ZABAWA

Dziecko jest po to, by się bawić.

CZYM JEST ZABAWA?

·     Celem zabawy jest właśnie ona sama. Im młodsze dziecko, tym ważniejsza jest dla niego spontaniczna zabawa.

·     Zabawa jest poza sferą materialnych korzyści.

·     Bawią się nawet zwierzęta. Im wyżej jakiś gatunek znajduje się na tzw. drabinie ewolucji, tym bardziej widoczna i celowa staje się zabawa.

·     W zabawie dzieci ludzkich ogromną rolę odgrywają przedmioty, symbolizując rzeczy inne niż one same.

TEORIE ZABAWY

Teoria nadmiaru energii
Fryderyk Schiller    /1759 – 1805/

Teoria nadmiaru energii. Kontynuował tę ideę Herbert Spencer (1820-1903).

·     Uważał, że potrzeba wyładowania nadmiaru energii towarzyszy zwłaszcza ludziom młodym, którzy nie muszą walczyć o byt.

Teoria wytchnienia
Moritz Lazarus (1824 – 1903)

·     Jej twórca to niemiecki psycholog i filozof.

·     Zabawa jest formą aktywnego wypoczynku, regeneracji sił, odprężenia po pracy.

Teoria atawizmu
G. Stanley Hall /1846 – 1924/

Teoria atawizmu
 

·     Stanley Hall dokonał próby genetycznej interpretacji zabawy. 

·     Uważał, że w zabawie dziecka pojawiają się kolejno czynności analogiczne do tych, które ludzkość podejmowała w toku swego hipotetycznego rozwoju / tzw. prawo rekapitulacji kulturowej/.

·     Dziecko wyładowuje ponadto w zabawie swoje atawistyczne skłonności, które nie mają racji bytu we współczesnej cywilizacji.

Teoria ćwiczenia przygotowawczego

·     Karol Gross za punkt wyjścia przyjął prawo celowości rządzące w naturze. Celem zabawy jest ćwiczenie czynności przydatnych osobnikowi w życiu.

·     Jest zatem dzieciństwo „ SZKOŁĄ ŻYCIA”.

·     Na świat przychodzimy z funkcjami niedoskonałymi, które ulegają dzięki ćwiczeniu rozwojowi, doskonaleniu.

Teoria katarktyczna

·    Jej autor to Harvey A. Carr (psycholog amerykański, 1873 - 1954).

·    Zabawa jest swoistą podnietą wzrastania niezbędną do rozwoju układu nerwowego oraz narządów wewnętrznych.

·    Ma też zabawa funkcję oczyszczającą.

Teoria funkcji zastępczej
Edward Claparede /1873 – 1940/

·     Twórca to szwajcarski lekarz, psycholog i pedagog.

·     W zabawie osobnik realizuje swoje zainteresowania (osobowość), zwłaszcza wtedy gdy nie może tego zrobić w działalności  poważnej.

·     Zabawa jest więc namiastką, zastępstwem działalności poważnej.

·     Dopełnieniem roli zastępczej, kompensacyjnej zabawy jest jej rola funkcjonalna. Dziecko ćwiczy w niej swoje funkcje umysłowe i czynności specjalne.

Teoria przyjemności funkcjonalnej
(Karol Buhler 1879-1963)

·      Jej twórca - psycholog austriacki, zakłada, że zasadniczym motywem zabawy jest przyjemność jaką dziecko znajduje w samym działaniu, rezultat tej czynności jest już sprawą drugorzędną.

·      To uczucie przyjemności jest motorem powtarzania.

·      Najważniejsze znaczenie dla przebiegu i sensu rozwojowego zabawy ma nie treść tego, co robi dziecko, ale sam w sobie akt ćwiczenia, akt kształtowania czynności towarzyszącej zabawie.

ZNACZENIE ZABAWY DLA ROZWOJU DZIECI
 

·     Rozwój fizyczny

·     Uczenie się życia w społeczności. Uwewnętrznianie norm społecznych i moralnych. Zachęta do komunikowania się

·     Rozładowanie tłumionych napięć emocjonalnych

·     Ujście dla potrzeb i pragnień

·     Stymulowanie twórczości

·     Rozwijanie wglądu w siebie

·     Uczenie się ról, w tym ról płciowych.

·     Rozwój pożądanych cech osobowości.

RODZAJE  ZABAW
 

·     Zabawy paluszkowe

·     Zabawy manipulacyjne.

·     Zabawy konstrukcyjne.

·     Zabawy ruchowe.

·     Zabawy tematyczne. /.

·     Zabawy dydaktyczne

·     Inne: muzyka, śpiew, taniec, kolekcjonerstwo, gry, sport, rozrywki / jako forma zabawy biernej/ , komiksy, czytanie, chodzenie do kina i teatru, telewizja, komputer.

Zabawy paluszkowe

W KULTURACH PRYMITYWNYCH WARTOŚĆ KONTAKTU RĄK MATKI Z CIAŁEM DZIECKA JEST TRAKTOWANA JAKO OCZYWISTOŚĆ.

ZAPAMIĘTAJ!

·     Noworodek nie ma poczucia własnego ciała, własnej odrębności fizycznej, a tym bardziej psychicznej,

·     Szczególne znaczenie ma kontakt z rękami dziecka,

·     W wieku niemowlęcym dziecko niejako na własny rachunek poznaje własne ciało, 

·     Dorośli wzbogacają te doświadczenia rozmaitymi zabawami paluszkowymi. 

ZABAWY PALUSZKOWE

Uzasadnienie potrzeby dotykania dziecka przez matkę /opiekunów/ względami higienicznymi nie oddaje istoty tej potrzeby. Tylko takie traktowanie tych zabiegów to swoiste zwichnięcie myśli wychowawczej, która ukształtowała się w kręgu europejskiej kultury.

Fazy rozwoju zabawy:
 

·    Faza eksploracji.

·    Faza zabawek.

·    Faza zabawy.

·    Faza marzeń.

Zmienia się udział innych w zabawie:
 

·     Obserwowanie zabawy innych bez brania w niej udział. 

·     Zabawa samotna, czyli bawienie się w pojedynkę, połączone z obserwowaniem innych, bez prób zbliżania się do nich i bez naśladowania.

·     Zabawa równoległa, bawienie się obok innych dzieci, takimi samymi zabawkami, ale bez prób prawdziwej interakcji lub współpracy.

·     Zabawa asocjacyjna, czyli wspólna, ale bez podziału pracy i bez podporządkowania się jakiemuś jednemu celowi nadrzędnemu.

·     Zabawa kooperacyjna, czyli w grupie zorganizowanej dla wykonania jakiegoś działania, z koordynacją zachowania poszczególnych członków grupy.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZABAWĘ DZIECI
 

·    Zdrowie .

·    Rozwój ruchowy.

·    Inteligencja.

·    Płeć .

·    Środowisko.

·    Ilość wolnego czasu.

·    Ekwipunek do zabawy.

·     

ZABAWA TEMATYCZNA

·    Wiek poniemowlęcy – naśladowanie czynności, które pokazano na tych samych zabawkach;

·    Wiek przedszkolny – świadome podjęcie i podtrzymywanie w toku zabawy określonej roli.

ANALIZA ZABAW TEMATYCZNYCH UKAZUJE,  ŻE:
 

·     O ile czynności poważne człowieka opierają się na jego osobowości stałej, to zabawowe bazują na osobowości wtórnej / chwilowej, fikcyjnej/.

·     Osobowość zabawowa to przeinaczenie psychiczne siebie, kreowanie siebie psychicznie innego, potrzebnego do odegrania zabawowej roli.