteczkami wody.

Źródło: Peter O’Neill, Chemia środowiska, Warszawa – Wrocław, 1997, s. 209

Zadanie 24 (1 pkt)

Napisz – w formie jonowej – równanie reakcji wytrącania węglanu wapnia, która zachodzi

podczas ogrzewania wody zawierającej wodorowęglan wapnia.

......................................................................................................................................................

Zadanie 25 (2 pkt.)

Napisz – w skróconej formie jonowej – równanie reakcji, jaka zachodzi między jonami

magnezu, znajdującymi się w twardej wodzie, po dodaniu do niej stearynianu sodu.

......................................................................................................................................................

Zadanie 26 (4 pkt.)

Skala twardości:

Pod względem stopnia twardości wodę można podzielić na następujące kategorie:

Woda

bardzo

miękka

o średniej

twardości

o znacznej

twardości

twarda

bardzo

twarda

Łączna ilość milimoli

jonów wapnia i magnezu w

1 dm 3 wody [mmol·dm –3 ]:

do 0,89

0,89 –

1,78

1,78 –

2,68

2,68 –

3,57

3,57 –

5,35

powyżej

5,35

Źródło: K. Lipkowska-Grabowska, E. Faron-Lewandowska, Analiza wody i ścieków, Warszawa, 1998, s. 58

Próbny egzamin maturalny z chemii.

Arkusz egzaminacyjny II

___________________________________________________________________________________

Etykieta jednej z wód mineralnych dostępnych w sklepach informuje, że zawiera ona

138,80 mg Ca 2+ i 182,40 mg Mg 2+ w 1 dm 3 .

Oceń twardość tej wody mineralnej według skali przedstawionej w powyższej tabeli.

Wykonaj i zapisz odpowiednie obliczenia.

......................................................................................................................................................

Zadanie 27 (2 pkt.)

Wymień jedną wadę i jedną zaletę zastosowania w gospodarstwie domowym wody twardej.

......................................................................................................................................................

Próbny egzamin maturalny z chemii.

Arkusz egzaminacyjny II

___________________________________________________________________________________

Wprowadzenie do zadań 28 - 30

Poniższy uproszczony wzór strukturalny jest wzorem detergentu syntetycznego:

11 9 7 5 3 1

SO 3 – Na +

Zadanie 28 (1 pkt.)

Wskaż, która z części cząsteczki detergentu (zaznaczona w jego wzorze jako A lub B) jest

hydrofilowa, a która – hydrofobowa.

Część hydrofilowa: ......................................................................................................................

Część hydrofobowa: ....................................................................................................................

Zadanie 29 (1 pkt)

Detergent, którego wzór jest przedstawiony powyżej, to sodowa sól pewnego kwasu

alkilobenzenosulfonowego.

Napisz uproszczony strukturalny wzór tego kwasu.

......................................................................................................................................................

Zadanie 30 (2 pkt.)

Wzór detergentu można przedstawić schematem:

R SO 3 – Na +

Próbny egzamin maturalny z chemii.

Arkusz egzaminacyjny II

___________________________________________________________________________________

Posługując się tym schematem napisz wzory wszystkich pozostałych izomerów, różniących

się miejscem podstawienia benzenu podstawnikami –R i –SO 3 – Na + .

......................................................................................................................................................

Wprowadzenie do zadań 31 i 32

Tabela rozpuszczalności związków nieorganicznych w wodzie informuje:

Wzór

chemiczny

Nazwa

Rozpuszczalność, g/100 g H 2 O

0˚C

20˚C

40˚C

60˚C

80˚C 100˚C

CaSO 4

siarczan

wapnia

0,22

0,26

0,23 a

0,16 a

0,11 a

0,07 a

N – liczba cząsteczek w krystalohydracie pozostającym w równowadze z roztworem

nasyconym w danej temperaturze. Rozpuszczalność dotyczy wskazanego krystalohydratu

(soli uwodnionej). Indeks a oznacza sól półwodną. Źródło: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997, s. 183

Zadanie 31 (2 pkt.)

Wzory soli uwodnionych tworzy się przez podanie wzoru soli bezwodnej oraz liczby

cząsteczek wody, np. wzór sześciowodnego chlorku kobaltu(II) jest następujący: CoCl 2 ·6H 2 O.

Napisz wzory uwodnionych siarczanów(VI) wapnia, których rozpuszczalność podaje tabela,

w następujących zakresach temperatur:

1) 0˚C - 20˚C: .........................................................................................................................

2) 40˚C - 100˚C: .........................................................................................................................

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: