Kontrole legalności zatrudnienia.pdf

PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY

GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY

Kontrola legalności zatrudnienia

I. Analiza wyników kontroli legalności zatrudnienia i innej pracy

zarobkowej obywateli polskich oraz cudzoziemców

II. Analiza wyników kontroli agencji zatrudnienia

III. Analiza wyników kontroli legalności zatrudniania pracowników

na umowy cywilnoprawne

Warszawa, lipiec 2008 r.

Wstęp

Do 30 czerwca 2007 r. kontrola legalności zatrudnienia (w tym również cudzoziemców)

była sprawowana na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji

zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001 ze zm., aktualnie:

Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów

z dnia 21 lutego 2006 r. w sprawie kontroli legalności zatrudnienia (Dz. U. Nr 36, poz. 245) .

W latach 1995-1999 kontrolę legalności zatrudnienia realizowały wojewódzkie urzędy pracy,

w latach 2000 - 2001 samorząd powiatowy, a od 1 stycznia 2002 r. do 30 czerwca 2007 r. –

podległe wojewodom służby kontroli legalności zatrudnienia, usytuowane w strukturze

urzędów wojewódzkich.

Od 1 lipca 2007 r., na mocy ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji

Pracy (Dz.U. Nr 89, poz. 589) , kontrole legalności zatrudnienia, w tym legalności

zatrudnienia cudzoziemców, są prowadzone przez Państwową Inspekcję Pracy. Kontroli

Państwowej Inspekcji Pracy w tym zakresie podlegają pracodawcy oraz przedsiębiorcy

niebędący pracodawcami – na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne,

w tym przez osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą.

Do nowych zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy:

• kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej i wykonywania działalności,

• kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez

cudzoziemców,

• kontrola przestrzegania obowiązku:

- informowania powiatowych urzędów pracy o zatrudnieniu bezrobotnego lub

powierzeniu mu wykonywania innej pracy zarobkowej,

- informowania powiatowych urzędów pracy przez bezrobotnych o podjęciu

zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności,

- opłacania składek na Fundusz Pracy,

- dokonania wpisu do rejestru agencji zatrudnienia działalności, której prowadzenie jest

uzależnione od uzyskania wpisu do tego rejestru,

- prowadzenia agencji zatrudnienia zgodnie z warunkami określonymi w przepisach

o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Przejęte od 1 lipca 2007 r. zadania Państwowej Inspekcji Pracy obejmują ponadto

ściganie wykroczeń wynikających z ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji

zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz udział w postępowaniu w tych sprawach

w charakterze oskarżyciela publicznego.

W związku z przejęciem zadań w zakresie kontroli legalności zatrudnienia Państwowa

Inspekcja Pracy podjęła szereg działań organizacyjnych zmierzających do skutecznej

realizacji nowych obowiązków.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż na mocy art. 107 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r.

o Państwowej Inspekcji Pracy z dniem 1 lipca 2007 r. z urzędów wojewódzkich zostało

przejętych 229 pracowników wykonujących dotąd kontrole legalności zatrudnienia.

W związku z powyższym rozpoczęto proces wdrażania i przygotowywania wspomnianych

pracowników do pracy na stanowiskach inspektorów pracy, zgodnie z programem szkolenia

uwzględniającym wszystkie aspekty działań kontrolno-nadzorczych i prewencyjnych

Państwowej Inspekcji Pracy. W celu uzyskania przez ww. pracowników wymaganych

uprawnień zorganizowano 4 aplikacje inspektorskie, których ukończenie zapewni ich

uczestnikom przygotowanie dające niezbędną znajomość zagadnień wchodzących w zakres

działania Państwowej Inspekcji Pracy.

Od lipca 2007 r. Państwowa Inspekcja Pracy wdrożyła nowe procedury kontrolne,

zgodnie z którymi kontrolą legalności zatrudnienia zajęli się wyłącznie inspektorzy pracy,

a we wszystkich okręgowych inspektoratach pracy powołano koordynatorów w dziedzinie

legalności zatrudnienia.

Już od listopada 2006 r. kadrę Państwowej Inspekcji Pracy objęto cyklem szkoleń

z zakresu kontroli legalności zatrudnienia. W trakcie 17 centralnych szkoleń doskonalących

(które zostały zorganizowane w Ośrodku Szkolenia PIP we Wrocławiu) oraz szkoleń

wewnętrznych (w poszczególnych okręgowych inspektoratach pracy, z wykorzystaniem

wiedzy osób przeszkolonych wcześniej w ramach realizacji centralnego planu szkoleń)

przeszkolono łącznie ponad 1,7 tys. pracowników PIP. Tematyka szkoleń dotyczyła zarówno

metodyki prowadzenia kontroli legalności zatrudnienia, jak również obejmowała

specjalistyczne zagadnienia merytoryczne (zgłaszanie do ubezpieczenia społecznego,

składki na Fundusz Pracy, zatrudnianie cudzoziemców w Polsce i legalność ich pobytu na

terytorium RP oraz zasady prowadzenia agencji zatrudnienia). Do prowadzenia zajęć

zaangażowano, oprócz pracowników PIP, także wykładowców z instytucji zewnętrznych, tj.

przedstawicieli Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,

Straży Granicznej, Służby Celnej oraz pracowników naukowych uczelni wyższych.

W Głównym Inspektoracie Pracy utworzono odrębny Departament Legalności

Zatrudnienia, do którego zadań należy w szczególności:

1. inicjowanie i koordynacja działań w zakresie kontroli legalności zatrudnienia i legalności

zatrudnienia cudzoziemców,

2. analizowanie stanu przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia

i diagnozowanie przyczyn występowania nieprawidłowości w tym zakresie,

3. dokonywanie ocen funkcjonowania poszczególnych instytucji z dziedziny legalności

zatrudnienia i legalności zatrudnienia cudzoziemców oraz opracowywanie wniosków

w tym zakresie,

4. inicjowanie działań kontrolno-nadzorczych,

5. opracowywanie materiałów pomocniczych i wskazówek metodycznych do kontroli,

6. inicjowanie wydania nowych lub nowelizacji obowiązujących aktów prawnych z zakresu

legalności zatrudnienia i legalności zatrudnienia cudzoziemców oraz opiniowanie

projektów takich aktów,

7. opracowywanie wyjaśnień przepisów z zakresu legalności zatrudnienia oraz legalności

zatrudnienia cudzoziemców na potrzeby Państwowej Inspekcji Pracy,

8. współpraca w sprawach związanych z problematyką legalności zatrudnienia oraz

legalności zatrudnienia cudzoziemców z organami władzy państwowej i administracji

rządowej, organami kontroli państwowej, państwowymi i społecznymi organami nadzoru

nad praworządnością w stosunkach zatrudnienia, związkami zawodowymi,

stowarzyszeniami i innymi organizacjami społecznymi.

Tworząc nowe procedury kontroli legalności zatrudnienia, Państwowa Inspekcja Pracy

opracowała własne wytyczne, druki i ankiety kontrolne, wykorzystując w tym celu wieloletnią

praktykę inspektorów pracy w sprawowaniu nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy.

W szerokim zakresie oparto się też na doświadczeniach innych krajów Unii Europejskiej.

Przedstawiciele Państwowej Inspekcji Pracy już w 2006 r. rozpoczęli cykl wizyt studyjnych

w europejskich urzędach zajmujących się problematyką kontroli legalności zatrudnienia.

Nadrzędnym celem tych wizyt było zapoznanie się z zasadami organizacji, zakresem

kompetencji oraz strategią działania poszczególnych urzędów działających w obszarze

legalności zatrudnienia. Tworząc praktycznie od podstaw mechanizm kontroli legalności

zatrudnienia w Polsce, wzięto pod uwagę doświadczenia inspektorów z Francji, Belgii,

Holandii, Hiszpanii, Włoch i Słowacji, którzy od lat zajmują się zagadnieniami pracy

niezadeklarowanej, pracy „na czarno” czy też problemem nielegalnego zatrudniania

cudzoziemców.

I. Analiza wyników kontroli legalności zatrudnienia i innej

pracy zarobkowej obywateli polskich oraz cudzoziemców

Kontrole ogółem

W okresie od 1 lipca 2007 r. do 30 czerwca 2008 r. inspektorzy pracy przeprowadzili

łącznie ponad 26,2 tys. kontroli w zakresie legalności zatrudnienia (w II półroczu 2007 r. –

12,2 tys. kontroli, w I półroczu 2008 r. – 14 tys.), co stanowi 33% ogółu przeprowadzonych

w tym okresie kontroli. W tej liczbie przeprowadzono:

- 25,2 tys. kontroli obejmujących tematykę legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej

obywateli polskich;

- 1663 kontrole legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy

przez cudzoziemców;

- 476 kontroli przestrzegania przez agencje zatrudnienia przepisów ustawy o promocji

zatrudnienia i instytucjach rynku pracy .

Kontrolami objęto prawie 25,6 tys. podmiotów, w których świadczyło pracę przeszło 1,8

mln osób, w tym 246 tys. na podstawie umów cywilnoprawnych i 14,2 tys. osób

prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą.

Ponad połowa kontroli dotyczyła mikro firm, w których pracowało do 9 osób

(58% kontroli). Strukturę branżową skontrolowanych zakładów przedstawia wykres.

Wykres 1. Branżowa struktura skontrolowanych zakładów

5% 4% 4%

26%

20%

23%

handel i naprawy

przetwórstwo przemysłowe

budownictwo

obsługa nieruchomości

hotele i restauracje

działalność usługowa

transport i składowanie

rolnictwo i łowiectwo

pozostałe

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: