SZCZEGÓLNIE WPŁYWOWA KONCEPCJA ROZWOJU PSYCHOSPOŁECZNEGO
ERIKA ERIKSONA

1902-1994

Psychoanalityk amerykański,

poch. niemieckiego.

ZAŁOŻENIA

n                    Rozwój wynika z interakcji między instynktami a kulturowymi i społecznymi wymaganiami;

n                    Trwa przez całe życie;

n                    By dojrzeć trzeba pomyślnie rozwiązać osiem kryzysów, czy dylematów; 

n                    Rozwiązanie to zdobycie nowej cechy ego, tzw. Cnoty;

n                    Negatywne rozwiązanie wypacza rozwój.

POJĘCIA PODSTAWOWE

n                    KRYZYS – punkt zwrotny w biegu zdarzeń. Nagłe polepszenie lub pogorszenia sytuacji;

n                    ZADANIE – coś co musi być zrobione;

n                    CNOTA – nowy wymiar tożsamości, nowa cecha ego;

n                    PROCES – posuwanie się w kierunku jakiegoś celu, do  innej struktury (postaci).

Etap I . Wiek niemowlęcy (0 – 1 r. ż.)

Etap II . Dzieciństwo (2 – 3 r. ż.)

Dzieci muszą zrozumieć,

że:

n                     ich autonomia jest pożądana przez otoczenie,

n                     ale istnieją pewne ograniczenia, które trzeba respektować, by innych ludzi nie ograniczać.

Etap III . Wiek zabawy (4 – 5 r. ż.)

Etap IV . Wiek szkolny (6– 12 r. ż.)

Etap V . Wiek adolescencji (13 – 18 r. ż.) (19 – 22 r.ż.)

Stany (statusy) tożsamości wg Jamesa Marcii (1987)

Statusy ocenia się za pomocą 2 wymiarów:

n                    podejmowania poszukiwań, stawiania pytań (P);

n                    zaangażowania, podejmowania ról (Z).

OCENA STATUSU

KRYZYS

n                    Poszukiwanie wiąże się z kryzysem, czyli z momentem w okresie dorastania, w którym stare wartości i decyzje podlegają ponownemu rozważeniu.

ZAANGAŻOWANIE

n                    Stopień osobistych inwestycji, jakie jednostka czyni na rzecz swoich wyborów.

Stadium rozpadu (rozproszenia) tożsamości

n                    nie ma zaangażowania w żadną ideologię;

n                    nie przechodzi się kryzysu;

n                    może to być albo wczesny etap rozwoju (przed kryzysem) albo niepowodzenie w przejęciu zobowiązań po kryzysie;

n                    nie podjęto poszukiwań i nie ma zaangażowania.

Stadium moratorium (tożsamościowego moratorium)

n                    rozważane są różne możliwości,

n                    decyzja jest jednak odkładana,

n                    każda kultura wypracowuje inny wzór moratorium,

n                    to przygotowanie do podjęcia zadań dorosłości, do wzięcia życie w swoje ręce.

Stadium osiągniętej tożsamości

n                    jednostka przeszła kryzys i zaangażowała się w realizację dobrze zdefiniowanego zadania lub podjęła określone role;

n                    Konieczne było moratorium.

Stadium tożsamości tymczasowej (zamknięcie)

n                    jednostka nie podjęła własnych poszukiwań i pozostaje przywiązana do wartości wywodzących się z okresu dzieciństwa;

n                    doszło do przejęcia tożsamości, z pominięciem kryzysu, wyznaczonej przez kulturę lub rodziców;

n                    wybiera się coś, co jest z jakichś względów wygodne.

NIEBEZPIECZEŃSTWA

n                    Zamęt tożsamościowy (brak ufności) – odwlekanie.

n                    Tożsamość negatywna – lepiej być potępionym niż nikim.

Etap VI . Wczesna dorosłość (23 – 34 r. ż.)

Etap VII . Średnia dorosłość (35 - 60 r. ż.)