Komputer a zdrowie.pdf

(333 KB) Pobierz
Komputer a zdrowie
Komputer a zdrowie
Wiek XX przyniósł nam bardzo dużo nowych odkryć; żyjemy w bardzo ciekawych
czasach. Każde pokolenie tego wieku doświadcza czegoś nowego między innymi
w zakresie nowych technik przekazu informacji (obecnie nazywanych środkami
przekazu medialnego).
Tak więc pierwsze pokolenie w latach dwudziestych XX wieku słuchało
nadawanych pionierskich audycji radiowych za pomocą słuchawek podłączonych
bezpośrednio do odbiornika kryształkowego. Zapewniały one zupełnie przyzwoitą
jakość odbioru, a poza tym były one bardzo wygodne, gdyż nie wymagały one
żadnego źródła zasilania czy to sieciowego czy bateryjnego. Kolejne pokolenie
przeżywało rozwój telewizji, rozpoczęty w 1936 roku nadawaniem przez BBC
regularnych transmisji - w Polsce oczywiście znacznie później. Lata
osiemdziesiąte to dla następnego już pokolenia przygoda z komputerami, które
jako komputery osobiste PC stały się narzędziem tak pracy jak i zabawy setek,
tysięcy, milionów osób. To narzędzie dodatkowo w połączeniu z Internetem
przykuło do monitorów miliony ludzi na całym świecie.
2. Nowe zagrożenia
Komputer, mimo że jest genialnym wynalazkiem i usprawnił pracę tysięcy ludzi,
nadużywany może stać się przyczyną kłopotów ze zdrowiem. Stale wzrastająca
popularność komputerów, używanych przez nas zarówno w pracy, jak i w domu,
niesie ze sobą również i niepożądane skutki. Coraz więcej osób zgłasza się do
lekarza, skarżąc się na niepokojące objawy pogorszenia wzroku i samopoczucia
wywołane właśnie pracą przy monitorze. Nie zawsze zdajemy sobie bowiem
sprawę z wielu rodzajów zagrożeń dla zdrowia z jego strony. Najczęściej pytani o
te zagrożenia wymieniamy narażenia narządu wzroku, oraz bliżej nie określony
wpływ promieniowania elektromagnetycznego. Zapominamy o stresie,
długotrwałym przebywaniu w określonej nie zawsze korzystnej dla nas pozycji
przy klawiaturze, schorzeniach układu krążenia, układu kostnego, a już zupełnie
wykluczamy, szczególnie jeśli miałoby to dotyczyć nas, uzależnienie od
komputera. Dbajmy o zdrowie - oszczędzimy sobie dużo nerwów, czasu i
pieniędzy na bieganiu od lekarza do lekarza, na długim i nieprzyjemnym leczeniu.
Dobrze jeżeli leczenie skończy się na zabiegach rehabilitacyjnych. W najgorszym
przypadku czeka nas operacja chirurgiczna i długa rehabilitacja, która uniemożliwi
nam pracę.
2.1. Stres
Obciążenie psychiczne związane z pracą przy komputerze wynika z wielu
czynników. Szczególnie narażone na stres są osoby dopiero rozpoczynające
pracę przy komputerze. Duże obciążenie dla osób, przed którymi postawiono
nowe obowiązki, stanowi konieczność szybkiego nauczenia się obsługi wielu
programów, wykorzystania komputera w codziennej pracy, a także pogodzenie
sprawnej obsługi komputera z wymaganą bezbłędna pracą i jej dużą wydajnością.
Praca ta niejednokrotnie była automatycznie kontrolowana i przeliczana na
wartość rynkową. Zdarzało się, że po wprowadzeniu komputerów wynagrodzenie
za pracę malało, a wysiłek umysłowy znacznie wzrastał.
Praca przy komputerze w większości przypadków wykonywana jest w samotności
za pomocą środków przekazu. Komputery wprowadzają poczucie sztuczności,
odrealnienia, dehumanizacji więzi międzyludzkich, jak również jest czynnikiem
desocjalizacji człowieka. Problem ten dotyczy w szczególności osób pracujących
w izolacji od innych ludzi (oddzielny pokój, zdalna praca w domu - telepraca), ale
największym zagrożeniem jest dla dzieci. Spędzanie kilku - kilkunastu godzin
dziennie przed komputerem, grając w różne gry sieciowe, surfując po internecie -
może bardzo negatywnie odbić się na ich zdrowiu psychicznym, a nawet życiu. W
2001 roku w jednym z krajów azjatyckich odnotowano przypadek morderstwa w
kawiarni internetowej podczas gry w popularną grę sieciową. Gracz, który przegrał
w wirtualnym świecie zasztyletował swoje przeciwnika, ale już w świecie realnym.
Niech ten przypadek będzie przestrogą dla wszystkich rodziców, którzy często
zapominają o swoich pociechach i nie kontrolują czasu spędzonego przez nie
przed komputerem.
Innym skutkiem ubocznym komputeryzacji jest obiektywny wzrost kontroli nad
ludźmi przez tworzenie banków danych dysponujących pełną informacją o danej
osobie, także o jej upodobaniach prywatnych, cechach osobowości,
przyzwyczajeniach itd.
W pierwszym okresie obsługi komputera występuje u wielu pracowników niechęć
do pracy, powodowana lękiem przed nieznanym oraz nieudanymi próbami pracy z
tym urządzeniem. Źródłami tych psychospołecznych barier są m.in.:
• obawa przed możliwością uszkodzenia drogiego sprzętu,
• świadomość dysproporcji, jaka istnieje pomiędzy własnymi umiejętnościami
obsługi komputera z potencjalnymi możliwościami, które komputer stwarza,
• obawa przed ewentualnymi zwolnieniami,
• obawa przed szkodliwym wpływem pracy przy komputerze na zdrowie.
Psychospołeczne trudności komputeryzacji mogą być łagodzone przez
odpowiednie postępowanie kierujących komputeryzacją. Możliwe są m.in.
następujące sposoby postępowania:
• doprowadzenie do akceptacji komputeryzacji tzn. do przekonania, że
przyniesie ona korzyści pracownikom obsługującym komputery i całej
firmie,
• ułatwienie wzajemnych kontaktów, a także możliwości porozumiewania się
(a nie izolowania) poszczególnych osób z pozostałymi członkami zespołów
i z innymi zespołami - takie kontakty zachęcają do wymiany pożytecznych
informacji, swobodnego przepływu informacji i spostrzeżeń,
• tolerowanie przypadkowych niepowodzeń w pracy z komputerem,
• zapewnienie uznania za tę pracę.
W komputeryzacji, jak w każdym innym zamierzeniu, potrzebne jest dopasowanie
emocjonalne. Pracownicy winni być emocjonalnie dostrojeni do tej innowacji. Musi
być dla nich ważna i mieć sens. Komputeryzacja w firmie powinna być
wprowadzana stopniowo - na niewielu stanowiskach, nie raptownie. Jej
wprowadzenie nie może być zaskoczeniem dla pracowników, musi być
poprzedzone rzeczową informacją.
W przyszłości stresogenność komputera będzie znikać w miarę, jak stanie się on
sprzętem powszechnego użytku.
2.2. Trucizna z monitora i komputera
Praca przy komputerze ma duży wpływ na nasze zdrowie, gdyż oddziaływuje na
nas w rozmaity sposób. Zagrożenia nie zostały jeszcze do końca rozpoznane.
Najważniejsze z nich to promieniowanie cieplne, szerokopasmowe
promieniowanie elektromagnetyczne o szerokim widmie częstotliwości,
elektrostatyczne, nadfioletowe, słabe pole magnetyczne i rentgenowskie.
Monitor, komputer i inne urządzenia emitują stosunkowo dużo ciepła, co powoduje
lokalne zwiększenie temperatury powietrza i jednocześnie zmniejsza jego
wilgotność.
Drugim bardzo ważnym czynnikiem, który wiąże się z pracą monitora jest pole
elektromagnetyczne, które powoduje polaryzację napięcia elektrostatycznego
pomiędzy człowiekiem a ekranem. W rezultacie, gdy pracujemy przy monitorze,
nasza twarz przyciąga naładowane cząsteczki kurzu w takim samym stopniu, jak
naładowany elektrycznie ekran. Może to być powodem reakcji alergicznych i
podrażnienia oczu. Ponadto pogarsza proces oddychania oraz pogarsza jakość
obrazu (zabrudzenia ekranu). Silne pole elektromagnetyczne może powodować
ujemną dla zdrowia polaryzację ładunków elektrycznych wewnątrz organizmu i
zaburzenia procesów bioelektrycznych. Na szczęście technologia produkcji
monitorów uległa w ostatnich latach znacznemu rozwojowi i promieniowanie
elektromagnetyczne zostało obniżone w bardzo istotny sposób. Właściwie
wszystkie monitory sprzedawane obecnie spełniają bardzo rygorystyczne normy
bezpieczeństwa (TCO).
Istnienie pól elektrostatycznych jest dostrzegalne w postaci znanego każdemu
iskrzenia, które towarzyszy kontaktowi skóry z naładowaną elektrycznie
powierzchnią ekranu monitora. Promieniowanie elektrostatyczne jest
neutralizowane przez działania wody zawartej w powietrzu. Przy dużej wilgotności
(50 - 60 %) zwykle potencjał elektrostatyczny jest znacznie ograniczony.
Najintensywniejsze pole elektrostatyczne występuje przez pierwszy kwadrans
pracy monitora. Dlatego też warto włączyć komputer kilkanaście minut przed
rozpoczęciem pracy.
Poziom promieniowania rentgenowskiego, emitowanego przez nowoczesne
monitory i inne współcześnie używane urządzenia wizyjne, został w ostatnich
latach znacznie obniżony. Jest wielokrotnie niższy od poziomu promieniowania tła
(to jest promieniowania, które w sposób naturalny występuje w przyrodzie), a jego
wartość mieści się poniżej granicy czułości urządzeń, jakich używa się do jego
badania. Na ile jednak jego małe dawki przy długotrwałym oddziaływaniu mogą
mieć wpływ na nasze zdrowie - nie zostało wciąż jeszcze naukowo wyjaśnione.
Poza zagrożeniem związanym z promieniowaniem wydzielanym przez sprzęt
komputerowy problemem jest również zagrożenie emisją związków chemicznych.
Zarówno komputery jak i monitory wydzielają bezwonne gazy - tlenki i furany
nieobojętne dla naszego zdrowia. Związki te, zaliczane do najgroźniejszych trucizn
środowiska naturalnego, mają działanie rakotwórcze. Wchodzą one w skład
bogatej w polibromki emulsji ognioodpornej, którą pokrywa się obudowy
monitorów i jednostek centralnych. Wprawdzie renomowani producenci deklarują
wyeliminowanie środków nieprzyjaznych dla środowiska, jednak nie każdy
decyduje się na zakup markowego sprzętu. Mimo, że furany uwalniają się w
znacznie podwyższonej temperaturze, więc nie powinny stanowić zagrożenia w
normalnej temperaturze, to jednak Federalny Urząd Ochrony Środowiska w
Berlinie wykazał obecność tych trucizn w pomieszczeniach, na szczęście co
prawda w minimalnych ilościach nie stanowiących zagrożenia dla zdrowia.
Nowy sprzęt dobrze jest wygrzewać przez kilka dni w często wietrzonym
pomieszczeniu, by ulotniły się substancje chemiczne zawarte w podzespołach.
2.3. Uciążliwości fizyczne
Obok czynników wymienionych wcześniej (stres, promieniowanie sprzętu,
wydzielanie szkodliwych substancji) na zdrowie osoby pracującej przy komputerze
duży wpływ mają przestrzenne warunki pracy - organizacja stanowiska pracy.
Przez warunki te rozumieć należy parametry pomieszczenia, w którym odbywa się
praca, parametry mebli (biurka, krzesła), oświetlenie miejsca pracy, a także
odpowiednie przerwy w pracy i ćwiczenia fizyczne - relaksacyjne i wzmacniające
organizm. Nieprawidłowości w tym zakresie (w tym promieniowanie) po pewnym
czasie mogą powodować u pracownika różne schorzenia. Objawy mogą być
następujące:
• zmęczenie wzroku, a przede wszystkim pieczenie oczu,
• nieostrość widzenia,
• zmiany percepcji barw,
• bóle mięśni i stawów,
• sztywność (bolesność) nadgarstków,
• ból i sztywność karku i ramion,
• drętwienie i skurcze rąk,
• bóle kręgosłupa,
• bóle bioder, mięśni nóg,
• niepokój i nerwowość,
• znużenie,
• osłabienie,
• pieczenie skóry.
Wymienione objawy są efektem różnych schorzeń. Poniżej prezentujemy
najważniejsze przyczyny wystąpienia objawów/schorzeń. Więcej informacji na
temat różnych chorób związanych z pracą przy komputerze można znaleźć na
2.3.1. Nieprawidłowa postawa przy pracy
Przeciętny pracownik zatrudniony przy komputerze eksploatuje ten sam komplet
mebli przez 80 000 godzin (8 lat!). Jeżeli fotel niedostatecznie wspiera kręgosłup
w odcinku lędźwiowym, to plecy są zmuszane do "dopasowywania się" do
nieergonomicznego oparcia, a nie odwrotnie jak powinno być. W rezultacie tej
nienaturalnej postawy sztywnieje kark i łopatki. Na skutek nieprawidłowego
położenia rąk na klawiaturze możemy nabawić się przewlekłych, groźnych
schorzeń rąk.
Gdy spędzamy wiele godzin przy komputerze musimy mieć odpowiednio
urządzone stanowisko pracy, aby zapobiec bólom kręgosłupa, głowy, schorzeniom
rąk, czy uniknąć zmęczenia oczu. Samo złe ustawienie klawiatury np.
podniesienie jej nóżek powoduje nadwerężenie ścięgien w cieśni nadgarstka.
Skutkiem pracy w nieergonomicznych warunkach może być bardzo poważne
schorzenie rąk - Repetitive Strain Injury czyli zespół cieśni nadgarstka. RSI jest
"zespołem urazów wynikających z chronicznego przeciążenia" objawiających się
przewlekłymi bólami ramion, przedramion, przegubów i dłoni, których przyczyny
mogą kumulować się, nie dając o sobie znać przez wiele lat. U źródeł RSI leżą
nieergonomiczne warunki miejsca pracy. Podaje się, że po sześciu godzinach
pracy poziom aktywności lewego palca wskazującego i związanych z tym
obciążeń jest porównywalny z pracą nóg podczas 40-kilometrowego marszu.
Organizm człowieka nie jest w stanie sprostać tego rodzaju obciążeniom.
Dochodzi w związku z tym do usztywnienia mięśni karku, rąk, pleców. Rozwój tych
objawów pozostaje utajony w związku z tym, że mózg silnie koncentruje się w
czasie pracy na tym, co dzieje się na ekranie i nie potrafi w odpowiednim
momencie interpretować sygnałów ostrzegawczych. Są one zagłuszane aż do
momentu, gdy stają się nie do wytrzymania. Choroby wywołane przez komputer
są często mylnie diagnozowane. Wielu lekarzy mimo ostrzeżeń specjalistów z
zakresu medycyny pracy nigdy o RSI nie słyszało, a także nie uznano RSI za
chorobę zawodową. Regularne przerwy podczas pracy oraz organizacja
stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii pozwala zapobiec tym
schorzeniom. Bardzo istotne jest również regularne wykonywanie ćwiczeń
relaksacyjnych podczas przerw w pracy. Wskazane jest również uprawianie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin